Bí ẩn thời điểm Việt Nam tiếp nhận tổ hợp 4K51 Rubezh

4K51 Rubezh (SS-C-3) là hệ thống tên lửa bờ do Liên Xô nghiên cứu chế tạo trong giai đoạn 1970 - 1978 và đưa vào sử dụng từ đầu thập niên 1980.

Thành phần tổ hợp 4K51 bao gồm 1 xe mang phóng 3P51 (cải tiến dựa trên khung gầm xe vận tải hạng nặng MAZ-543) sử dụng để đặt radar điều khiển hỏa lực MR-331 Rangout cùng cụm ống phóng KT-161 mang 2 tên lửa hành trình đối hạm P-15M Termit (SS-N-2 Styx).

Xe mang phóng tự hành trang bị radar (TELAR) 3P51 của hệ thống tên lửa phòng thủ bờ biển 4K51 Rubezh

Mặc dù tổ hợp Rubezh có tuổi đời còn tương đối "trẻ" nhưng lại sử dụng tên lửa cũ, đạn P-15 Termit đã ra đời từ thập niên 1950 có tầm bắn chỉ 80 km, tốc độ tối đa Mach 0,95 và mang theo đầu đạn bán xuyên giáp nặng 513 kg.

Kích thước của tên lửa P-15 khá lớn, bay hành trình cao (giai đoạn cuối tên lửa vẫn còn ở độ cao trên 100 m), tốc độ chậm, khả năng cơ động kém, ngoài ra nó còn rất dễ bị gây nhiễu trong môi trường tác chiến điện tử dày đặc.

Hệ thống tên lửa bờ 4K51 Rubezh bắn đạn thật

So với 4K44 Redut hay K-300P Bastion-P thì rõ ràng 4K51 Rubezh có quá nhiều nhược điểm, tuy vậy bản báo cáo của Viện nghiên cứu hòa bình quốc tế Stockholm (SIPRI) ghi rất rõ thời điểm Việt Nam tiếp nhận hai tổ hợp kia, nhưng lại không có một dòng nào đề cập tới Rubezh.

Để xác định thời điểm hệ thống tên lửa bờ này vào biên chế Hải quân nhân dân Việt Nam có lẽ cần quay lại thời điểm thành lập Lữ đoàn 680 - đơn vị đang khai thác sử dụng loại vũ khí trên.

Xe mang phóng tự hành của hệ thống tên lửa bờ Rubezh thuộc Hải quân Việt Nam

Lữ đoàn 680 ngày nay tiền thân là Tiểu đoàn tên lửa bờ 680 trực thuộc Bộ Tư lệnh Hải quân, đơn vị nhận quyết định thành lập của Bộ quốc phòng vào ngày Ngày 11/11/1988.

Đến ngày 3/4/1993, Tiểu đoàn 680 được nâng cấp thành Đoàn tên lửa bờ 680 Hải quân. Do yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới, ngày 22/5/2013, Đoàn tên lửa bờ 680 được tổ chức thành Lữ đoàn tên lửa bờ 680 trực thuộc Vùng 3 Hải quân, đứng chân trên địa bàn miền Trung, bờ biển dài và hẹp.

Như vậy căn cứ vào thời gian Tiểu đoàn tên lửa bờ 680 nay là Lữ đoàn tên lửa bờ 680 ra đời thì chúng ta đã được Liên Xô viện trợ những hệ thống 4K51 Rubezh không sớm hơn năm 1988, ngay sau khi sự kiện CQ-88 diễn ra nhằm giúp Hải quân Việt Nam nâng cao năng lực bảo vệ bờ biển, chống lại cuộc đổ bộ lớn của nước ngoài.