Nhân 30 năm ngày mất nhà thơ Xuân Diệu 18/12 (1985-2015)
 |
Cán bộ, giáo viên và học sinh trường THCS Xuân Diệu (Can Lộc) tìm hiếu thân thế, sự nghiệp nhà thơ trong phòng truyền thống nhà trường |
Ngay từ khi mới xuất hiện trên thi đàn, Xuân Diệu đã lọt vào “mắt xanh” của những người có tên tuổi và uy tín trong giới văn nghệ sĩ. Mặc dù có những điểm khác nhau, nhưng các bài viết đều thống nhất đánh giá cao đóng góp và vị trí hàng đầu của Xuân Diệu đối với phong trào Thơ mới. Trong Thi nhân Việt Nam (1942), nhà phê bình Hoài Thanh cho rằng, Xuân Diệu là nguồn sống dạt dào chưa từng có. Khi vui cũng như khi buồn, ông đều nồng nàn, tha thiết. “Xuân Diệu mới nhất trong các nhà thơ mới…”.
Không chỉ với thơ, Xuân Diệu còn đến với văn xuôi từ rất sớm. Năm 1939, tập hợp các truyện ngắn đã đăng trên báo Ngày nay, Xuân Diệu cho xuất bản tập truyện Phấn thông vàng. Đến năm 1945, cùng với tập thơ Gửi hương cho gió, Xuân Diệu cho ra đời tập văn xuôi Trường ca. Bao trùm lên những trang văn của Xuân Diệu là niềm khát khao gắn bó với cuộc đời, là một tình yêu đắm say không giới hạn.
Khao khát tình yêu cuộc sống, trải lòng đến tận cùng với tình yêu, đó là âm hưởng chính trong truyện ngắn và bút ký của Xuân Diệu trước cách mạng. Nhưng bên cạnh những âm hưởng chính đó còn một mảng đề tài mà Xuân Diệu hướng tới. Đó là số phận những con người nhỏ bé, cam chịu và nghèo khổ. Ở mảng đề tài này, văn xuôi Xuân Diệu có nhiều đóng góp thiết thực hơn. Bởi vì tình yêu, những trạng thái của tình yêu đã được Xuân Diệu nói đến nhiều trong thơ một cách tài hoa.
 |
Cách mạng đã đem lại cho cuộc đời sáng tạo của Xuân Diệu một nguồn sinh lực mới. Tâm hồn ông rộng mở về phía cuộc đời rộng lớn của nhân dân, của đất nước. Người nghệ sĩ đã đến với cách mạng, hòa nhập và gắn bó hết lòng với thực tế đời sống đầy khó khăn, gian khổ nhưng rất đỗi hào hùng, đầy ắp những sự kiện và mang một ý nghĩa mới. Cái tôi cá nhân riêng lẻ hòa với cái tôi công dân lớn một cách hoàn toàn tự nguyện. Xuân Diệu hăm hở sống, hăm hở đi, hăm hở viết. Hàng loạt những tùy bút, ký sự đã tạo thành dòng chảy liên tục, phản ánh sự phong phú, sôi động của cách mạng Việt Nam trong suốt mấy chục năm lịch sử. Ông vừa là người nghệ sĩ, vừa là người thư ký trung thành của thời đại. Một Xuân Diệu với trái tim có sức yêu mãnh liệt và tâm hồn rộng mở, gắn bó với cuộc đời, với đất nước, với nhân dân.
Xuân Diệu là người tài năng, có vốn văn hóa sâu rộng, có sự thẩm bình rất tinh tế. Ông là người rất quan tâm đến lao động nghệ thuật, là người khẳng định mối quan hệ hàng đầu giữa thơ và cuộc sống. Xuân Diệu chủ trương làm một nhà thơ phải có sự uyên bác trong thơ. Đối với công việc tìm hiểu gia tài văn học của ông cha, Xuân Diệu là người có công rất lớn. Bộ sách Các nhà thơ cổ điển Việt Nam (2 tập) là một công trình nghiên cứu chững chạc và bề thế. Với một cái nhìn sắc sảo, vừa bao quát, vừa tỉ mỉ, với một văn phong độc đáo, tự nhiên, Xuân Diệu đã làm cho những tên tuổi lớn trong kho tàng văn học dân tộc như Nguyễn Trãi, Nguyễn Du, Hồ Xuân Hương, Nguyễn Khuyến… thêm chói sáng.
Ông cũng là người đi đầu trong giới thiệu những giá trị thơ ca trên dòng giao lưu giữa các nhà thơ lớn trên thế giới: Louis Aragon, Mayakovsky, Nadim Hikmet v.v… Vừa là dịch giả, ông vừa là sứ giả của tình hữu nghị, giao lưu văn hóa.
Cuộc đời Xuân Diệu là một cuộc đời lao động cần cù, cật lực, không ngưng nghỉ. Ở lĩnh vực nào, tác phẩm của ông cũng đạt đến mức xuất sắc, độc đáo. Chỉ cần nhìn qua khối lượng tác phẩm đồ sộ mà ông để lại với đủ các thể loại, ta cũng phần nào hình dung được cường độ và năng suất lao động của ông. Ghi nhận sự cống hiến to lớn đó, ngoài các phần thưởng cao quý do Đảng và Nhà nước trao tặng, năm 1983, ông được bầu làm Viện sĩ thông tấn Viện Hàn lâm nghệ thuật CHDC Đức.
Ngày 18/12/1985, nhà thơ Xuân Diệu từ giã cõi trần vì một cơn đau tim đột ngột. Đối với Xuân Diệu, không có nỗi đau nào bằng nỗi đau phải lìa xa những người thân yêu, lìa xa cõi đời. Song, đối với tất cả những người quen ông, yêu thơ văn ông thì mãi mãi không bao giờ xa cách ông. Dù ông đã đi xa 30 năm nhưng hình ảnh cũng như những trang thơ, trang văn của ông vẫn sống mãi trong lòng những người yêu thơ…
