Ngày 27/4/2018, trên một số trang báo điện tử như: dantri.com.vn, vtv.vn, vneconomy.vn… đưa tin về việc Công ty TNHH Gang thép Hưng Nghiệp Formosa Hà Tĩnh (FHS) không thuộc đối tượng thanh tra về bảo vệ môi trường theo kế hoạch thanh tra năm 2018 của ngành. Về nội dung này, Bộ TN&MT thông tin cụ thể như sau.
Bộ trưởng Bộ TN&MT Trần Hồng Hà cùng đoàn công tác và lãnh đạo tỉnh Hà Tĩnh kiểm tra khắc phục sự cố môi trường tại Formosa ngày 27/4/2017
Thứ nhất, ngay sau khi FHS nhận trách nhiệm gây ra sự cố môi trường biển tại 4 tỉnh miền Trung của Việt Nam, Bộ TN&MT đã phối hợp chặt chẽ với tỉnh Hà Tĩnh, các bộ, ngành và các cơ quan liên quan đưa FHS vào “chế độ giám sát đặc biệt và nghiêm ngặt” để thường xuyên, liên tục kiểm tra, giám sát quá trình khắc phục hậu quả vi phạm của FHS, đảm bảo không để tái diễn sự cố.
Từ ngày 22/7/2016, Bộ TN&MT phối hợp với UBND tỉnh Hà Tĩnh đã thành lập Tổ giám sát FHS trong việc thực hiện cam kết khắc phục sự cố môi trường tại 4 tỉnh miền Trung; ngày 26/7/2016, Bộ TN&MT đã phối hợp với Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đưa 2 trạm kiểm định môi trường di động vào giám sát việc xử lý nước thải của FHS, tần suất lấy mẫu nước thải tại các vị trí là 3 lần/ngày. Các trạm kiểm định môi trường di động sẽ được vận hành liên tục trong thời gian là 3 năm.
Thứ hai, để đảm bảo việc kiểm soát nước thải, khí thải, chất thải rắn của FHS đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế theo cam kết với Chính phủ Việt Nam, Bộ TN&MT đã phê duyệt nguyên tắc kế hoạch, lộ trình khắc phục hậu quả vi phạm và kế hoạch giám sát môi trường đối với FHS theo Quyết định số 2604/QĐ-BTNMT ngày 9/11/2016 (phê duyệt bổ sung một số hạng mục tại Quyết định số 1221/QĐ-BTNMT ngày 18/4/2018), với thời gian thực hiện dự kiến đến hết năm 2019.
Từ tháng 7/2016 đến nay, cơ chế giám sát đặc biệt FHS đã được thực hiện bao gồm: (1) hoạt động giám sát hàng ngày của tỉnh Hà Tĩnh và Viện Công nghệ môi trường thuộc Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam; (2) hoạt động giám sát liên tục thông qua các thiết bị quan trắc tự động nước thải, khí thải đã được lắp đặt; (3) Bộ TN&MT đã định kỳ, đột xuất phối hợp với các bộ ngành, cơ quan liên quan và các nhà khoa học tổ chức các đoàn kiểm tra, giám sát về bảo vệ môi trường đối với FHS, cụ thể: năm 2017 đã triển khai 7 đoàn giám sát; tháng 3/2018 đã triển khai 1 đoàn, dự kiến sẽ tiếp tục triển khai các đoàn giám sát định kỳ (2 tháng/lần) hoặc đột xuất theo quy định của pháp luật.
Quá trình kiểm tra, giám sát đặc biệt đối với FHS sẽ tiếp tục được Bộ TN&MT phối hợp với tỉnh Hà Tĩnh duy trì thực hiện cho đến khi FHS hoàn thành toàn bộ các hạng mục cải thiện, bổ sung công trình bảo vệ môi trường nhằm đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế.
Để đảm bảo tiêu chuẩn quốc tế như cam kết và theo yêu cầu của Bộ TN&MT tại Quyết định số 2604/QĐ-BTNMT, FHS đã phối hợp với các cơ quan khoa học kỹ thuật, các chuyên gia về môi trường trong nước và quốc tế thực hiện kế hoạch cải thiện, bổ sung công trình xử lý chất thải, với tổng kinh phí là 343,921 triệu USD (dự kiến sẽ tiếp tục đầu tư thêm 100 triệu USD cho một số hạng mục bổ sung khác).
Hiện nay, các hạng mục công trình xử lý chất thải bổ sung đã được hoàn thành đưa vào vận hành, xử lý ổn định. Trong đó có hệ thống hồ sinh học kết hợp với ứng phó sự cố về nước thải, diện tích trên 10 ha. Hệ thống xử lý nước thải, khí thải đã được FHS lắp đặt các thiết bị quan trắc tự động liên tục 24/24, có camera theo dõi, giám sát và truyền trực tuyến số liệu về Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Tĩnh và Tổng cục Môi trường để kiểm tra, giám sát.
Riêng việc thay đổi phương pháp làm nguội than cốc từ ướt sang khô (hiện nay FHS đang sử dụng phương pháp làm nguội ướt, không làm phát sinh nước thải ra môi trường) và lắp đặt thiết bị xử lý khí thải bổ sung tại xưởng thiêu kết nhằm đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế hiện vẫn đang trong lộ trình thực hiện, dự kiến tháng 6/2019 sẽ hoàn thành toàn bộ các hạng mục này theo cam kết với Chính phủ Việt Nam.
Kết quả kiểm tra, giám sát đã được Bộ TN&MT tổng hợp, định kỳ báo cáo Thủ tướng Chính phủ theo quy định, ngoài ra cũng thường xuyên cung cấp cho các cơ quan, thông tấn báo chí thông qua các buổi họp báo thường kỳ và đột xuất của Bộ Tài nguyên và Môi trường.
Thứ ba, qua tổng hợp kết quả giám sát của Bộ TN&MT, tỉnh Hà Tĩnh và các cơ quan khoa học cho thấy, từ tháng 7/2016 đến nay, nước thải, khí thải của FHS trước khi xả ra ngoài môi trường luôn đảm bảo đạt các QCVN; kết quả quan trắc, đo đạc mẫu nước biển ven bờ, nước mặt tại kênh thoát nước mưa, nước ngầm, trầm tích đáy và không khí xung quanh khu vực hoạt động của dự án đảm bảo đạt quy chuẩn quy định và phù hợp với giai đoạn trước khi FHS vận hành thử nghiệm dự án;
FHS đã thực hiện phân định các loại chất thải rắn phát sinh để quản lý theo quy định; đã tiến hành hợp chuẩn, hợp quy đối với chất thải rắn công nghiệp thông thường đã được phân định như tro bay, tro đáy, thạch cao của nhà máy nhiệt điện; xỉ hạt lò cao, xỉ thép của xưởng luyện gang và xưởng luyện thép để làm phụ gia xi măng, vật liệu xây dựng... theo quy định của Bộ xây dựng. Đối với các loại chất thải rắn khác không có khả năng tái chế và chất thải nguy hại phát sinh được FHS chuyển giao cho các đơn vị có chức năng xử lý theo quy định của pháp luật.
Thứ tư, thời gian tới, Bộ TN&MT tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành, UBND tỉnh Hà Tĩnh và các cơ quan khoa học trong nước và quốc tế kiểm tra, giám sát liên tục, định kỳ và đột xuất quá trình khắc phục hậu quả vi phạm của FHS, đảm bảo các nguồn chất thải phát sinh được thu gom, xử lý triệt để, đạt quy chuẩn Việt Nam quy định trước khi thải ra ngoài môi trường; đồng thời tiếp tục yêu cầu FHS khẩn trương hoàn thành lắp đặt hạng mục cải thiện, bổ sung công trình bảo vệ môi trường còn lại nhằm đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế, đảm bảo theo đúng tiến độ đã cam kết với Chính phủ Việt Nam.
