Gió heo may đã chở thu về. Những cánh sen sót lại soi bóng xuống mặt nước như một ánh mắt trong veo, ngơ ngác, nuối tiếc. Đi đâu trên khắp đất nước này ta cũng gặp hoa sen. Dù không còn rực rỡ, nồng nàn như đầu hạ nhưng sen cuối mùa lại gợi lên trong tôi những bâng khuâng và nhiều suy tưởng. Loài hoa giản di, khiêm nhường, bền bỉ, gắn bó và in đậm vào tâm thức của mỗi người dân đất Việt. Khi những bản giao hưởng của mùa hè tạm lắng xuống, những rực rỡ của màu sắc mùa hạ tạm lùi xa, những bông sen trắng, sen hồng cũng bắt đầu phô gương để đón chào một mùa sương khói.
Mỗi lần đi qua đầm sen tôi muốn dừng lại lâu hơn. Sen gắn bó với tôi từ thưở ấu thơ, khi theo chân mẹ ra đồng, món quà quý giá là đóa sen đầu hè tỏa hương thơm ngát mẹ ngắt tặng tôi. Tất cả tình yêu thương, hương thơm và sắc màu chứa đựng trong đó. Niềm hạnh phúc, vui sướng của trẻ thơ cứ ngân nga mãi trong tôi cho tới tận những năm tháng mai sau của cuộc đời. Dù sau này, trên đường đời muôn nẻo, tôi có gặp rất nhiều loài hoa đẹp cả sắc lẫn hương thì sen đồng nội vẫn chiếm trọn vị trí trong kí ức tuôit thơ và tôi đã mang theo cho tới khi trưởng thành. Tôi vui sướng hít hà hương sen, thả những cánh sen làm những con thuyền hoa xuống dòng nước mát, tôi mơ màng như lạc vào xứ sở thần tiên đầy hạnh phúc, con thuyền đang chở tôi đến những lâu đài cổ tích, trong mơ…
Không chỉ tận hưởng mùi hương, sen còn là món quà vô giá từ thiên nhiên. Sen chắt lọc tất cả những gì tinh túy nhất từ đất đai, khí trời. Từ chốn bùn lầy lạnh lẽo, sen vươn lên giương lá, xòe cánh đón nắng mai để vào mùa thu ta được mẹ nấu cho bát chè sen ngọt lịm, tôi như được uống cả hương vị của quê hương, xứ sở!
Hoa sen hiện thân cho tính cách và tâm hồn người Việt, mạnh mẽ, kiên cường vươn lên trong mọi hoàn cảnh khó khăn khắc nghiệt để sống tốt, sống đẹp. Vẻ đẹp mộc mạc ấy thật cao quý biết chừng nào. Hoa sen gần gũi, gắn bó với cuộc sống đời thường của mỗi người, không phân biệt sang hèn. Sen có mặt ở nơi dân dã nhất đến những nơi cao sang quyền quý nhất như: cung vua, phủ chúa. Đặc biệt là triều Nguyễn rất chuộng hoa sen, không chỉ để thưởng ngoạn sắc, hương mà sen còn trở thành nghệ thuật ẩm thực của cung đình. Từ lâu, các bộ phận của cây sen đã được biết đến với những tác dụng hữu ích đối với con người; được chế biến thành những thực phẩm bổ dưỡng và còn được coi như những vị thuốc tốt, lành. Gương sen có tác dụng trong điều trị bệnh cao huyết áp, băng huyết; hạt sen dùng để nấu chè, ăn mát bổ, chữa bệnh suy nhược thần kinh, mất ngủ; tâm sen dùng để ướp trà, những ấm trà sen cho những người bạn nhâm nhi. Dù là chia li hay đoàn tụ thì hương sen cũng vương vấn trong lòng như nỗi nhớ quê hương. Những người sành trà xưa kia còn kì công hứng sương đêm từ lá sen để pha trà. Những giọt sương đọng long lanh như những hạt ngọc của trời đêm ban tặng con người thưởng thức. Lá sen cũng dùng để chữa thanh nhiệt, phòng chống bệnh mỡ máu. Lá sen đầu thu còn dùng để gói cốm xanh, ngoài buộc rơm vàng. Hương thơm của lúa nấp non quyện với hương sen để người ta thưởng thức hương vị của đất trời. Thật là một sự kết hợp tuyệt diệu! Ngó sen còn được dùng để chữa bệnh gan, đặc biệt món nộm ngó sen là một món ăn cực ngon, lại dễ tiêu hóa.
Ảnh: Vietbao.vn
Dường như tất cả những món ăn chế biến từ sen đều dành cho người ta thưởng thức, để nhâm nhi chứ không dành co những người ăn vội, để mất đi cái hồn cốt thanh cao của sen.
Sen kiên cường, bền bỉ, dẻo dai kì diệu. Đầm sen to rộng mênh mang gió nước, lá sen to tròn như những chiếc lọng trên mặt đồng để chở che cho những loài thủy sinh. Trưa hè rừng rực nắng, những búp sen vẫn vươn mình. Những cơn gió mát thổi thổi từ ngoài đê mang hương sen vào tận trong làng. Có người khách nghỉ chân bên dưới bóng tre, thưởng thức mùi hương đầy phóng khoáng của thiên nhiên mà chẳng loại nước hoa nào sánh kịp.
Sen gần gũi, thanh cao đã đi vào đời sống tinh thần của người Việt. Sen đi vào ca dao, tục ngữ, thơ ca và nhiều lĩnh vực nghệ thuật như: hội họa, kiến trúc và điêu khắc. Hơn nghìn năm trước có chùa Một Cột được dựng theo hình hoa sen. Từ làng Sen đã sinh ra con người kiệt xuất Hồ Chí Minh, người làm rạng danh non sông Việt Nam. Nghìn năm sau có bảo tàng Hồ Chí Minh được xây dựng cách điệu hình bông sen mang đậm bản sắc dân tộc.
Sen ở Việt Nam được xếp vào bộ tứ quý ( 4 mùa): Lan, sen, cúc, mai. Hoa sen được tôn quý, kính trọng, di vào tín ngưỡng tôn giáo. Một đức phật Quan Âm ngự trên tòa sen để muôn người ngưỡng vọng mong được chở che, hi vọng. Sen vào thơ Nguyễn Du ám ảnh da diết tơ lòng với một tình đầu như ngó sen bị bẻ vẫn còn vương vấn mãi không thôi trong lòng bao thế hệ độc giả bao mấy thế kỉ. Đúng là tình cảm con người như nước chảy dào dạt đấy mà lại chẳng giống, muốn dừng lại đâu có thể ngăn lại mà được ngay , cứ vương vấn mãi chưa thôi: “ Dẫu lìa ngó ý còn vương tơ lòng” Cái tình của sen gắn bó, thủy chung mà người đời đã mến yêu, tôn vinh và dành cho sen vị trí cao hơn các loài hoa khác: Quốc Hoa.
Hôm nay trên những nẻo đường quê, hương lá sen quyện vào hương cốm mới, cả những mùa sen trong kí ức, thật gần gũi hiền hòa với những chiều hè quê hương và đầm sen ngan ngát hương hoa như vẫn còn thấp thoáng, vấn vương!