Sáng 5/1, UBND huyện Đức Thọ phối hợp với UBND xã Yên Hồ, dòng họ Lê Đắc tổ chức lễ đón nhận bằng xếp hạng di tích quốc gia Nhà thờ Lê Đắc Toàn.
Thiếu tướng Lê Khắc Thuyết - Cục trưởng Cục Viễn thông và Cơ yếu (Bộ Công an); Giám đốc Sở VH-TT&DL Nguyễn Viết Trường và lãnh đạo các sở, ngành, địa phương cùng tham dự.
Theo cuốn "Lê tộc phả ký" (gia phả họ Lê Đắc thuộc xã Yên Hồ, huyện Đức Thọ), Lê Đắc Toàn lúc nhỏ có tên là Lê Vĩnh Đích, sinh ngày mồng 2 tháng Giêng năm Nhâm Tuất, đời vua Lê Thần Tông, niên hiệu Vĩnh Tộ năm thứ 4 (1622). Ông là con thứ 6 trong gia đình có 7 anh chị em, thân sinh là cụ Lê Vĩnh Mệnh và bà Lương Thị Tặng.
Lê Đắc Toàn là đời thứ 6 của dòng họ Lê Đắc, có tư chất thông minh từ nhỏ, lúc mới 6-7 tuổi đã đọc thông viết thạo chữ Hán. Năm 15 tuổi, anh ruột là Lê Vĩnh Nguyệt tử trận, gia đình lâm vào cảnh vô cùng khó khăn, cha mẹ phải làm việc cực nhọc, bán quán hàng vặt để lấy hồ cháo nuôi nhau.
Tuy gặp gia cảnh khó khăn nhưng Lê Đắc Toàn vẫn không nản chí mà trái lại càng quyết tâm học hành. Người anh ruột là Lê Vĩnh Đốc thấy vậy đã đưa em về nuôi ăn học thay cha mẹ. Tại địa phương xã Yên Hồ, Lê Đắc Toàn nổi tiếng về sự hiếu học, thi cử đỗ đạt cao.
Cụ thể, năm Kỷ Sửu, đời vua Lê Chân Tông (1634-1649) niên hiệu Phúc Thái năm thứ 16 (1649), Lê Đắc Toàn đậu sinh đồ, đến năm Canh Mão đời vua Lê Thần Tông (1649-1662) niên hiệu Khánh Đức năm thứ 3 (1651) thì đỗ thi Hương và đến năm Nhâm Thìn (1652) đậu Tam giáp đồng tiến sĩ xuất thân. Khi đó Lê Đắc Toàn vừa tròn 31 tuổi.
![bqbht_br_i3.jpg](https://cdn.baohatinh.vn/images/90eac881ea4664af98b2243911767f35eb23145d80ecbcd6404522984651237759c1f4817d546ae4378a50074fe0561b/bht_brd_i3.jpg "Giám đốc Sở VH-TT&DL Nguyễn Viết Trường: "Dòng họ Lê Đắc, người dân xã Yên Hồ nói riêng và huyện Đức Thọ nói chung cần tiếp tục phát huy, giữ gìn nét đẹp truyền thống về lịch sử, văn hoá, giáo dục...".")
Sau khi đỗ đạt, chức vụ đầu tiên Lê Đắc Toàn được giao giữ là Giám sát Ngự sử, Cẩn sự lang kinh đạo Hải Dương, Hàm chánh thất phẩm. Về sau, ông được giao nhiều chức vụ quan trọng trong bộ máy nhà nước quân chủ lúc bấy giờ.
Theo nhiều tư liệu, Lê Đắc Toàn là một người có tài năng vượt trội, dù làm quan trong một xã hội khá phức tạp, tập đoàn Lê - Trịnh phân chia quyền lực lãnh đạo đất nước, chiến tranh Trịnh - Nguyễn nổ ra liên miên, đời sống Nhân dân lao đao nhưng dù ở cương vị nào ông cũng cố gắng đem hết sức lực phụng sự đất nước, văn đứng ở thứ bậc cao, tinh thông mọi việc, tiếng tăm lừng lẫy, không những triều đình đương thời trọng vọng mà đến các đời sau cũng tôn thờ.
Hiện nay, tại Nhà thờ Lê Đắc Toàn (thôn Trung Văn Minh, xã Yên Hồ) vẫn còn lưu giữ rất nhiều sắc phong thể hiện quá trình làm quan của ông. Hàng năm, cứ đến ngày mồng 1/5 Âm lịch, con cháu khắp mọi miền Tổ quốc lại tập trung về di tích để tổ chức lễ giỗ ông Lê Đắc Toàn.
Để tôn vinh những đóng góp của ông Lê Đắc Toàn, năm 2010, UBND tỉnh Hà Tĩnh đã có Quyết định số 1800/QĐ-UBND ngày 22/6/2010 về xếp hạng Nhà thờ Lê Đắc Toàn là di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh và ngày 20/11/2024, Bộ VH-TT&DL công nhận là di tích quốc gia.
Đây là sự kiện có ý nghĩa quan trọng nhằm tôn vinh, ghi nhớ công lao của một người đã có nhiều đóng góp cho quê hương, đất nước, đồng thời cũng là hoạt động mang nhiều ý nghĩa về mặt giáo dục, lịch sử, văn hóa hiện nay.
