Cách đây 80 năm, ngày 13/8/1945, nhận được tin Nhật sắp đầu hàng đồng minh, Trung ương Đảng và Tổng bộ Việt Minh đã quyết định thành lập Ủy ban Khởi nghĩa toàn quốc. Và ngay trong đêm 13/8, Quân lệnh số I - Lệnh tổng khởi nghĩa đã được phát đi trong cả nước. Với tinh thần "đem sức ta mà giải phóng cho ta", 25 triệu đồng bào ta đã nhất loạt vùng lên giành chính quyền, tổng khởi nghĩa thắng lợi hoàn toàn.
Ở Hà Tĩnh, ngay sau Lệnh tổng khởi nghĩa, ngày 15/8, Ủy ban Khởi nghĩa tỉnh được thành lập. Ngày 16/8/1945, Ủy ban Khởi nghĩa huyện Can Lộc (cũ) đã huy động Nhân dân đứng lên giành chính quyền trong toàn huyện.
Di tích Nền Huyện đường ở xã Can Lộc - nơi người dân Can Lộc tập hợp làm nên cuộc khởi nghĩa giành chính quyền.
Chiều 16/8, gần 20 thanh niên trong tổ chức Thanh niên cứu quốc đã xông vào huyện đường, treo cờ đỏ sao vàng, buộc tri huyện Đặng Doãn nộp ấn tín, sổ sách và tuân thủ vô điều kiện các yêu cầu do thanh niên nêu ra. Lần đầu tiên lá cờ đỏ sao vàng hiên ngang phấp phới bay trên huyện đường Can Lộc mà không sức mạnh nào ngăn cản được. Sau đó, các thanh niên này lại kéo lên đồn để tước vũ khí lính bảo an.
Ngay trong đêm 16/8, Ủy ban Khởi nghĩa Can Lộc đã họp khẩn cấp tại nhà đồng chí Trần Đóa (thôn Yên Vinh, xã Trảo Nha, nay là xã Can Lộc), quyết định huy động lực lượng quần chúng biểu tình vũ trang tại huyện lỵ vào sáng 17/8 để tuyên bố thành lập chính quyền cách mạng huyện và ban bố lệnh khởi nghĩa trong toàn huyện. Can Lộc trở thành địa phương đầu tiên của Hà Tĩnh giành được chính quyền, cổ vũ Nhân dân cả tỉnh vùng lên khởi nghĩa.
Cụ Trần Hậu Hòa - nguyên Chủ tịch UBND huyện Can Lộc giai đoạn 1968-1972 chia sẻ ký ức lịch sử với PV.
Dù đã 80 năm trôi qua, nhưng trong ký ức của cụ Trần Hậu Hòa (98 tuổi đời, 78 năm tuổi Đảng) - nguyên Chủ tịch UBND huyện Can Lộc giai đoạn 1968-1972, khí thế sục sôi trong ngày giành chính quyền vẫn còn hừng hực chảy trong huyết quản. Cụ Hòa kể: “Lúc đó, tôi vừa tròn 18 tuổi, ngày 17/8, tôi cùng rất nhiều người dân, đội tự vệ vũ trang giương cao cờ đỏ sao vàng, cùng tham gia đoàn diễu hành, đổ về sân vận động huyện. Tinh thần sục sôi, hừng hực khí thế cách mạng chưa từng có. Chúng tôi háo hức nghe Ủy ban Khởi nghĩa huyện tuyên bố chính quyền bù nhìn bị đánh đổ, chính quyền cách mạng được thành lập. Mọi người cùng vui mừng hô vang và diễu hành quanh huyện lỵ”.
Sau Can Lộc, Nhân dân các huyện lỵ trên địa bàn toàn tỉnh cùng đứng lên giành chính quyền. Ngày 18/8/1945, 2 huyện Đức Thọ, Kỳ Anh (cũ) hoàn thành khởi nghĩa, chính quyền cách mạng lâm thời được thành lập. Ngày 19/8/1945, được tin tỉnh lỵ đã hoàn thành khởi nghĩa, tại các huyện Nghi Xuân, Hương Sơn (cũ), chính quyền cũ nhanh chóng bàn giao trụ sở cho chính quyền mới. Ngày 21/8, huyện Hương Khê (cũ) giành chính quyền, là địa phương cuối cùng hoàn thành việc giành chính quyền trong Cách mạng Tháng Tám năm 1945 ở Hà Tĩnh.
Chỉ trong vòng 5 ngày, Hà Tĩnh đã tiến hành thành công cuộc khởi nghĩa giành chính quyền trong toàn tỉnh một cách trọn vẹn, trở thành 1 trong 4 tỉnh giành chính quyền sớm nhất cả nước. Từ thắng lợi này, chính quyền cách mạng nhanh chóng được củng cố và đi vào hoạt động, mở đầu cho một giai đoạn mới đầy khí thế, góp phần quan trọng vào thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám trên phạm vi cả nước.
Khí thế sục sôi từ thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám đã trở thành động lực to lớn, tiếp tục thúc đẩy cấp ủy, chính quyền và người dân Hà Tĩnh không ngừng vươn lên, khẳng định vai trò tiên phong trong công cuộc đổi mới và phát triển quê hương. Hà Tĩnh là tỉnh đi đầu trong phong trào “xóa đói giảm nghèo, xóa nhà tranh tre dột nát”, xây dựng nông thôn mới…
Tự hào trên vùng quê cách mạng, ông Võ Xuân Linh - Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND xã Can Lộc chia sẻ: “Tinh thần khởi nghĩa năm 1945 mang giá trị lịch sử lớn lao, cũng là tài sản tinh thần vô giá của Đảng bộ và Nhân dân huyện Can Lộc cũ, xã Can Lộc hôm nay và các xã vùng lân cận. Đây không chỉ là niềm tự hào, mà còn là động lực thôi thúc các thế hệ hôm nay không ngừng phấn đấu, cống hiến vì sự phát triển của quê hương. Chúng tôi xác định, phát huy tinh thần cách mạng không chỉ dừng lại ở việc ôn lại truyền thống, mà quan trọng hơn là đưa tinh thần ấy vào thực tiễn cuộc sống. Đảng bộ xã sẽ tiếp tục tập trung lãnh đạo thực hiện có hiệu quả các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng nông thôn mới, giữ vững quốc phòng - an ninh, chăm lo đời sống vật chất, tinh thần cho Nhân dân để xứng đáng với truyền thống cách mạng hào hùng của quê hương.”
Cùng với Can Lộc, khí thế dựng xây quê hương giàu mạnh đã lan tỏa rộng khắp, được các địa phương và đơn vị trong toàn tỉnh Hà Tĩnh triển khai với tinh thần quyết tâm cao nhất. Vượt qua muôn vàn khó khăn, thử thách, những con số phát triển kinh tế - văn hóa - xã hội qua từng giai đoạn đã trở thành minh chứng sống động cho ý chí, nội lực và khát vọng vươn lên của toàn tỉnh. Đặc biệt, cùng với cả nước, Hà Tĩnh đã vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp đảm bảo thông suốt, hiệu quả. Từ 209 xã, phường, thị trấn, Hà Tĩnh sắp xếp còn 69 xã, phường, đánh dấu bước phát triển mới trong công tác sắp xếp tổ chức bộ máy và điều hành quản lý.
Mới đây, thông tin về tình hình kinh tế - xã hội 6 tháng đầu năm 2025, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Nguyễn Hồng Lĩnh đã chia sẻ “bức tranh” phát triển đầy tích cực. Tăng trưởng kinh tế toàn tỉnh đạt 8,16%; thu ngân sách trên địa bàn đạt 10.974 tỷ đồng, bằng 62% dự toán, tăng 16% so với cùng kỳ năm trước. Tổng vốn đầu tư toàn xã hội đạt 27.208 tỷ đồng, đạt 54% kế hoạch, tăng 7,9%; giải ngân đầu tư công đạt mức cao hơn cùng kỳ. Đáng chú ý, Hà Tĩnh đã chấp thuận chủ trương 21 dự án đầu tư trong nước với tổng vốn gần 18.900 tỷ đồng, cho thấy kết quả khả quan trong thu hút đầu tư.
Chương trình xây dựng nông thôn mới và đô thị văn minh tiếp tục đạt kết quả rõ nét, với thêm 9 xã đạt chuẩn NTM nâng cao, 2 xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu. Bên cạnh đó, các lĩnh vực văn hóa, thể thao được chú trọng; chất lượng giáo dục toàn diện không ngừng được nâng cao, giáo dục mũi nhọn tiếp tục duy trì thành tích ấn tượng với học sinh đạt huy chương vàng Toán quốc tế. Công tác an sinh xã hội được đảm bảo; quốc phòng - an ninh tiếp tục giữ vững, ổn định.
Hà Tĩnh đang từng ngày đổi thay với nhiều thành tựu nổi bật trên các lĩnh vực kinh tế, xã hội, quốc phòng - an ninh. Trong hành trình đó, tinh thần Cách mạng Tháng Tám, tinh thần tiên phong, quả cảm của thế hệ đi trước trong những năm tháng chiến đấu oai hùng luôn là ngọn lửa soi đường, hun đúc ý chí vươn lên và thôi thúc khát vọng dựng xây quê hương ngày càng giàu đẹp, văn minh, hiện đại.