Đã nghèo còn lắm tai ương!
Sơn Hàm là xã thuộc diện 135 nên tỷ lệ hộ nghèo và cận nghèo chiếm phần khá lớn. Để tạo điều kiện cho các hộ nghèo và cận nghèo phát triển kinh tế, nhà nước đã có nhiều chủ trương, chính sách ưu đãi đặc biệt đối với những đối tượng này. Trong đó, việc tạo điều kiện cho hộ nghèo được vay vốn ưu đãi ở Ngân hàng Chính sách Xã hội (NHCSXH) để phát triển kinh tế là một trong những chủ trương được ưu tiên hàng đầu.
 |
| Bà Đoàn Thị Châu (áo màu sẫm) vay 25 triệu chỉ nhận 5 triệu, chị Quy (áo hồng)vay 30 triệu chỉ nhận 5 triệu, số còn lại do ông Ngự cầm rồi cho người khác vay |
Mặc dù được ưu tiên vay vốn với lãi suất thấp (0,65%) ở NHCSXH để phát triền kinh tế, nhưng có rất nhiều hộ thuộc diện nghèo và cận nghèo ở xã Sơn Hàm không làm thủ tục vay, mà theo họ là do chưa có nhu cầu hoặc lo sợ sau khi vay không có khả năng hoàn lại.
Nắm được việc vay vốn này là một ưu đãi đặc biệt, nên ông Hồ Đình Ngư - Phó Chủ tịch Hội nông dân xã Sơn Hàm đã tìm đến một số gia đình thuộc diện nghèo và cận nghèo để "xin" họ đứng tên ra vay để cho mình hưởng lợi.
Trước sự nài nỉ của ông Phó Chủ tịch Hội nông dân, nhiều hộ vốn không có nhu cầu vay hoặc sợ không dám vay nay cũng đành "chấp nhận" làm sổ đứng tên lên ngân hàng nhận tiền rồi giao cho ông Ngự.
Khi được sự đồng ý của các hộ, mọi thủ tục giấy tờ, làm hồ sơ, xin xác nhận của xã đều một mình do ông Ngự "đạo diễn". Những hộ nghèo này chỉ làm một việc duy nhất là lên NHCSXH kí tên, nhận tiền rồi giao lại cho ông Ngự khi ông này gọi.
Để có được sự đồng ý của những hộ này, có những gia đình ông Ngự phải đích thân "Tam cố thảo lư" đến 3 lần.
Anh Đào Trương Thông, ở xóm 2, xã Sơn Hàm ngán ngẩm: "Gia đình tôi thuộc diện hộ nghèo của xã. Mặc dù là hộ nghèo nhưng vì chưa cần đến tiền để sản xuất nên gia đình chưa có nhu cầu vay vốn ở NHCSXH. Ông Ngự đã đến nhà tôi nhờ tôi đứng ra vay dùm. Vì không muốn nên tôi nói với ông là giấy CMND của tôi đã mất nên không được. Đến lần thứ 3 ông ấy sang nhà tôi kể lễ đủ thứ khó khăn, thấy nể nên vợ tôi đã đồng ý để cho ông vay. Mọi thủ tục giấy tờ tự ông ấy làm hết. Khi làm xong ông ấy gọi chúng tôi lên ngân hàng kí tên, nhận tiền rồi giao lại cho ông".
Tháng 10/2010, khi ông Ngự qua đời trong một tai nạn thì cũng là lúc hàng chục hộ dân ở các xóm thuộc xã Sơn Hàm rơi vào cảnh trở thành con nợ của NHCSXH ở chi nhánh huyện Hương Sơn.
Hộ nghèo vay tiền quá dễ?
Trong khi những người không có nhu cầu vay vốn để sản xuất thì qua tay ông Ngự đều có thể vay tối đa với số tiền lên tới 30 triệu đồng, không cần thế chấp, không có sự kiểm tra của NHCSXH là hộ vay do kinh doanh sản xuất cái gì, có khả năng để hoàn lại vốn hay không. Ngược lại, có những hộ thuộc diện nghèo, cần vay với số tiền 5 triệu đồng để chăn nuôi khi đến ông Ngự xin làm thủ tục vay vốn thì bị chối đây đẩy.
 |
| Những "biên lai" nhận tiền từ hộ nghèo của ông Ngự. |
Bà Đoàn Thị Châu thuộc diện nghèo, cần vay 5 triệu đồng để chăn nuôi. Khi đến ông Ngự làm thủ tục thì ông Ngự nói vay với số tiền 5 triệu là không được. Nếu bà muốn vay thì phải làm hồ sơ vay với số tiền 25 triệu, bằng cách cho một số người khác vay ké vào. Còn cách làm như thế nào là việc của ông.
Trước yêu cầu trên, bà Châu đành nhắm mắt vay với số tiền 25 triệu. Khi lên ngân hàng nhận tiền, bà Châu cầm 5 triệu, số tiền còn lại ông Ngự cầm hết.
Sau khi ông Ngự qua đời được một tháng, đã có 4 người gồm: Nguyễn Thị Hà, Lê Thị Phong, Phan Thị Ngân, Nguyễn Thị Hoàng đến trả cho bà Châu mỗi người 2,5 triệu đồng. Từ đó bà Châu mới biết là những người này đã vay ké tiền ở NHCSXH từ sổ của bà thông qua ông Ngự. Hiện tại, số tiền còn lại của bà Châu là 10 triệu đồng đến bây giờ bà vẫn chưa biết được ông Ngự đã cho những ai vay.
Tương tự như trường hợp của bà Châu là trường hợp của chị Trần Thị Quy. Nhưng, bi đát nhất là trường hợp của anh Hồ Đình Chính. Vốn là một hộ cận nghèo, không dám vay vốn vì sợ sẽ không hoàn lại được nên hai vợ chồng đã chối lừa chối lượt khi ông Ngự đề xuất. Thế nhưng, sau ba lần đến năn nỉ với tình cảm chú cháu nên vợ chồng anh Chính cũng đã đứng tên cho ông Ngự vay 30 triệu đồng.
Khi ông Ngự qua đời, ngân hàng đến thu tiền lãi thì anh Chính mới phát hoảng là số tiền từ sổ của mình vẫn còn nguyên 30 triệu.
Tâm sự với chúng tôi chị Thơm - vợ anh Chính nói trong nước mắt: "Nhà nghèo, hai vợ chồng tôi phải nuôi 4 người con ăn học. Toàn bộ ruộng vườn chỉ có 3 sào. Vì ông Ngự van xin mãi, hơn nữa lại là chú cháu nên chúng tôi đã đưa sổ cho ông vay. Bây giờ thì kiếm đâu ra tiền để trả".
Quá sốc với số tiền do người cháu để lại, cộng với cuộc sống khó khăn, cho nên kể từ khi biết mình phải chịu món nợ quá lớn từ ngân hàng hai vợ chồng anh Chính, chị Thơm hễ sáng ra là vác rạ vào rừng đào măng, chặt nứa vừa để kiếm tiền cho con ăn học vừa tránh ngân hàng đến đòi nợ.
Khi biết chúng tôi muốn tìm hiểu về việc này, ông Hồ Đình Giáo - Bí thư Chi bộ xóm 2 nói chen vào: "Những gì người dân phản ánh là đúng. Trước đây, khi làm hồ sơ vay vốn cho một số hộ dân, tôi đã phát hiện ra là những người này đã bị lợi dụng để ông Ngự vay sai mục đích, sai đối tượng. Tôi cũng đã nói mà họ không tin".
Thay lời kết
Phải nói rằng, quy trình làm thủ tục cho hộ nghèo vay vốn còn một số kẻ hở để những người trực tiếp làm thủ tục cho người dân vay vốn như tổ trưởng, các hội trưởng có thể lợi dụng vào để kiếm lợi cho chính mình mà NHCSXH rất khó kiểm tra. Ví như, quá trình làm hồ sơ, xét cho các hộ nghèo vay đều diễn ra ở các tổ (xóm, khối ..), rồi trình lên các Hội (các tổ chức đoàn thể cấp xã, phường) duyệt. Cho nên, việc tổ trưởng, các trưởng hội lợi dụng vào hộ nghèo để vay ké mà chính người vay không thông báo cho ngân hàng thì khổng thể biết được. Rồi việc kiểm tra kết quả sử dụng nguồn vốn cũng đã được NHCSXH ủy thác thông qua từng tổ trưởng nên việc xác minh cụ thể là rất khó, nếu như người vay và Tổ trưởng Tổ vay vốn không báo cáo một cách trung thực.
Trao đồi với chúng tôi ông Nguyễn Hữu Ty - Giám đốc NHCSXH Chi nhánh huyện Hương Sơn cho biết: "Ngay sau khi sự việc ông Ngự xẩy ra, phía NHCSXH huyện Hương Sơn đã phối hợp với chính quyền địa phương vận động gia đình ông Ngự trả lại số tiền đó cho người dân để họ trả ngân hàng đúng thời hạn. Do trước đây khi những hộ này vay vốn họ không hề thông báo cho phía NHCSXH biết là đã bị lợi dụng nên chúng tôi không phát hiện được. Hơn nữa, khi cán bộ ngân hàng đi kiểm tra kết quả vay vốn thì tổ trưởng Tổ vay vốn xóm hai lại không phản ánh gì nên sự việc đáng tiếc mới xẩy ra".
Còn ông Lưu Văn Minh - Giám đốc NHCSXH tỉnh Hà Tĩnh thì thẳng thắn: "Việc ông Ngự làm hồ sơ cho những hộ nghèo ở Sơn Hàm vay vốn là sai. Đây là việc của tổ trưởng Tổ vay vốn, ông Ngự là một người trong thành viên của Hội cho nên không thể được. Sau đợt này chúng tôi sẽ chấn chỉnh".
Sự việc này là bài học cho những hộ nghèo khi không có nhu cầu vay vốn ở NHCSXH thì tuyệt đối không để người khác lợi dụng chế độ ưu đãi của mình để trục lợi dẫn đến những sự việc đáng tiếc khi bất trắc xẩy ra. Đồng thời, phía NHCSXH cần phải đẩy mạnh hơn nữa công tác tuyên truyền, phổ biến rộng rãi đến từng hộ vay về những quy định cụ thể. Trên cơ sở đó tăng cường rà soát, xốc lại kết quả sử dụng ngồn vốn của từng hộ vay để có những nhận định khách quan, kịp thời khắc phục những vướng mắc khi người dân phản ánh.
