Các mốc thời gian đáng nhớ về tàu ngầm Hà Nội
Tàu ngầm HQ-182 Hà Nội là chiếc đầu tiên được hoàn thành và bàn giao cho Hải quân Nhân Dân Việt Nam trong 6 chiếc tàu ngầm Project 636 Varshavyanka (NATO định danh là Kilo) ký mua của Nga tháng 12/2009. Tổng giá trị hợp đồng khoảng 1,8-2 tỷ USD.
 |
| Tàu ngầm HQ-182 Hà Nội trong lễ hạ thủy. |
Theo truyền thống Nga, tháng 9/2010 nhà máy đóng tàu Admiralty Verfi (ở thành phố Saint Petersburg) chính thức khởi công đóng tàu ngầm Kilo đầu tiên Việt Nam trong khuôn khổ hợp đồng đã ký. Đến tháng 8/2012, con tàu trong hợp đồng chính thức được hạ thủy, mang tên HQ-182 Hà Nội.
Sau khi hạ thủy, tàu ngầm Hà Nội tiếp tục được hoàn thiện kiến trúc thượng tầng và bắt đầu giai nghiệm thử nghiệm tại cảng rồi ra biển. Tính tới tháng 6/2013, theo truyền thông Nga, tàu ngầm Hà Nội đã đi trên biển hơn 100 ngày, trong đó có hơn 12 ngày ngầm dưới nước và đã thực hiện 65 lần lặn.
 |
| Tàu ngầm Hà Nội trong một lần thử nghiệm trên biển. |
Tháng 9/2013, hãng thông tấn Interfax dẫn nguồn tin ngành công nghiệp đóng tàu Nga, tại Nhà máy đóng tàu Admiralty Verfi (thuộc Tổng công ty Đóng tàu) đã diễn ra lễ ký biên bản nghiệm thu, đồng nghĩa với việc hoàn thành tàu ngầm đầu tiên – tàu Hà Nội thuộc lớp Kilo Project 636 dành cho Hải quân Việt Nam.
Tàu ngầm HQ-182 Hà Nội đã chính thức chuyển giao cho Hải quân Nhân dân Việt Nam vào ngày 7/11 tại buổi lễ ở nhà máy đóng tàu Admiralty Verfi. Đây là biên bản bàn giao kỹ thuật, biên bản tiếp nhận cuối cùng sẽ được ký kết tại Cam Ranh vào thời điểm tàu về đến nơi. Tới giữa tháng 11, tàu được đưa lên tàu vận tải siêu trường, siêu trọng bắt đầu chuyến hành trình về Cam Ranh, Việt Nam.
Tàu ngầm Hà Nội mạnh cỡ nào?
Tàu ngầm HQ-182 Hà Nội thuộc lớp tàu ngầm tấn công phi hạt nhân hiện đại hàng đầu thế giới hiện nay Project 636 Varshavyanka (NATO định danh là Kilo)
Nó được các chuyên gia quân sự phương Tây ví như một "hố đen" dưới đại dương vì khả năng hoạt động ít gây tiếng ồn của Kilo, khó bị phát hiện bởi các hệ thống định vị thủy âm (trên tàu mặt nước, tàu ngầm, máy bay) đối phương.
 |
| Tàu ngầm Hà Nội có lượng giãn nước gần 4.000 tấn. |
Kilo Project 636 có lượng giãn nước khi lặn 3.950 tấn, dài 74m. Tàu ngầm gồm 6 khoang chống nước được ngăn cách nhau bởi những vách ngăn trong một lớp vỏ kép chịu áp lực cao. Thiết kế này có thể tăng khả năng sống sót cho thủy thủ đoàn: khi một khoang thường hay 2 buồng chứa nước kề nhau bị ngập thì tàu vẫn hoạt động được.
Tàu trang bị động cơ diesel – điện cho phép đạt tốc độ 17-25 hải lý/h dưới mặt nước, lặn sâu 300m, tầm hoạt động gần 10.000km.
“Trái tim” của tàu ngầm Kilo là hệ thống định vị thủy âm kỹ thuật số (sonar) MGK-400EM. Đây là biến thể hệ thống định vị thủy âm tiên tiến nhất của Nga hiện nay được phát triển từ hệ thống định vị thủy âm MGK-400.
MGK-400EM được thiết kế để tự động phát hiện, phân loại và theo dõi các mục tiêu dưới và trên mặt nước cũng như chỉ định vũ khí phù hợp với trạng thái của mục tiêu nhằm tăng hiệu quả tiêu diệt đồng thời đảm bảo cơ số vũ khí cho những nhiệm vụ sau.
 |
| Phòng phóng ngư lôi trên tàu ngầm Kilo. |
Về mặt hỏa lực, tàu Kilo Project 636 được trang bị hỏa lực mạnh mẽ, vượt trội so với nhiều lớp tàu phi hạt nhân trên thế giới (như Type 209/214 của Đức, Scorpene Pháp, Type 035/039 Trung Quốc…)
Tàu được thiết kế 6 ống phóng ngư lôi cỡ 533mm cho phép bắn nhiều loại vũ khí gồm: ngư lôi chống ngầm VA-111 Shkval, 53-65, TEST 71/76; tên lửa chống tàu Klub-S; thủy lôi DM-1.
- Ngư lôi chống tàu ngầm, chống hạm nổi 53-65 dài 7,2m, đường kính thân 533mm, nặng 2-2,3 tấn, lắp đầu nổ nặng 307kg, đạt tầm bắn từ 18-22km (tùy biến thể), tốc độ khoảng 80km/h, dùng đầu tự dẫn chủ động/bị động.
 |
| Ngư lôi 53-65. |
- Ngư lôi chống tàu ngầm TEST-71 dài 7,8m, lắp đầu nổ nặng 205kg, đạt tầm bắn 20km, tốc độ tối đa 40 hải lý/h, hệ thống tự dẫn có thể phát hiện mục tiêu cách 1,5km.
- VA-111 có chiều dài 8,2m, đường kính thân 533mm, trọng lượng 2,7 tấn, lắp đầu đạn nặng 700kg cho phép đánh chìm tàu địch chỉ bằng một phát bắn.
VA-111 được áp dụng công nghệ tạo ra “siêu bọt khí” bao bọc xung quanh ngư lôi. Thiết kế này gần như làm triệt tiêu toàn bộ ma sát của nước tác động lên ngư lôi giúp nó đạt tốc độ nhanh hơn. Qua đó, ngư lôi VA-111 có thể đạt tốc độ dưới nước vượt quá 370km/h, một tốc độ mà không một loại ngư lôi nào trên thế giới có thể so sánh được. Với tốc độ cực cao như vậy, tàu địch sẽ càng khó có thể xoay sở chống đỡ. Tuy nhiên, đáng tiếc là VA-111 có tầm bắn hơi ngắn chỉ khoảng 7km, sau này có nâng cấp lên tầm 11-15km.
 |
| Đuôi ngư lôi VA-111. |
- Trong các loại vũ khí trên, “mạnh mẽ nhất, khủng khiếp nhất” là hệ thống tên lửa chống tàu Klub-S được thiết kế để tiêu diệt mọi loại tàu mặt nước (kể cả tàu sân bay) và có thể tấn công mục tiêu đất liền.
Theo dữ liệu từ Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm (SIPRI), năm 2009, Việt Nam đã ký hợp đồng với Nga mua 40 tên lửa hành trình chống tàu siêu thanh 3M-54E Klub-S. Số tên lửa này sẽ được trang bị cho tàu ngầm tấn công Kilo Project 636.
Đạn tên lửa 3M-54E dài 8,22m, đường kính thân 0,53m, trọng lượng phóng 2,3 tấn, lắp đầu đạn xuyên giáp nổ phân mảnh nặng 200kg. Tên lửa lắp động cơ khởi tốc nhiên liệu rắn và động cơ tuốc bin phản lực cho hành trình bay tăng tốc – tiếp cận mục tiêu cho phép đạt vận tốc Mach 2,9(gấp gần 3 lần vận tốc âm thanh), tầm bắn 200km.
 |
| Lắp đạn tên lửa hệ thống Klub cho tàu ngầm Kilo. |
3M-54E lắp đầu tự dẫn radar chủ động ARGS-54 có tầm phát hiện mục tiêu gần 60km. Tức là khi cách mục tiêu tầm 60km, đạn tên lửa sẽ tự động phát hiện, bám bắt và khóa mục tiêu mà không cần sự can thiệp từ tàu phóng.
Với vận tốc vượt âm thanh, đạn 3M-54E được xem là một trong những sát thủ chống tàu chiến nguy hiểm nhất thế giới. Không những thế, quả đạn có quỹ đạo bay cực kỳ phức tạp, trong hành trình tiếp cận mục tiêu, cách 15km, quả đạn chỉ bay cách mặt nước 30m gây khó khăn cho biện pháp đánh chặn của tàu đối phương.
Có thể nói, HQ-182 Hà Nội là chiếc tàu ngầm hiện đại hàng đầu khu vực Đông Nam Á và trên thế giới hiện nay. Với tàu ngầm này, khả năng bảo vệ biển đảo của Hải quân Nhân dân Việt Nam sẽ được tăng lên rất nhiều. Và sẽ còn tiếp tục được củng cố, tăng thêm khi Việt Nam sẽ nhận thêm ít nhất 2 tàu ngầm cùng lớp mang tên HQ-183 TP HCM và HQ-184 Hải Phòng vào năm tới. Dự kiến tới năm 2016, phía Nga sẽ bàn giao toàn bộ 6 tàu ngầm Kilo Project 636 cho Hải quân Nhân dân Việt Nam.
