Cảnh giác với lũ lụt năm Giáp Thìn
TS Nguyễn Ngọc Huy, chuyên gia về biến đổi khí hậu và cảnh báo thiên tai cho biết, năm 2024 sẽ có sự chuyển pha liên tục của các hình thái thời tiết. El Nino sẽ kết thúc vào tháng 4 và chuyển sang ENSO (giai đoạn trung tính) trong khoảng các tháng 5, 6. Sau đó có sự chuyển pha đột ngột sang La Nina từ khoảng tháng 7 và kéo dài đến hết năm. Chính vì vậy, thời tiết sẽ có nhiều biến động.
Nhiều hình thái thời tiết cực đoan như nắng nóng, mưa dông, lũ lụt và bão nhiều. Hình thái chuyển pha đột ngột từ El Nino sang La Nina từng ghi nhận vào năm 1964 (năm Thìn). Thời kỳ đó, El Nino xuất hiện từ tháng 5/1963 và kéo dài đến hết tháng 1/1964. Ngay sau đó, La Nina xuất hiện từ tháng 4/1964 đến cuối năm ấy.
Ngập lụt ở miền Trung hồi tháng 10/2023.
"Trong ký ức của nhiều người lớn tuổi ở miền Trung chắc còn nhớ trận lụt năm Giáp Thìn đã cuốn trôi đi nhiều ngôi nhà, làng mạc và hơn 10.000 người ở các tỉnh từ Thừa Thiên Huế tới Quảng Ngãi. Ngày nay, nhà cửa và hạ tầng đã tốt hơn, bản tin dự báo bão lụt đã tốt hơn nên hy vọng nếu lụt lớn xảy ra sẽ không còn thiệt hại lớn như quá khứ", TS Nguyễn Ngọc Huy nhận định.
Về diễn biến thời tiết cụ thể, TS Nguyễn Ngọc Huy cho biết, hiện tại, miền Bắc sẽ còn khoảng 1-2 đợt không khí lạnh, trong đó có một đợt không khí lạnh vào cuối tháng 2. Sang tháng 3 có thể có thêm một đợt không khí lạnh nhẹ nữa vào giữa tháng. Miền Trung có thể có một đợt không khí lạnh nhẹ vào cuối tháng 2. Miền Nam duy trì nắng nóng.
Sang tháng 4, nền nhiệt tăng đột ngột và duy trì đến hết tháng 7. Nhiệt độ trung bình các tháng ở hầu hết các vùng của Việt Nam sẽ có mức cao hơn từ 0,75 đến 1,5 độ C so với trung bình nhiều năm trước. Riêng các tháng 5 và 6 sẽ có mức nhiệt cao nhất và không loại trừ khả năng nhiệt độ bằng hoặc vượt kỷ lục từng ghi nhận ở Việt Nam vào năm ngoái.
Về dự báo mưa và lũ lụt, giai đoạn từ cuối tháng 2 đến hết tháng 4 sẽ ít mưa ở phía Tây Bắc. Đây là vùng có nhiều hồ thuỷ điện lớn và nhỏ và cung cấp lượng điện lớn cho miền Bắc. Do ít mưa trong các tháng 2 đến 5 ở phía Tây Bắc sẽ có thể làm giảm nguồn cấp nước cho các nhà máy thuỷ điện và khiến công tác điều độ điện gặp khó khăn trong giai đoạn đầu mùa hè.
Sang tháng 6 sẽ bắt đầu có mưa lớn ở các tỉnh miền núi phía Bắc. Các cơn mưa rào cục bộ và mưa các đợt ngắn từ 1-2 ngày có thể kéo dài tới hết tháng 9 ở miền núi phía Bắc. Lượng mưa trong các tháng này ở phía Bắc có thể cao hơn 10-15% so với trung bình nhiều năm và có các cơn mưa lớn cục bộ gây ngập lụt và lũ quyét ở phía Bắc. Tây Nguyên, Nam Trung Bộ và Đồng Bằng Sông Cửu Long sẽ có mưa đều hơn vào giai đoạn tháng 7 và tháng 8.
Bắc Trung Bộ có thể đón một đợt hạn ngắn từ tháng 6 đến tháng 7, sau đó mưa nhiều từ tháng 8. Mưa sẽ nhiều hơn trung bình chung nhiều năm (từ 10-20%) vào các tháng 10 và tháng 11. Đề phòng có lụt lớn do nhiễu động gió Đông và hoàn lưu bão, áp thấp nhiệt đới. Cần hết sức cảnh giác với khả năng xảy ra lũ lụt năm nay.
Số lượng cơn bão nhiều hơn năm 2023
TS Nguyễn Ngọc Huy nhận định, năm nay, số lượng các cơn bão năm nay sẽ nhiều hơn năm 2023. "Chắc chắn rồi vì năm 2023 là một năm may mắn không có cơn bão nào đi vào đất liền của Việt Nam. Rất khó để xác định cụ thể có bao nhiêu cơn bão vào Việt Nam vào năm 2024. Nếu tính theo quy luật chuyển pha đột ngột từ El Nino sang La Nina thì số lượng các cơn bão vào Biển Đông của Việt Nam có thể nhiều hơn 10 cơn bão", ông Huy nói.
Những nhận định phía trên là dựa vào phân tích quy luật chuyển pha El Nino - Enso - La Nina kết hợp phân tích các mô hình dự báo khí tượng. Các nghiên cứu gần đây cũng cho thấy rằng biến đổi khí hậu đang chi phối các hình thái thời tiết thay vì các pha của ENSO. Chính vì vậy, những diễn biến bất thường của thời tiết có thể xảy ra không theo quy luật bất kể đó là pha nào.
Theo Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, năm 2023, trên thế giới và khu vực đã xảy ra nhiều thiên tai lớn, phạm vi ảnh hưởng rộng, vượt mức lịch sử, gây thiệt hại rất nghiêm trọng về người và tài sản như lũ quét do vỡ đập tại Libya làm trên 11.300 người chết và mất tích; lũ lụt trên diện rộng tại Bắc Kinh và một số địa phương của Trung Quốc làm 115 người chết, mất tích; bão tuyết mạnh nhất trong vòng 100 năm tại 20 bang miền Tây, miền Trung nước Mỹ hay tuyết rơi kỷ lục trong vòng 100 năm tại Moskva, khu vực miền Trung nước Nga và mạnh nhất trong 70 năm tại Trung Quốc.
Ngoài ra, nắng nóng gay gắt cực đoan và kéo dài bất thường đã xảy ra ở miền Nam nước Mỹ, Địa Trung Hải, Bắc Phi, Trung Đông và một số nước châu Á.
Cơ quan khí tượng nhận định, hiện tượng El Nino còn duy trì đến tháng 4 với xác suất trên 90%, sau đó suy yếu và chuyển sang pha trung tính trong giai đoạn từ tháng 5-7 với xác suất 60%, cuối năm 2024 có khả năng chuyển sang La Nina với xác suất 50-60%. Nếu kịch bản này xảy ra, nắng nóng tại khu vực Nam Bộ, Tây Bắc Bắc Bộ và Trung Bộ có khả năng đến sớm và xuất hiện nhiều hơn so với trung bình nhiều năm.