Mối nguy hiểm khi tự ý truyền dịch

PGS.BS. Hoàng Công Đắc, Giám đốc chuyên môn Bệnh viện Đa khoa Medlatec, cho hay dịch truyền có nhiều loại tùy theo tác dụng, trong đó phổ biến là loại cung cấp đường, muối và chất điện giải như glucose 5%, 10%; đạm cung cấp năng lượng và chất dinh dưỡng...

Hiện tượng sốc và tử vong do truyền dịch không phải hiếm. Nguyên nhân phụ thuộc vào việc người bệnh truyền chất gì vào cơ thể, có kèm thuốc hay không. Chẳng hạn, trong trường hợp vừa tiếp nhận bệnh nhân, bác sĩ chỉ định truyền đạm ngay, bệnh nhân có nguy cơ tử vong rất cao, thậm chí tức thì.

“Bệnh nhân đang mất nước, điện giải, cô đặc máu mà truyền đạm sẽ gây sốc dẫn đến tử vong. Trong trường hợp này, bác sĩ phải truyền nước sinh lý để vận hành cơ thể, đào thải tốt rồi mới truyền đạm hoặc các dịch khác.

Nếu bệnh nhân sốt cao trên nền viêm phổi, truyền nước sẽ làm tràn ngập phổi, gây phù phổi cấp, không thể cứu chữa. Bệnh nhân cao huyết áp, bệnh tim cũng không thể truyền dịch bừa bãi vì nguy cơ tai biến”, PGS Đắc phân tích.

PGS Đắc lo ngại khi nhiều người cho rằng truyền nước giúp cơ thể khỏe hơn hoặc hạ sốt nhanh hơn. Vì vậy, nhiều người dân tự mua nước sinh lý về truyền và dẫn tới tử vong.

Trong tất cả các trường hợp truyền dịch, thầy thuốc phải tiến hành đo huyết áp, nhịp tim, phổi, tìm hiểu cơ địa,… rồi mới truyền dịch.

Đồng quan điểm, TS. Tô Vũ Khương, Chủ nhiệm khoa Hồi sức tích cực, Bệnh viện 103, cũng cảnh báo truyền dịch phải theo chỉ định của bác sĩ để loại trừ các khả năng xảy ra tai biến.

Trong trường hợp bắt buộc phải truyền, bác sĩ cần tính toán kỹ lượng, loại dịch, tốc độ chảy.

Tai biến nguy hiểm nhất người bệnh có thể gặp phải khi truyền dịch là sốc phản vệ do tốc độ truyền quá nhanh, cơ địa bệnh nhân dị ứng với thành phần trong dịch hoặc do nhiễm trùng, chệch ven.

Lúc này toàn thân người bệnh sẽ cảm giác lạnh, rét run, sắc mặt tái nhợt, vã mồ hôi, khó thở, đau ngực và nguy cơ tử vong rất nhanh. Sốc phản vệ có thể xảy ra ngay khi bệnh nhân được chỉ định truyền tại bệnh viện lớn. Nếu xảy ra tại gia đình thì nguy cơ tử vong càng cao hơn vì xử lý chậm. 

Khi nào nên truyền dịch?

Theo PGS Hoàng Công Đắc, việc truyền dịch có tác dụng trong các trường hợp bệnh cụ thể. 

- Nhóm cung cấp chất dinh dưỡng bao gồm dung dịch glucose các loại 5%, 10%, 20%, 30% và các dung dịch chứa chất đạm, chất béo và vitamin chỉ nên được truyền cho những đối tượng phẫu thuật, suy dinh dưỡng, không ăn được bằng đường miệng, không tiêu hóa được thức ăn…

- Nhóm cung cấp nước, các chất điện giải như dung dịch lactate ringer, natri clorua 0,9%, bicarbonate natri 1,4%... dùng trong trường hợp mất nước, mất máu khi bị tiêu chảy, bỏng, ói mửa, ngộ độc.

Truyền dịch để bù nước cho cơ thể đang bị nhiều người dân lạm dụng. Chuyên gia khuyến cáo, chúng chỉ được chỉ định trong trường hợp mất nước, thiếu nước do sốt quá cao, tiêu chảy, mà người bệnh không thể ăn, uống. Những người bệnh nhẹ không nên truyền dịch, thay vào đó, nên bù nước bằng đường uống sẽ hiệu quả hơn.