Phóng sự Điều tra
Hứa hẹn từ dự án nghìn tỷ
Nhà máy liên hợp gang thép được khởi công ngày 16/6/2007, với công suất 500 nghìn tấn/năm. Công ty Cổ phần Gang thép Hà Tĩnh do Công ty TNHH Vạn Lợi và Công ty đầu tư và khoáng sản Hợp Thành làm cổ đông sáng lập chính với tổng mức đầu tư 1.764 tỷ đồng. Đây là một trong những dự án nghìn tỷ đầu tiên tại Hà Tĩnh, vì thế nhà máy này được tỉnh hết sức kỳ vọng và tạo mọi điều kiện thuận lợi trong quá trình đầu tư. Hơn 26 ha đất “vàng” trong Khu kinh tế Vũng Áng nhanh chóng được tỉnh Hà Tĩnh cấp cho phía công ty này và dự án này còn được các ngân hàng tại Hà Tĩnh và ngân hàng Bắc Hà Nội cho vay hàng trăm tỷ đồng với lãi suất ưu đãi.
| Phần lớn các hạng mục xây dựng trong cụm công nghệ chính đang còn dang dở |
Một tương lai xán lạn đã được phía Tập đoàn Vạn Lợi đưa ra khi xin cấp phép đầu tư. Theo tính của tập đoàn, Nhà máy này sẽ chiếm tỷ trọng 10% số phôi thép sản xuất trong nước và giảm được 15% số phôi thép phải nhập từ nước ngoài. Nguồn nguyên liệu phục vụ cho nhà máy đi vào sản xuất, Công ty CP Gang thép Hà Tĩnh tính toán, trước mắt trong năm đầu sẽ sử dụng 60% quặng sắt từ bên ngoài, 40% còn lại sử dụng quặng khai thác từ các mỏ quặng sắt nhỏ tại huyện Vũ Quang thuộc Công ty TNHH Sắt Vũ Quang.
Dự kiến đến năm 2009, nhà máy sẽ sử dụng một phần nguyên liệu từ khai thác mỏ quặng sắt Thạch Khê. Dự án này được triển khai dự định sẽ cho ra mẻ gang đầu tiên vào cuối năm 2008 hứa hẹn cho một nền công nghiệp gang thép tại Hà Tĩnh. Nhà máy sẽ thu hút hơn 2.000 lao động sở tại. Mỗi năm cho nguồn thu là 5.000 tỷ đồng, Công ty CP Gang thép Hà Tĩnh sẽ nộp ngân sách cho địa phương 250 tỷ, góp phần tạo bước chuyển dịch cơ cấu kinh tế cho Hà Tĩnh trong tiến trình công nghiệp hoá - hiện đại hoá.
Theo kế hoạch đầu tư, công suất giai đoạn 1 của nhà máy là 250.000 tấn/năm. Tổng số vốn đầu tư cho giai đoạn 1 là 876 tỷ đồng. Ngày khởi công, lãnh đạo Tập đoàn Vạn Lợi đưa ra kế hoạch nhà máy đi vào hoạt động sản xuất cho sản phẩm vào tháng 12/2008. Toàn bộ phần thiết kế nhà máy do Tổng Viện thiết kế Mã Gang Trung Quốc đảm nhận. Phần thi công cũng thuộc về một nhà thầu Trung Quốc là Công ty TNHH Xuất Nhập khẩu Kim Môn, Thượng Hải thuộc Tập đoàn Kinh tế Ngoại thương và Hợp tác Công nghệ Thượng Hải (Trung Quốc). Công ty cổ phần đầu tư xây lắp dầu khí IMICO làm thầu phụ.
Nợ khoảng 4 tỷ đồng tiền lương công nhân
Chúng tôi trở lại Nhà máy liên hợp gang thép tại Khu kinh tế Vũng Áng vào cuối tháng 12/2011 sau hơn 4 năm khởi công xây dựng. Không như mong đợi từ phía địa phương và những hứa hẹn của nhà đầu tư, nhà máy đang là một công trường ngổn ngang. Phần lớn các hạng mục xây dựng trong cụm công nghệ chính đang còn dang dở. Lượng máy móc thiết bị đã được nhập khẩu đưa về nhà máy nhưng đến nay công tác lắp đặt thiết bị giai đoạn 1 chỉ mới đạt hơn 30%. Các công trình đã ngừng xây dựng từ giữa năm 2010 nên cây cỏ trong toàn khuôn viên nhà máy mọc um tùm, thiết bị quăng lăn lóc khắp nơi, nhà cửa bỏ hoang lâu ngày tạo nên một cảnh tượng hoang tàn. Theo phản ánh của một số công nhân, do không bảo quản một số tài sản, thiết bị máy móc đang bị hư hại, mất mát, thất thoát.
| Phần lớn các hạng mục xây dựng trong cụm công nghệ chính đang còn dang dở. Lượng máy móc thiết bị đã được nhập khẩu đưa về nhà máy nhưng đến nay công tác lắp đặt thiết bị giai đoạn 1 chỉ mới đạt hơn 30% |
Điều đáng nói nhất chính là việc Công ty CP Gang thép Hà Tĩnh đang nợ lương công nhân nhà máy từ nhiều tháng qua. Theo tính toán của công nhân, hiện Công ty đang nợ lương và phụ cấp theo lương của cán bộ CNV từ tháng 11/2010 đến 30/6/2011 là 2,8 tỷ đồng. Nếu tính đến tháng 12/2011, con số đó phải lên đến gần 4 tỷ đồng. Anh Đoàn Mạnh Thắng, một công nhân bảo vệ cho biết: “Chúng tôi đã làm việc nhiều tháng liền mà không có một đồng lương nào. Đời sống của CBCNV Công ty hết sức cơ cực, khó khăn. Chúng tôi đã phải tự khắc phục tạm thời như vay mượn của người thân, chạy xe ôm, làm thuê công nhật… Nhưng đến nay chúng tôi cũng không thể kéo dài được nữa do không còn nguồn, sức khoẻ người lao động đã giảm sút, một số đã ốm đau, tai nạn… Nếu Công ty quá khó thì cũng phải tạm ứng lương đồng loạt, không để đời sống người lao động rơi vào tình cảnh khó khăn, cơ cực như thời gian qua. Công ty cũng phải có kế hoạch đảm bảo tiền lương, ăn ca và chi phí quản lý tối thiểu cho bộ phận được bố trí thường trực, bảo vệ để người lao động có điều kiện thực hiện nhiệm vụ.”
Lúc cao điểm có khoảng 131 lao động làm việc tại Công ty nhưng hiện nay chỉ còn khoảng hơn 50 lao động còn đủ sức bám trụ. Họ đa phần đều trong tình trạng “đi không nỡ, ở không xong”. Nếu đi thì toàn bộ hơn một năm lương và phụ cấp mà công ty nợ sẽ không biết đến bao giờ mới được thanh toán còn ở lại thì không biết lấy gì mà sống. Đầu năm 2011, một số động lao động đành xin nghỉ việc tạm thời để tìm việc làm kiếm sống chờ ngày quay trở lại công ty để thanh toán nốt số lương còn lại. Anh Đoàn Mạnh Thắng cho biết thêm, không ít lần Ban Giám đốc Công ty hứa sẽ thanh toán lương trong những tháng tiếp theo nhưng cũng chỉ là những lời hứa suông.
Bảo hiểm xã hội Kỳ Anh khởi kiện
Mới đây nhất, ngày 5/12/2011, BHXH Kỳ Anh đã quyết định đâm đơn khởi kiện Công ty CP gang thép Hà Tĩnh để giải quyết thu hồi số tiền 816.523.688 đồng của 96 lao động (tương đương với 14 tháng) mà phía công ty này nợ BHXH, BHYT, BHTN kéo dài trong nhiều tháng. Ông Nguyễn Thái Cảnh – Giám đốc BHXH Kỳ Anh cho biết, tháng 10/2010 Chánh thanh tra Sở LĐTBXh Hà Tĩnh đã quyết định phạt tiền đối với Công ty CP gang thép Hà Tĩnh về hành vi chậm đóng BHXH, BHYT, BHTN, đồng thời buộc Công ty đóng nộp các khoản nợ trong vòng 30 kể từ ngày bị xử phạt. Trong công văn gửi Sở LĐ-TB&XH, BHXH, phía Công ty xin được kéo dài thời hạn thanh toán tiền nợ Bảo hiểm XH đến 25/7/2011, thanh toán dần và thanh toán dứt điểm số tiền nợ Bảo hiểm XH trước ngày 25/8/2011. Tuy nhiên, đến nay Công ty CP gang thép Hà Tĩnh vẫn không đóng thêm bất kỳ một khoản nào mặc dù phía BHXH Kỳ Anh đã nhiều lần có công văn đôn đốc, nhắc nhở buộc lòng chúng tôi phải khởi kiện.
| Không chỉ riêng với BHXH Kỳ Anh, hiện Công ty CP gang thép Hà Tĩnh đang là “con nợ” đối với nhiều tố chức, công ty trong và ngoài nước |
Được biết, không chỉ riêng với BHXH Kỳ Anh, hiện Công ty CP gang thép Hà Tĩnh đang là “con nợ” đối với nhiều tố chức, công ty trong và ngoài nước. Theo điều tra của PV, hiện Công ty đang nợ Công ty CP nông lâm sản Hà Tĩnh gần 600 triệu đồng tiền thuê nhà xưởng và văn phòng làm việc; nợ Công ty TNHH XD Hưng Hải gần 1 tỷ đồng tiền thuê Khách sạn Thúy Hằng ăn ở, sinh hoạt trong thời gian dài. Ngoài ra, Công ty Cp gang thép Hà Tĩnh đang nợ phía nhà thầu Trung Quốc hàng triệu đô là và các ngân hàng trong và ngoài tỉnh hàng trăm tỷ đồng.