Từ thị xã Cao Bằng, men theo con đường dài hơn 60km vượt qua đèo Mã Phục và đèo Khau Liêu để đến thị trấn Trùng Khánh, đi thêm 29km nữa là đến động Ngườm Ngao. Trên đường đến động, du khách có thể dừng chân chiêm ngưỡng khung cảnh đẹp đến choáng ngợp của thác Bản Giốc hùng vỹ.
Đường vào cửa hang rất hẹp.
Theo lời các hướng dẫn viên ở đây, năm 1921, một số viên quan người Pháp và người Việt khi đến thăm thác Bản Giốc đã phát hiện ra động này. Các số liệu của Hội khảo sát Hoàng gia Anh cho biết, động Ngườm Ngao có tổng chiều dài lên đến 2.144m. Động gồm ba cửa chính là: Ngườm Ngao, Ngườm Lồm (tức cửa gió) và cửa Bản Thuôn phía sau núi thuộc Bản Thuôn.
Bước vào hang, du khách sẽ tha hồ kinh ngạc với vẻ đẹp kỳ thú được tạo nên bởi những lớp thạch nhũ lộng lẫy, vàng rực. Vô vàn nhũ đá muôn màu sắc mọc từ dưới lên, từ trên các vòm đá cao rủ xuống với nhiều hình dáng đa dạng, phản chiếu ánh sáng lung linh. Các khối đá vô tri nhưng lại cho phép trí tưởng tượng của con người thỏa sức bay bổng, phiêu du.
Nhiều nơi trong hang khá trơn trượt.
Nhiều du khách tỏ ra thích thú khi được nghe kể về sự tích cái tên Ngườm Ngao. Theo tiếng Tày, "ngườm" là "động", "ngao" là "hổ”. Tương truyền, trước đây hang là nơi sinh sống của rất nhiều hổ dữ nên còn được gọi là hang Cọp, về sau người ta quen gọi là động Ngườm Ngao.
Tuy nhiên, cũng có lý giải khác là do trong động thường xuyên phát ra tiếng gầm rú như tiếng hổ, nhưng thực tế là tiếng nước chảy.
Khách tham quan sẽ choáng ngợp trong một không gian rộng lớn với những dải thạch nhũ kỳ diệu lung linh như cảnh tiên. Bạn có thể dễ dàng bắt gặp những khối đá giống hình người, cây rừng, con vật, nàng tiên đang chải tóc, búp sen, bầu sữa mẹ...
Những khối đá với hình thù kỳ lạ, tha hồ cho du khách tưởng tượng.
Tất cả đều do tạo hóa tạo nên, mang đến một cảnh quan tuyệt sắc và kỳ ảo có một - không - hai. Nhũ đá trong động có màu khác hẳn với những hang động ở địa phương khác bởi lượng canxi pha nhiều tạp chất.
Nét độc đáo làm nên “tên tuổi” của danh thắng Ngườm Ngao là những thửa ruộng bậc thang do sàn đá vôi bị xâm thực và phong hóa nhiều triệu năm tạo thành. Đặc biệt hơn cả là Bông sen vàng úp ngược - đây thực sự là một kiệt tác của tạo hóa. Những cánh hoa như được gọt giũa công phu tỉ mỉ đạt đến độ hoàn mỹ.
Bông sen vàng úp ngược nằm ở vị trí khá sâu.
Chuyện kể rằng, ngày xưa có một vị phật ngồi trên đài sen tu mãi mà không thành chính quả. Vì quá buồn chán, phẫn chí nên ngài đã úp ngược đài sen xuống, còn mình thì biến thành cột đá đứng bên cạnh. Nếu như hứng được những giọt nước từ bàn tay Phật rớt xuống, bạn xoa lên mặt sẽ gặp được nhiều điều may mắn.
Cột đá cô đơn cũng là điểm chụp ảnh khiến nhiều người thích thú. Tất cả những cảnh vật trên đều do thiên nhiên tạo ra từ nhũ và măng đá vôi, không hề có sự can thiệp, sắp đặt của con người. Hiện nay, Động Ngườm Ngao đang thu hút nhiều du khách trong và ngoài nước đến tham quan.
Động Ngườm Ngao được chia thành nhiều khu, như khu “tứ trụ thiên đình” với những cột đá trông như cột chống trời, khu trung tâm với không gian rộng, khu châu báu là những núi nhũ lấp lánh ánh vàng, ánh bạc… Đôi khi, ta bắt gặp những con suối nhỏ trong động và tiếng nước chảy róc rách nghe rất vui tai.
Lang thang trong động, du khách có thể có những trải nghiệm thú vị. Bạn vừa tiếc nuối khi thấy vòm động khép lại thì bỗng hân hoan, vui sướng đến tột độ khi thấy trước mắt mở ra là một thế giới rộng lớn của những cột đá và khung cảnh tuyệt sắc. Động như một mê cung với nhũ đá chen chúc nhiều tầng, nhiều lớp, không hề đơn điệu khiến người xem không biết chán.
Nhiều cột đá, tảng đá cao đến 2,3m.
Hướng dẫn viên cũng không quên tiết lộ cho du khách, điều kỳ thú của động Ngườm Ngao là có nơi có khe hở thông lên trời. Vào đúng 14 giờ chiều ngày 22 tháng 4 hàng năm, có luồng ánh sáng gặp nhau làm một khoảng lòng động rực sáng như ban ngày trong vài phút. Có lẽ đây là một hiện tượng kỳ thú mà thiên nhiên ban tặng cho riêng động Ngườm Ngao.
Cột đá lấp lánh nhũ bạc.
Nhiều ngóc ngách chỉ một người đi lọt, hay có đoạn nhũ đá từ trần hang đột ngột chắn ngang lối đi, phải cúi gập người mới qua được. Nhiệt độ trong động luôn ổn định từ 18 đến 25 độ C nên luôn mang đến cảm giác mát mẻ vào mùa hè, ấm áp vào mùa đông.
Khung cảnh trên lối ra của hang động.
Mặc dù ở thời điểm hiện tại, Cao Bẳng mới chỉ khai thác được khoảng 1km cho du khách tham quan thưởng ngoạn, nhưng động Ngườm Ngao được đánh giá là một trong số những hang động đẹp của cả nước. Nhiều du khách đến thăm động cho rằng không ghé thác Bản Giốc – thăm động Ngườm Ngao coi như chưa đến Cao Bằng.