Minh họa: Trần Ngọc Sinh
1. Chuyện gia đình tôi - từ kiểu mẫu "gia đình hạnh phúc" đùng cái hóa bất hạnh là một ví dụ.
Tôi thành trẻ mồ côi. Không, chính xác là nửa mồ côi bởi vẫn có hai người nuôi dù chỉ ở với một! Hàng tháng ba gửi tiền cấp dưỡng.
Năm mươi phần trăm mức lương tối thiểu. Không nhiều; nhưng với ba vậy đã chật vật. Ba làm thuê, công nhân thời vụ, thu nhập thấp lại còn không ổn định.
Mẹ, viên chức nhà nước, thu nhập khá hơn. Nhận khoản tiền ít ỏi của ba, mẹ vẫn dài giọng, bĩu môi: Chẳng đủ cho con ăn sáng! Nói vậy, nhưng không tháng nào mẹ "tha" ba.
Lấy đúng lấy đủ - kể cả những tháng gió mưa ba thất nghiệp nằm dài...
May cho ba, chị Hai lớn, có công ăn việc làm, không phải lo cấp dưỡng!
2. Ba bệnh đau liên miên.
Vẫn sống một mình trong căn nhà cũ, tự lo ăn uống thuốc men bệnh tật. Nhiều khi tôi tiện cẳng tạt về, thấy ba ho khù khụ còn lọ mọ ra vườn hái lá xông, nấu nước chế mì tôm ăn trừ bữa.
Động lòng thiệt, nhưng một chân ra đường lại quên ngay, tự nhủ: ba giỏi tự chăm sóc, chắc không sao.
Nhớ lúc nhỏ, mỗi lần tôi hoặc chị Hai đổ bệnh đau, toàn một tay ba nuôi nấng. Lắm lúc mê chơi, ba kêu nhờ về làm đỡ việc gì, tôi kiếm chuyện nói trớt cho qua (không chỉ mê chơi, tôi vốn lười lao động chân tay, chuyện gì phải động chân tay là tôi ớn lắm!).
Ba không nói, im lặng lụi cụi một mình xoay xở. Cứ tưởng "qua mắt" được ba; cho tới lần mình ba ráng vần mấy miếng đá nặng lát đường bị trẹo sống lưng.
Chị Hai gọi điện về la: sao ba không biểu em về phụ? Thôi, nó không muốn làm, nói nhiều phiền phức, để ba lo...; ba đáp, xụi lơ.
Tôi bị chị Hai la cho một trận tơi bời. Tôi quặc: chị giỏi sao không về làm? Hồi Tết chị về ba kêu phụ dọn nhà chị cũng nói trớt.
Chị Hai "tắt đài", nín khe. Mẹ bồi thêm: la, la cái gì; nhắm sức mà làm chớ, nó lo học hành, rảnh đâu? Ngừng lát, mẹ lầm bầm: con ai nuôi sẵn cho mà kêu sai này sai nọ bắt ngon...
Với mẹ thì tôi luôn luôn đúng (và ba luôn luôn sai). Chuyện này tôi chắc cú, miễn bàn!
3. Bảo tôi "lo học hành" là nói cho bảnh. Tôi mà lo học chắc thế gian không còn ai dốt. Chỉ số IQ không tồi nhưng làm biếng nhớt thây.
Tiểu học loại giỏi; lên trung học cơ sở tụt loại khá và trung học phổ thông thì rớt hạng trung bình. May chưa lưu ban (mà dễ gì lưu ban: giáo dục xứ ta giờ ở lại lớp còn... khó hơn lên lớp!). Cuối năm lớp 10, điểm tổng kết toán của tôi chỉ 3,7.
Các môn khác "xí hụt" ở ngưỡng vớt vát. Vẫn lên lớp ngon ơ. Trường mới lập, chỉ tiêu học sinh thiếu lung tung, phòng trống đầy ra, sao dám cho tôi ở lại?
Ba dòm sổ liên lạc, lắc đầu thở hắt: thời tao, học hành như mầy chắc về... chận (chăn) bò lâu rồi. Thời thế khác quá!
Tôi nghe phát bực, hỏi mỉa: hồi trẻ ba học giỏi mà sao phải đi làm... công nhân vậy ba? Ba im lặng.
Đột ngột vai ba rũ xuống, những nếp nhăn đuôi mắt, khóe miệng hằn sâu hơn, trông ba già xọm như ông lão bảy mươi. Tôi "đứng hình" mất ba mươi giây, nghe nghèn nghẹn, tức tức nơi ngực...
4. Chị Hai cưới chồng.
Báo hỉ đột ngột.
Ba bệnh, không vào thành phố dự lễ cưới được, mình mẹ đi. Mẹ cằn nhằn: con chung mà mọi sự cứ sấp ngửa đổ đầu tao.
Tôi yếu ớt thanh minh: ba bệnh mà! Bệnh gì bệnh? Quanh năm toàn bệnh. Nghe tới chuyện chung nên ổng "đổ bệnh" chớ gì! Mẹ nhếch mép cay nghiệt.
Tôi nhìn sững mẹ, không thể hình dung bằng cách nào mà ba mẹ lại có thể gắn bó với nhau từng ấy năm, còn cho ra đời hai đứa chúng tôi?
Chị Hai bảo: do không hợp tuổi nhau, thầy bói nói vậy. Tôi gân cổ: đã không hợp còn lấy nhau chi. Mà... không hợp thì từ đầu cũng không hợp, sao lúc hợp lúc không?
Chị Hai lúng túng, đáp xuôi: thì tao... nghe vậy hay vậy, giờ mày hỏi tao tao biết hỏi ai? Hết phim. Bình thường, ít khi nghe ba nói năng, nhận xét "tiêu cực" gì về mẹ (hay do tôi không sống cùng nên không nghe?); nhưng với mẹ thì tôi nghe đúng nghe đủ, nghe đến mòn tai.
Lấy ba là sai lầm lớn nhất. Ba là quái vật, là đồ lừa đảo, lưu manh, là sao quả tạ theo ám chiếu đời mẹ và... Mẹ chửi... con sao?
Không, tao nói ba mày. Ba đâu có đây; là mẹ đang chửi con, chửi cả chị Hai. Nghĩ sao, mẹ im. Những đoạn clip hay ho ấy tôi không bao giờ đem tiết lộ cùng ba.
Có lần góp ý công việc cho tôi, ba dặn: con về lựa lời nói khéo với mẹ, đừng gây hiểu lầm khiến quan hệ ba mẹ thêm tệ.
Tôi buột miệng không phanh: ba yên tâm, con thấy quan hệ ba mẹ không thể nào... tệ hơn được nữa đâu! Ba sững. Lại già xọm đi như ông lão bảy mươi; nhưng lần này coi có khá hơn cái lần tôi hỏi hỗn!
Đám cưới chị Hai ba có gửi tiền vào cho. Nghe nói đi vay nóng.
5. Tôi đậu đại học. Học làng nhàng, tính ráng đủ cái tốt nghiệp rồi thôi nhưng số tôi đúng đỏ: đề thi năm nay dễ, điểm đầu vào các đại học tốp dưới thấp, rộng đường chen.
Tin đậu mới báo về mẹ đã "dạo" ngay: học đại học tốn lắm, mình tao lo không nổi à nha. Tôi bực dọc: thì con đi học... cao đẳng, trung cấp!
Mẹ trợn mắt: ai khiến? Là tao muốn nhắc: về nói với ba mày... Biết rồi, khổ lắm, con chung. Tôi về báo ba, kể tuốt luốt chuyện mẹ nói không thèm giấu quanh.
Ba cười: mẹ sợ ba quên mày là... con ba đấy mà! Không sao đâu, cứ đi học rồi ba liệu. Liệu gì, tiền ba đâu ra?
Đừng nói con ba đi vay nóng nữa nha! Không, lần này ba tính thế sổ đỏ, vay ngân hàng...