Năm Thìn nói chuyện rồng

(Baohatinh.vn) - Theo thứ tự 12 con giáp, năm Mão (mèo) đi qua sẽ nhường ngôi cai quản thời gian lại cho năm Thìn (rồng).

Rồng là con vật duy nhất không có thật trong số 12 con giáp của người phương Đông. Đây cũng được xem là con vật linh thiêng nhất trong lịch của người châu Á, là biểu trưng cho quyền lực của bậc vua chúa thời xưa.

Ở phương Đông, con rồng đứng đầu trong “Tứ linh” gồm: long (rồng) - lân (kỳ lân) - quy (rùa) - phụng (chim phượng). Bốn loài này được tôn xưng là những linh thú cao quý và được chọn làm biểu tượng, chủ đề điêu khắc, trang trí, thờ tự trong các công trình kiến trúc, mỹ thuật, văn hóa và tín ngưỡng của nhiều dân tộc Á Đông, trong đó có Việt Nam.

Năm Thìn nói chuyện rồng

Hình tượng con rồng Việt Nam thời Lý. Ảnh internet

Hình tượng con rồng ở châu Á thường được mô tả là thân uốn hình sin 12 khúc, đại diện cho 12 tháng trong năm; thân mềm mại thể hiện sự biến hóa và khả năng thay đổi, dịch chuyển thiên nhiên, cai quản thời tiết, mùa màng; trên lưng rồng có vây nhỏ liền mạch, đều đặn; đầu có bờm dài, râu cằm, mắt lồi to, hàm mở rộng có răng nanh ngắt lên, lưỡi mảnh rất dài...

Chữ “rồng” theo âm Hán Việt gọi là “long”. Con rồng được chuyển hóa, tượng trưng cho quyền uy tối thượng. Chỗ ở của vua gọi là “long cung”, giường vua ngủ là “long sàng”, mình vua là “long thể”, gương mặt vua là “long nhan”, áo vua mặc là “long bào” thêu con rồng năm móng...

Năm Thìn nói chuyện rồng

Bộ phim hoạt hình “Con rồng cháu tiên” do hơn 100 nghệ sĩ Việt Nam sáng tạo trong 180 ngày và ra mắt năm 2017.

Rồng đi vào đời sống tâm linh của người Việt với sự tích “con rồng, cháu tiên” vô cùng độc đáo. Lạc Long Quân là con trai của vua Kinh Dương Vương và thần Long Nữ. Âu Cơ là con gái của vua Đế Lai. Lạc Long Quân kết duyên cùng Âu Cơ, sinh ra một bọc trăm trứng, sau nở thành một trăm người con trai. Lạc Long Quân là cốt rồng, Âu Cơ là cốt tiên. Tiên ở núi, rồng ở dưới nước, nên 50 người con theo cha xuống biển, 50 người theo mẹ lên núi. Nguồn gốc “con rồng, cháu tiên” của dân tộc Việt là vậy.

Năm Thìn nói chuyện rồng

Vua Lý Công Uẩn dời đô từ Hoa Lưu về Đại La. Nguồn: Trung tâm Lưu trữ quốc gia IV

Không chỉ là huyền thoại về dòng giống của người Việt, rồng còn là biểu tượng của Thủ đô nước ta. Thăng Long (rồng bay lên) là tên gọi gắn liền với truyền thuyết về việc dời đô của vua Lý Thái Tổ (Lý Công Uẩn). Sách Đại Việt sử ký toàn thư viết lý do hình thành tên gọi này như sau: “Mùa Thu, năm Canh Tuất (1010), vua từ thành Hoa Lư, dời đô ra Kinh phủ thành Đại La, tạm đỗ thuyền dưới thành, có rồng vàng hiện lên ở thuyền ngự, nhân đó đổi tên thành gọi là thành Thăng Long”.

Ở Việt Nam, rồng còn là biểu tượng của thân hình đất nước. Khắp nước ta đâu đâu cũng có địa danh mang tên rồng: Thăng Long, Hạ Long, Bái Tử Long, Bạch Long Vĩ, Long Biên, Long Đỗ, Long Điền, Hoàng Long, Hàm Long, Hàm Rồng, Long An, Vĩnh Long, Phước Long, Cửu Long...

Rồng cũng được thể hiện trong đời sống, ngôn ngữ. Trong thành ngữ tiếng Việt, rồng đã tạo nên một bộ sưu tập khá phong phú. Biểu hiện sự sang hèn, tốt xấu: Đầu rồng, đuôi tôm/ Rồng đến nhà tôm/ Vẽ rồng nên giun. Biểu hiện sự sang trọng: Thêu rồng, vẽ phượng/ Chạm rồng, trổ phượng. Biểu hiện sự may mắn: Như cá gặp nước, như rồng gặp mây/ Rồng mây gặp hội (long vân khánh hội). Biểu hiện sự xuất chúng: Rồng bay, phượng múa/ Ăn như rồng cuốn, uống như rồng leo...

Năm Thìn nói chuyện rồng

Thác Vũ Môn (xã Phú Gia, Hương Khê) gắn với truyền thuyết “cá chép hóa rồng” và là địa danh được nhiều người mong muốn tìm đến khám phá.

Sự tích cá chép hóa rồng cũng được lưu truyền lâu đời trong dân gian Việt Nam. Theo sách Đại Nam nhất thống chí, trên dãy núi Giăng Màn (Hương Khê, Hà Tĩnh) có một thác nước lớn tên là Vũ Môn, gồm 3 bậc, mỗi bậc cao vài trượng, đứng xa mấy trăm dặm vẫn trông thấy như một làn khói sừng sững trên nền núi xanh. Thác Vũ Môn gắn với câu chuyện cá chép hóa rồng: “Mồng Bảy cá đi ăn thề/ Mồng Tám cá về vượt thác Vũ Môn”.

Chuyện kể rằng, vào một năm, trời hạn hán nhưng số rồng quá ít, không đủ làm mưa cho muôn loài. Long Vương tổ chức kỳ thi vượt Vũ Môn. Con vật nào 3 lần vượt Vũ Môn thành công sẽ được ban phép hóa thành rồng, phun nước làm mưa cứu giúp muôn loài. Khi cuộc thi được loan báo, các con vật đều rất náo nức nhưng chỉ có cá chép là chăm chỉ luyện tập. Đến ngày thi đấu, đại diện các loài đều bị loại, chỉ có cá chép là vượt vũ môn thành công và hóa thành rồng.

Cá chép hóa rồng phun nước tạo mưa, muôn loài sung sướng, sự sống hồi sinh. Nội dung câu chuyện tuy ngắn gọn nhưng lại hàm chứa ý nghĩa sâu sắc và trở thành biểu tượng của tinh thần vượt khó, sự kiên trì, bền chí chinh phục tri thức để đi tới thành công của các sĩ tử.

Chủ đề MỪNG XUÂN GIÁP THÌN

Đọc thêm

Podcast tản văn: Giai điệu tháng Năm

Podcast tản văn: Giai điệu tháng Năm

Tháng Năm ngân lên bản nhạc mùa hạ, như gọi dậy mọi sắc màu đang say ngủ... Trong giai điệu ấy, ai cũng thấy một phần tuổi trẻ của mình – ngây ngô, sôi nổi, và đầy mộng mơ…
Chùa Thiên Tượng - Hoan Châu đệ nhị danh thắng

Chùa Thiên Tượng - Hoan Châu đệ nhị danh thắng

Toạ lạc trên sườn núi Thiên Tượng của dãy Hồng Lĩnh, chùa Thiên Tượng thuộc phường Trung Lương (TX Hồng Lĩnh, Hà Tĩnh) được xem là Hoan Châu đệ nhị danh thắng với nhiều cảnh đẹp.
Podcast tản văn: Lối cũ ta về

Podcast tản văn: Lối cũ ta về

Lối cũ không chỉ là một con đường, mà là nơi chất chứa yêu thương, là mảnh đất chôn rau cắt rốn, là chiếc nôi của những giấc mơ giữa trưa hè...
Podcast: Chuyện những người phụ nữ Hà Tĩnh được gặp Bác Hồ

Podcast: Chuyện những người phụ nữ Hà Tĩnh được gặp Bác Hồ

Trong ngôi nhà đơn sơ, những bức ảnh kỷ niệm thiêng liêng được treo ngay ngắn như những kỷ vật quý báu. Dù thời gian có qua đi hơn 55 năm thì nhũng ký ức được gặp Bác Hồ vẫn vẹn nguyên trong trái tim bà Tưởng Thị Diên - người Tiểu đội trưởng Tiểu đội dân quân gái Kỳ Phương năm nào....
Podcast: Hà Tĩnh in dấu chân Người

Podcast: Hà Tĩnh in dấu chân Người

Gần bảy thập kỷ đã đi qua, giọng nói trìu mến, thân thương của Bác vẫn còn vang vọng, thấm vào mỗi con tim. Khắc ghi lời Bác kính yêu, Đảng bộ và nhân dân Hà Tĩnh đoàn kết một lòng, ra sức xây dựng quê hương giàu đẹp như sinh thời Người căn dặn và mong muốn...
Đại sứ Nhật Bản ITO Naoki dự sự kiện giao lưu văn hóa tại Hà Tĩnh

Đại sứ Nhật Bản ITO Naoki dự sự kiện giao lưu văn hóa tại Hà Tĩnh

Tối 15/5, tại TP Hà Tĩnh đã diễn ra chương trình giao lưu văn hóa Việt - Nhật với chủ đề “Kết nối thế giới qua Truyện dân gian và Âm nhạc”. Tham dự có ngài ITO Naoki - Đại sứ Đặc mệnh toàn quyền Nhật Bản tại Việt Nam, Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Duy Lâm, Chủ tịch UBND tỉnh Võ Trọng Hải, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Dương Tất Thắng.
Podcast mỗi tuần một câu chuyện: Đôi guốc của tam thể

Podcast mỗi tuần một câu chuyện: Đôi guốc của tam thể

Chú mèo tam thể soi mặt vào vại nước ở gốc cau, vuốt đi vuốt lại mấy sợi ria mép trắng như cước cho thật óng ả rồi thong thả bước ra sân tắm nắng. Gió hây hẩy, nắng nhè nhẹ vàng như mật, tam Thể khoan khoái nằm duỗi dài trên sân...
ABC News: Vì sao bánh mì Việt Nam khiến người Australia 'phát cuồng'?

ABC News: Vì sao bánh mì Việt Nam khiến người Australia 'phát cuồng'?

Trang tin tức ABC News vừa đăng tải bài viết với tiêu đề “Why are Australians obsessed with bánh mì, the Vietnamese roll with the complex history?” (Tạm dịch: Vì sao người Australia “mê” bánh mì Việt Nam, món ăn giản dị chứa đựng câu chuyện lịch sử đặc biệt), phản ánh sức hút ngày càng lớn của bánh mì Việt trên đất Australia.
Podcast truyện ngắn: Kỷ vật cuối cùng

Podcast truyện ngắn: Kỷ vật cuối cùng

Chiếc đồng hồ cũ kỹ nằm im lìm trong hộp gỗ, phủ đầy bụi thời gian. Đó là kỷ vật giản dị, chứa đựng cả một kho tàng ký ức về người bà đã khuất với biết bao câu chuyện, những hồi ức đẹp đẽ về một thời đã qua...
Ly sữa chua... “chát”!?

Ly sữa chua... “chát”!?

Vị thanh mát của ly sữa chua đánh đá post lên mạng hôm ấy giờ chỉ còn trong mường tượng, nhưng dư vị chua ít, chát nhiều còn đọng lại và phảng phất gần xa ở Hà Tĩnh.
Thắp sáng tinh thần từ bi và hướng thiện

Thắp sáng tinh thần từ bi và hướng thiện

Đại lễ Phật đản được tổ chức tại hơn 300 ngôi chùa lớn, nhỏ trên địa bàn Hà Tĩnh là dịp để cộng đồng nhìn nhận những giá trị sống tích cực, lan tỏa tinh thần từ bi, hướng thiện của Phật giáo.
Podcast tản văn: Vàng nắng vàng đồng

Podcast tản văn: Vàng nắng vàng đồng

Sinh ra và lớn lên ở quê, những cảnh vật, con người nơi đây đã quá quen thuộc với tôi. Tôi yêu dòng sông như dải lụa xanh uốn lượn ôm trọn xóm thôn; yêu những hàng bằng lăng tím lịm chạy dọc theo con đường làng; yêu cả những tường rào được phủ sắc hoa tigon đỏ tươi như màu máu con tim trong bài thơ tình lãng mạn của ai đó...