Tâm thức rằm tháng Giêng

(Baohatinh.vn) - Rằm tháng Giêng hay còn gọi là tết Thượng nguyên, tết Nguyên tiêu, là ngày rằm đầu tiên của năm mới nhưng trong tâm thức của người dân nhiều vùng quê Hà Tĩnh còn được coi là quãng thời gian “tết muộn”, là dịp để gắn kết tình thân họ tộc.

Theo truyền thống Phật giáo, rằm tháng Giêng là ngày rằm đầu tiên của năm mới, là một trong những ngày lễ trọng đại nhất trong năm. Đây được coi là ngày đẹp và người dân thường lên chùa cúng dâng sao giải hạn với mong muốn giải trừ tai ách, cầu nguyện an lành. Chính vì thế mà người dân vẫn thường tâm niệm “lễ Phật quanh năm không bằng rằm tháng Giêng”.

Tâm thức rằm tháng Giêng

Nhiều dòng họ ở Hà Tĩnh tổ chức lễ cúng rằm tháng Giêng rất bài bản, chu đáo.

Từ nghi thức Phật giáo này kết hợp với tục thờ cúng tổ tiên của người Việt, không gian thờ cúng của ngày rằm tháng Giêng càng mang nhiều ý nghĩa trong đời sống của người dân.

Quê tôi ở xã Thạch Châu - huyện Lộc Hà (Hà Tĩnh) - một vùng đất giàu truyền thống văn hóa. Ngoài truyền thống khoa bảng với nhiều danh nhân, trí thức đã lưu tên vào sử sách thì nơi đây còn nổi tiếng với văn hóa dòng tộc đặc sắc.

Tâm thức rằm tháng Giêng

Những mâm cỗ được xếp chồng cao là nét văn hóa truyền thống đặc sắc của các dòng họ ở xã Thạch Châu (huyện Lộc Hà) mỗi dịp lễ tết, đặc biệt là rằm tháng Giêng.

Với nhiều dòng họ ở quê tôi, cúng rằm tháng Giêng có phần còn linh đình, bài bản hơn cả ngày tết. Đó là dịp thường được các dòng họ chọn làm lễ khánh thành nhà thờ, tổ chức cúng tế tổ tiên với “đặc sản” xếp chồng cỗ cao mà điểm nhấn là cỗ “gà bay”.

Truyền thống làm cỗ “gà bay” đã có từ rất lâu đời ở các dòng họ nơi đây. Những con gà trống đẹp nhất, thần thái dũng mãnh nhất được lựa chọn nuôi tại nhà từ một đến vài năm, có phương pháp chăm sóc riêng biệt so với những con gà khác trong gia đình.

Tâm thức rằm tháng Giêng

Những mâm cỗ cúng “gà bay” độc đáo là “đặc sản” của các dòng họ ở huyện Lộc Hà.

Rằm tháng Giêng, dưới tay nghề khéo léo, sáng tạo và kỹ thuật điêu luyện của “nghệ nhân”, những con gà trống này sẽ được tạo hình các thế như cất cánh bay, đứng, ngồi, quỳ rất độc đáo, đẹp mắt.

Ngoài cỗ “gà bay”, các dòng họ còn bày biện nhiều vật phẩm truyền thống như xôi, bánh chưng, bánh dày, bánh rán, hoa quả... để dâng cúng. Các mâm cúng được trang trí cầu kỳ, công phu và rất đẹp mắt, thể hiện tấm lòng thành kính, tri ân của con cháu đối với tổ tiên, mang ước vọng về một năm mới sung túc, đủ đầy.

Tâm thức rằm tháng Giêng

Dù ở gần hay làm ăn, sinh sống xa, người dân quê tôi đều mong muốn trở về nhà thờ họ thắp hương tổ tiên ngày rằm tháng Giêng.

Về nhà thờ họ ngày rằm đã trở thành một hoạt động không thể thiếu của mỗi người dân quê tôi, nó gần như một ý niệm ăn sâu vào tâm thức. Dù bận rộn đến mấy, các gia đình cũng cố gắng sắp xếp thời gian để làm cỗ cúng mang về nhà thờ họ.

Đối với một số người đi làm ăn xa về quê đón tết, thường cố gắng nán lại để được dự lễ cúng rằm tháng Giêng. Có những người vì điều kiện công việc, gia đình không thể về quê ngày tết thì đây là dịp để họ trở về đón “tết muộn”, đoàn viên cùng gia đình, người thân.

Tâm thức rằm tháng Giêng

Nhiều hoạt động văn hóa, thể thao được tổ chức trong dịp này.

Cũng chính vì vậy, không khí ngày rằm quê tôi rất đặc biệt. Những người anh em, con cháu nội ngoại được gặp lại nhau sau một năm xa cách. Lẫn trong tiếng trống thùng thình vang khắp khuôn viên nhà thờ họ là râm ran những lời hỏi han sức khỏe “o, dì, chú, bác”, rộn ràng những cái ôm, cái bắt tay thật lâu, thật chặt.

Tâm thức rằm tháng Giêng

Rằm tháng Giêng đã trở thành không gian gắn kết tình thân họ tộc, là dịp để con cháu hướng về nguồn cội.

Rằm tháng Giêng không còn đơn thuần là một ngày lễ mà đã trở thành không gian để gắn kết tình thân họ tộc, là dịp để con cháu dù ở nơi đâu cũng hướng về quê hương, tri ân tổ tiên, nguồn cội. Đó cũng là nguồn động lực lớn lao để mỗi người thêm nỗ lực sống tốt hơn, góp phần xây dựng quê hương, đất nước.

Chủ đề NGƯỜI HÀ TĨNH

Chủ đề Đời sống văn hóa

Đọc thêm

Lan tỏa tình yêu dân ca trên quê hương Đại thi hào Nguyễn Du

Lan tỏa tình yêu dân ca trên quê hương Đại thi hào Nguyễn Du

Hoạt động đưa dân ca ví, giặm vào trường học đã lan tỏa mạnh mẽ, sâu rộng ở Hà Tĩnh. Trong những giờ ngoại khóa, các tiết học âm nhạc do các nghệ nhân dân gian trực tiếp truyền dạy, nhiều học sinh có dịp thể hiện năng khiếu, niềm đam mê với những làn điệu ngọt ngào, sâu lắng.
Podcast truyện ngắn: Ngày trở về

Podcast truyện ngắn: Ngày trở về

Mùa thu năm 1954, Thủ đô Hà Nội rợp cờ hoa đón đoàn quân chiến thắng trở về. Niềm vui riêng hòa vào niềm vui chung, hạnh phúc của mỗi gia đình hòa trong hạnh phúc lớn lao của cả dân tộc.
Podcast tản văn: Lấp lánh những cánh chuồn

Podcast tản văn: Lấp lánh những cánh chuồn

Tản văn "Lấp lánh những cánh chuồn" của tác giả Nguyễn Hà Hải đưa người đọc trở về với miền ký ức tuổi thơ trong trẻo, gắn liền với hình ảnh chuồn chuồn và không gian làng quê thanh bình.
Podcast Tản văn: Ánh trăng đoàn viên

Podcast Tản văn: Ánh trăng đoàn viên

Trung thu về, khi trăng Rằm tháng Tám treo cao cũng là lúc lòng ta rung lên nhịp yêu thương. Hơn cả đèn hoa, đây là khoảnh khắc tìm về bình yên, để sum vầy bên người thân và sẻ chia hơi ấm.
G-DRAGON 2025 WORLD TOUR [Übermensch] Biểu tượng toàn cầu trở lại với chuyến lưu diễn được mong chờ

Từ VVIP đến GA: Hành trình cảm xúc độc bản cùng G-DRAGON 2025

Siêu concert G-DRAGON 2025 WORLD TOUR [Übermensch] diễn ra ngày 8/11 tại 8Wonder Ocean City sẽ chính thức mở bán vé vào ngày 7, 8 và 9/10, với mức giá từ 2 đến 8 triệu đồng mang đến cho khán giả hàng loạt đặc quyền hấp dẫn, hứa hẹn tạo nên cơn sốt săn lùng chưa từng thấy ngay khi mở bán.
Podcast Tản văn: Sắc màu Trung thu xưa

Podcast Tản văn: Sắc màu Trung thu xưa

Mùa thu về, mang theo không khí dịu nhẹ và bầu trời trong vắt. Với thế hệ 8x, khoảnh khắc ấy là cánh cửa mở về ký ức Trung thu, nơi có tuổi thơ giản đơn, ngập tràn tiếng cười và sắc màu mộc mạc.
Chuyện những người hóa thân vào cổ tích

Chuyện những người hóa thân vào cổ tích

Đêm trung thu, “chị Hằng”, “chú Cuội” luôn là niềm mong đợi của trẻ nhỏ. Họ là những người dùng “phép thần” hóa thân vào cổ tích, để ngày hội của tuổi thơ thêm lấp lánh sắc màu.
Tản văn Nhớ những mùa trăng xưa

Tản văn Nhớ những mùa trăng xưa

Tản văn “Nhớ những mùa trăng xưa” như nhịp cầu đưa ta trở lại miền ký ức tuổi thơ, nơi mỗi mùa Trung thu là cả một trời thương nhớ cho gia đình và những điều bình dị của cuộc sống.
Podcast Truyện ngắn: Bánh trung thu của bố

Podcast Truyện ngắn: Bánh trung thu của bố

Trung thu luôn ý nghĩa khi có tình thương yêu của gia đình, thầy cô và bạn bè. Tình yêu đó là món quà quý giá, nhắc chúng ta biết trân trọng và giữ gìn ký ức đẹp về người thân.
Cái duyên với Truyện Kiều

Cái duyên với Truyện Kiều

Truyện Kiều với chủ nghĩa nhân văn cao cả, nghệ thuật đặc sắc đã đến với nhiều quốc gia, dân tộc trên thế giới, thực sự mang nhiều giá trị xuyên thời đại. Trong niềm hãnh diện chung đó, những người con Hà Tĩnh nói chung và những người con xa quê nói riêng luôn tự hào, ngưỡng mộ Đại thi hào Nguyễn Du và nỗ lực lan tỏa Truyện Kiều với bè bạn gần xa.
Podcast truyện ngắn: Tình yêu của mẹ

Podcast truyện ngắn: Tình yêu của mẹ

Có những ký ức, cũng có thể phai mờ theo tháng năm. Nhưng có một điều, dù bão tố cuộc đời hay sự khắc nghiệt của thời gian cũng không thể nào xóa nhòa, đó chính là tình yêu của mẹ.
Podcast tản văn: Nồng nàn hoa sữa

Podcast tản văn: Nồng nàn hoa sữa

Với nhiều người, hoa sữa không chỉ là mùi hương, mà còn là ký ức tuổi trẻ. Nồng nàn hoa sữa đưa ta về miền hoài niệm ngọt ngào.