Ao hồ bị ô nhiễm, đồng ruộng bị sa mạc hóa, nguồn nước ngầm cạn kiệt… là những hệ lụy mà hàng chục ngàn người dân vùng bãi ngang Thạch Hà, Hà Tĩnh đang gánh chịu sau gần 10 năm khai thác mỏ sắt Thạch Khê.
Trưởng ban Kinh tế Trung ương Trần Tuấn Anh cho rằng, báo cáo sơ kết Nghị quyết 36-NQ/TW của Hà Tĩnh đã khái quát toàn diện, đánh giá được các kết quả của tỉnh về KT-XH nói chung và kinh tế biển nói riêng.
Nằm trong vùng dự án mỏ sắt Thạch Khê (Thạch Hà, Hà Tĩnh), hệ thống thuỷ lợi nội đồng không được đầu tư nên bà con xã Đỉnh Bàn sản xuất lúa phụ thuộc hoàn toàn vào thời tiết. Như vụ mùa năm nay, bà con đứng trước nguy cơ mất trắng do thiếu nguồn nước tưới trầm trọng.
Thiếu nước sinh hoạt, đất đai bạc màu, không được cấp đất ở, không được tách thửa để “an cư lạc nghiệp”… hàng nghìn hộ dân tại huyện Thạch Hà (Hà Tĩnh) đang phải sống trong cảnh “đi không được, ở không xong” trong suốt hàng chục năm qua.
16 năm nằm trong vùng quy hoạch, cả một vùng gồm 5 xã thuộc huyện Thạch Hà (Hà Tĩnh) gần như bị bỏ hoang khi dự án khai thác và tuyển quặng mỏ sắt Thạch Khê tạm dừng.
Hà Tĩnh và Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam sẽ thống nhất các giải pháp để xây dựng phương án tối ưu nhất cho Dự án khai thác và tuyển quặng mỏ sắt Thạch Khê để trình lên Bộ Chính trị và Chính phủ.
Quá trình nghiên cứu đầu tư dự án khai thác mỏ sắt Thạch Khê (Thạch Hà, Hà Tĩnh) đã có 3 lần phải dừng lại do Liên Xô tan rã, vấn đề kỹ thuật luyện kim và không đảm bảo thời hạn hợp đồng. Trong quá trình này cũng bộc lộ nhiều sai sót. Đặc biệt, việc khoan thăm dò nước ngầm đã được các chuyên gia khuyến cáo, nhưng đến nay vẫn chưa thực hiện…
PGS.TS Lưu Đức Hải – Chủ tịch Hội Khoa học kinh tế Việt Nam thông tin, quan nghiên cứu cho thấy, nhiều vấn đề môi trường và rủi ro trong quá trình khai thác dự án sắt mỏ Thạch Khê (Hà Tĩnh) chưa được phân tích, đánh giá đầy đủ.
Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Hà Tĩnh đề nghị Hội Kinh tế môi trường Việt Nam nghiên cứu, báo cáo đánh giá khách quan, khoa học về dự án mỏ sắt Thạch Khê; đồng hành với tỉnh báo cáo và đề xuất Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ sớm xem xét chấm dứt dự án.
Chiều 11/6, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và đoàn công tác Trung ương có buổi làm việc với Ban Thường vụ Tỉnh ủy về tình hình, kết quả phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng - an ninh và công tác xây dựng Đảng, hệ thống chính trị từ đầu nhiệm kỳ đến nay; phương hướng, nhiệm vụ thời gian tới.
Nguyện vọng của cán bộ, Nhân dân vùng moong mỏ là mong muốn Trung ương dừng dự án khai thác mỏ sắt Thạch Khê (Thạch Hà - Hà Tĩnh) để địa phương có những chiến lược ổn định trong điều hành, phát triển KT-XH và ổn định cuộc sống.
Mỗi mùa mưa bão, người dân xã Thạch Hải (Thạch Hà, Hà Tĩnh) lại lo lắng khi bờ bao bãi chứa chất thải ở mỏ sắt Thạch Khê bị sạt lở, bùn đất tràn ra ngoài, vùi lấp đất canh tác, các ngôi mộ và nhà dân.
Trong chuyến thăm và làm việc tại Hà Tĩnh hồi tháng 1/2018, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đã dặn: “Để cho Thạch Hải nói riêng và Thạch Hà nói chung phát triển thì có lẽ chúng ta sẽ tạm thời để tài nguyên trong lòng đất (quặng sắt Thạch Khê) và sẽ khai thác tiềm năng về biển”.
Trên cơ sở đánh giá nghiêm túc, cân nhắc về nhiều mặt, xét thấy lợi ích lâu dài là cơ bản, xuyên suốt, tỉnh Hà Tĩnh đề nghị Chính phủ, các bộ, ngành liên quan xem xét dừng dự án, khi nào có đủ điều kiện mới thực hiện.
“Không đánh đổi môi trường lấy kinh tế” là quan điểm chỉ đạo nhất quán của Chính phủ, các bộ, ngành trung ương và Đảng bộ, nhân dân tỉnh Hà Tĩnh trong vấn đề khai thác mỏ sắt Thạch Khê (Thạch Hà).
Kể từ khi dự án khai thác mỏ sắt Thạch Khê triển khai (năm 2009), kế hoạch phát triển du lịch vùng biển của huyện Thạch Hà, Hà Tĩnh buộc phải tạm dừng. Suốt gần thập kỷ gần như bị bỏ quên, cả vùng du lịch hấp dẫn với bãi tắm Thạch Hải, Khu du lịch sinh thái Quỳnh Viên, đền Chiêu Trưng Đại vương Lê Khôi... trở nên đìu hiu.
Tháng 9/2009, Công ty cổ phần sắt Thạch Khê (TIC) tiến hành bóc đất tầng phủ (đến tháng 7/2011 đã tới độ sâu -28m, đạt 12,7 triệu m3), kéo theo đó là tình trạng tụt mạch nước ngầm và đặc biệt là hoang mạc hóa đã để lại hậu quả nặng nề cho đời sống dân sinh của người dân vùng mỏ, chưa biết đến bao giờ mới hàn gắn, hoàn trả được…
