Hiện nay, phương pháp chủ yếu phát hiện tàu ngầm di chuyển trong lòng biển vẫn là dựa vào hệ thống định vị thủy âm (sonar) hoặc là định vị điểm xuất hiện từ trường bất thường.
Tuy nhiên thực tế không phải vậy, mới đây Nga đã công bố tài liệu mật về một công nghệ định vị tàu ngầm độc quyền, có một không hai trên thế giới đó là Hệ thống phát hiện sóng dao động (System Obnarujenia Kilvaternovo Sleda - SOKS).
Thiết bị trên được lắp đặt cho các tàu ngầm tấn công, có tác dụng tìm kiếm và bám theo vệt rẽ nước mà tàu ngầm để lại phía sau. Tổ hợp SOKS thực tế đã xuất hiện trong ảnh chụp các tàu ngầm của Nga, nhìn giống như những chiếc đinh nhọn hoặc đầu đạn cỡ lớn gắn bên ngoài thân tàu.
Các cảm biến của hệ thống SOKS trên tháp chỉ huy của tàu ngầm tấn công hạt nhân Nga
Bên cạnh đó, SOKS được cho là có khả năng thu thập dấu vết phóng xạ từ lò phản ứng hạt nhân trên tàu ngầm, cũng như phát hiện vật chất phóng xạ trong nước biển.
Nguyên lý hoạt động của nó chính là lợi dụng việc tàu ngầm thải ra một loạt chất hóa học như kẽm và nickel trong khi đang bơi. Dù chỉ một lượng cực nhỏ nhưng vẫn có thể bị nhận ra nếu dùng trang bị đo đạc tối tân.
Ngoài ra, lò phản ứng hạt nhân cần lượng nước khổng lồ để làm mát. Một số thử nghiệm cho thấy nhiệt độ nước xả ra từ tàu ngầm có thể cao hơn 10 độ C so với môi trường xung quanh.
Báo cáo của CIA đã cho biết "Một hệ thống định vị dựa trên các kỹ thuật này có thể phát hiện dấu vết sót lại của tàu ngầm từ trước đó vài giờ", và "Liên Xô đã thành công trong việc dùng công nghệ này để định vị tàu ngầm của chính họ".
Dấu vết nghi là do ngư lôi Mk 48 gây ra trên thân tàu ngầm Kursk
Nếu thực sự SOKS thần diệu như những gì đã nói ở trên, Liên Xô trước kia và Nga ngày nay đã sở hữu công nghệ có một không hai, giúp họ phát hiện tàu ngầm Mỹ một cách bí mật, khiến cho ưu thế về độ tĩnh lặng của chúng không còn ý nghĩa.
Tuy nhiên, các chuyên gia đã đưa ra sự nghi ngờ về tài liệu này, họ dẫn chứng thực tế là nếu tàu ngầm Liên Xô và Nga có thể đứng "trong bóng tối" định vị và theo dõi tàu ngầm Mỹ một cách dễ dàng thì sẽ không có sự cố chìm tàu ngầm nguyên tử Kursk.
Cần nhớ lại rằng chuyên gia Maurice Stradling từng nhận định Kursk bị chìm do trúng ngư lôi Mk 48 sau cuộc tấn công bất ngờ của tàu ngầm Mỹ, căn cứ vết lõm hướng vào trong và có hình dạng tròn đều rất cân xứng chứ không phải như vụ nổ bên trong sẽ phá toác thân một cách nham nhở và hướng ra phía ngoài.
Đây cũng là giả thiết thu về nhiều sự tán đồng nhất, đặc biệt là khi kết hợp với thông tin Mỹ bất ngờ xóa nợ 10 tỷ USD cho Nga ngay sau sự kiện trên, đồng thời Moskva cũng công nhận có 2 tàu ngầm Mỹ ở gần hiện trường vụ việc
Dĩ nhiên đây vẫn chỉ là các ý kiến mang tính cá nhân, sự thật cuối cùng nếu được đưa tới công chúng sẽ phải chờ đợi thêm vài chục năm nữa.
