Tâm thức rằm tháng Giêng

(Baohatinh.vn) - Rằm tháng Giêng hay còn gọi là tết Thượng nguyên, tết Nguyên tiêu, là ngày rằm đầu tiên của năm mới nhưng trong tâm thức của người dân nhiều vùng quê Hà Tĩnh còn được coi là quãng thời gian “tết muộn”, là dịp để gắn kết tình thân họ tộc.

Theo truyền thống Phật giáo, rằm tháng Giêng là ngày rằm đầu tiên của năm mới, là một trong những ngày lễ trọng đại nhất trong năm. Đây được coi là ngày đẹp và người dân thường lên chùa cúng dâng sao giải hạn với mong muốn giải trừ tai ách, cầu nguyện an lành. Chính vì thế mà người dân vẫn thường tâm niệm “lễ Phật quanh năm không bằng rằm tháng Giêng”.

Tâm thức rằm tháng Giêng

Nhiều dòng họ ở Hà Tĩnh tổ chức lễ cúng rằm tháng Giêng rất bài bản, chu đáo.

Từ nghi thức Phật giáo này kết hợp với tục thờ cúng tổ tiên của người Việt, không gian thờ cúng của ngày rằm tháng Giêng càng mang nhiều ý nghĩa trong đời sống của người dân.

Quê tôi ở xã Thạch Châu - huyện Lộc Hà (Hà Tĩnh) - một vùng đất giàu truyền thống văn hóa. Ngoài truyền thống khoa bảng với nhiều danh nhân, trí thức đã lưu tên vào sử sách thì nơi đây còn nổi tiếng với văn hóa dòng tộc đặc sắc.

Tâm thức rằm tháng Giêng

Những mâm cỗ được xếp chồng cao là nét văn hóa truyền thống đặc sắc của các dòng họ ở xã Thạch Châu (huyện Lộc Hà) mỗi dịp lễ tết, đặc biệt là rằm tháng Giêng.

Với nhiều dòng họ ở quê tôi, cúng rằm tháng Giêng có phần còn linh đình, bài bản hơn cả ngày tết. Đó là dịp thường được các dòng họ chọn làm lễ khánh thành nhà thờ, tổ chức cúng tế tổ tiên với “đặc sản” xếp chồng cỗ cao mà điểm nhấn là cỗ “gà bay”.

Truyền thống làm cỗ “gà bay” đã có từ rất lâu đời ở các dòng họ nơi đây. Những con gà trống đẹp nhất, thần thái dũng mãnh nhất được lựa chọn nuôi tại nhà từ một đến vài năm, có phương pháp chăm sóc riêng biệt so với những con gà khác trong gia đình.

Tâm thức rằm tháng Giêng

Những mâm cỗ cúng “gà bay” độc đáo là “đặc sản” của các dòng họ ở huyện Lộc Hà.

Rằm tháng Giêng, dưới tay nghề khéo léo, sáng tạo và kỹ thuật điêu luyện của “nghệ nhân”, những con gà trống này sẽ được tạo hình các thế như cất cánh bay, đứng, ngồi, quỳ rất độc đáo, đẹp mắt.

Ngoài cỗ “gà bay”, các dòng họ còn bày biện nhiều vật phẩm truyền thống như xôi, bánh chưng, bánh dày, bánh rán, hoa quả... để dâng cúng. Các mâm cúng được trang trí cầu kỳ, công phu và rất đẹp mắt, thể hiện tấm lòng thành kính, tri ân của con cháu đối với tổ tiên, mang ước vọng về một năm mới sung túc, đủ đầy.

Tâm thức rằm tháng Giêng

Dù ở gần hay làm ăn, sinh sống xa, người dân quê tôi đều mong muốn trở về nhà thờ họ thắp hương tổ tiên ngày rằm tháng Giêng.

Về nhà thờ họ ngày rằm đã trở thành một hoạt động không thể thiếu của mỗi người dân quê tôi, nó gần như một ý niệm ăn sâu vào tâm thức. Dù bận rộn đến mấy, các gia đình cũng cố gắng sắp xếp thời gian để làm cỗ cúng mang về nhà thờ họ.

Đối với một số người đi làm ăn xa về quê đón tết, thường cố gắng nán lại để được dự lễ cúng rằm tháng Giêng. Có những người vì điều kiện công việc, gia đình không thể về quê ngày tết thì đây là dịp để họ trở về đón “tết muộn”, đoàn viên cùng gia đình, người thân.

Tâm thức rằm tháng Giêng

Nhiều hoạt động văn hóa, thể thao được tổ chức trong dịp này.

Cũng chính vì vậy, không khí ngày rằm quê tôi rất đặc biệt. Những người anh em, con cháu nội ngoại được gặp lại nhau sau một năm xa cách. Lẫn trong tiếng trống thùng thình vang khắp khuôn viên nhà thờ họ là râm ran những lời hỏi han sức khỏe “o, dì, chú, bác”, rộn ràng những cái ôm, cái bắt tay thật lâu, thật chặt.

Tâm thức rằm tháng Giêng

Rằm tháng Giêng đã trở thành không gian gắn kết tình thân họ tộc, là dịp để con cháu hướng về nguồn cội.

Rằm tháng Giêng không còn đơn thuần là một ngày lễ mà đã trở thành không gian để gắn kết tình thân họ tộc, là dịp để con cháu dù ở nơi đâu cũng hướng về quê hương, tri ân tổ tiên, nguồn cội. Đó cũng là nguồn động lực lớn lao để mỗi người thêm nỗ lực sống tốt hơn, góp phần xây dựng quê hương, đất nước.

Chủ đề NGƯỜI HÀ TĨNH

Chủ đề Đời sống văn hóa

Đọc thêm

Podcast tản văn: Ra đi Bác dặn, còn non nước…

Podcast tản văn: Ra đi Bác dặn, còn non nước…

Thu sang, lòng người Việt Nam rộn ràng bao xúc cảm. Cả nước tưng bừng kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám, Quốc khánh 2/9, nhưng sâu thẳm trong tim mỗi người dân Việt vẫn là lòng biết ơn vô hạn Chủ tịch Hồ Chí Minh muôn vàn kính yêu.
Mùa thu đón Tết

Mùa thu đón Tết

Tôi không nghĩ, ngoài bộ từ điển tiếng Việt lại còn bộ từ điển ngôn ngữ nước nào có mục từ “Tết Độc lập”. Đó là cái tết chỉ của riêng người Việt Nam. Hai chữ “độc lập” bao giờ cũng ngân vang niềm kiêu hãnh về chủ quyền quốc gia, dân tộc.
Podcast tản văn: Cảm xúc mùa tựu trường

Podcast tản văn: Cảm xúc mùa tựu trường

Thu về, lòng lại rộn ràng một cảm xúc thân quen. Đó là mùa tựu trường, mùa của những bước chân rụt rè, của những nụ cười trong veo, và những ước mơ được ươm mầm.
Podcast Tản văn: Trời thu nắng ấm Ba Đình

Podcast Tản văn: Trời thu nắng ấm Ba Đình

Ngày Quốc khánh 2/9 - bản hùng ca bất diệt được viết bằng máu và hoa. 80 năm đã trôi qua, hình ảnh Bác Hồ đọc Tuyên ngôn Độc lập và những vần thơ của nhà thơ Tố Hữu vẫn vang vọng mãi.
Tìm lại câu nói nổi tiếng của vua Bảo Đại 80 năm trước

Tìm lại câu nói nổi tiếng của vua Bảo Đại 80 năm trước

'Trẫm ưng làm dân của một nước độc lập hơn làm vua một nước nô lệ'. Câu phát ngôn để đời của vua Bảo Đại có phải trong bản chiếu thoái vị mà vua đã đọc vào buổi lễ thoái vị chiều 30-8-1945 như nhiều sách báo lâu nay vẫn viết hay không?
Thăm Đền thờ Đông các đại học sỹ Trương Quốc Dụng

Thăm Đền thờ Đông các đại học sỹ Trương Quốc Dụng

Về với Đền thờ Đông các đại học sỹ Trương Quốc Dụng (xã Thạch Khê, tỉnh Hà Tĩnh), chúng ta không chỉ cảm nhận được dấu ấn thời gian mà còn thấy rõ tầm vóc của một người đã dành trọn đời mình cho quê hương, dân tộc.
Podcast Truyện ngắn: Bạn mới

Podcast Truyện ngắn: Bạn mới

Trời thu trong xanh vời vợi. Một năm học mới đang bắt đầu, một tình bạn mới cũng chỉ vừa bắt đầu. Phía trước, còn bao nhiêu khó khăn và thử thách, nhưng chắc chắn chúng tôi sẽ luôn cố gắng để vượt qua...
Kế tục truyền thống, tập trung xây dựng, phát triển văn hóa và con người Hà Tĩnh trong thời kỳ mới

Kế tục truyền thống, tập trung xây dựng, phát triển văn hóa và con người Hà Tĩnh trong thời kỳ mới

Cách đây 80 năm, ngày 28/8/1945, trong Tuyên cáo của Chính phủ lâm thời nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, Bộ Thông tin - Tuyên truyền (tiền thân của Bộ VH-TT&DL ngày nay) được thành lập. Tròn 8 thập kỷ hình thành và phát triển, đội ngũ những người làm công tác văn hóa Việt Nam nói chung, Hà Tĩnh nói riêng đã không ngừng lớn mạnh, trưởng thành về mọi mặt, đóng góp xứng đáng vào công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Sơ đồ tham quan Triển lãm thành tựu đất nước 80 năm

Sơ đồ tham quan Triển lãm thành tựu đất nước 80 năm

Không gian triển lãm của Hà Tĩnh tại khu vực sảnh 5-7, được thiết kế thành 3 phân khu nổi bật, gồm: Hành trình 80 năm chiến đấu - xây dựng - hội nhập; những thành tựu KT-XH thời kỳ đổi mới; Hà Tĩnh vươn ra thế giới - Khát vọng phát triển bền vững. Triển lãm khai mạc tại Trung tâm Hội chợ Triển lãm Quốc gia hôm nay, mở cửa đến hết ngày 5/9.
Quốc kì Việt Nam tung bay trong đại nhạc hội âm nhạc 8Wonder đẳng cấp nhất tháng 8

Quốc kì Việt Nam tung bay trong đại nhạc hội âm nhạc 8Wonder đẳng cấp nhất tháng 8

Hơn 5 tiếng đồng hồ sống trong lễ hội âm nhạc, hơn 30 bài hát được trình diễn bởi các ngôi sao hàng đầu J Balvin, DJ Snake, The Kid LAROI, DPR Ian, Soobin, Hoà Minzy, tlinh, Trọng Hiếu, cùng khoảnh khắc kết show mãn nhãn với màn pháo hoa ngợp trời… tất cả khiến hơn 50.000 khán giả có mặt tại siêu nhạc hội 8Wonder vỡ oà cảm xúc.
Podcast truyện ngắn: Giếng xưa vẫn đợi

Podcast truyện ngắn: Giếng xưa vẫn đợi

Câu chuyện về tình yêu, sự đợi chờ của người con gái nơi quê nhà, không chỉ là nỗi nhớ thương, mất mát, mà còn là sức mạnh của lòng chung thủy, niềm tin và sự hy sinh âm thầm...