Đền thờ Bình Ngô Thượng tướng quân Nguyễn Biên luôn được người dân chăm sóc chu đáo.
Trong số các di tích lịch sử trên địa bàn xã Cẩm Huy,Cẩm Xuyên ,Hà Tĩnh có 1 di tích cấp quốc gia, đó là đền thờ Bình Ngô Thượng tướng quân Nguyễn Biên ở thôn 5. Ngôi đền này được nhân dân lập vào thế kỷ 14 để tưởng nhớ công ơn của vị tướng tài ba - người có công lớn trong cuộc kháng chiến chống giặc Minh xâm lược nước ta vào những năm 20 của thế kỷ XV. Ông được vua Lê Lợi phong là Bình Ngô Thượng tướng quân.
Theo người dân nơi đây, việc phục dựng di tích quốc gia này hết sức dày công, bởi trước đó đền thờ hầu như đã trở thành phế tích. Nhà bái đường cũng đã được đưa về trường học làm văn phòng.
Đền thờ Nguyễn Biên cơ bản đã được phục dựng hoàn thiện với tổng kinh phí 3 tỷ đồng.
Với tâm nguyện của chính quyền địa phương và nhân dân, 3 tỷ đồng được huy động từ nguồn xã hội hóa cùng hàng trăm ngày công của người dân đã phục dựng thành công di tích. “Nơi đây giờ đã trở thành điểm đến tâm linh, niềm tự hào của người dân chúng tôi” - ông Lê Thiếu Kỳ - thủ từ đền Nguyễn Biên chia sẻ.
Miếu Hữu Quyền được xây dựng lại trên nền cũ với tổng kinh phí hơn 1 tỷ đồng từ nguồn xã hội hóa
và sự đóng góp ngày công của nhân dân
Từ việc phục dựng đền thờ Thượng tướng Nguyễn Biên, phong trào bảo tồn và phát huy các di tích lịch sử trên địa bàn thôn, xóm đã được người dân hưởng ứng tích cực. Miếu Hữu Quyền - di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh là một trong số đó.
Theo sử sách, miếu Hữu Quyền được xây dựng vào thời Lê, lúc đầu là một ngôi miếu nhỏ thờ thần. Đến thời Vua Minh Mạng (1829-1840), thấy cảnh sắc và địa thế nơi đây sơn thủy hữu tình, vua đã ban chiếu cho xây dựng các hạng mục kiến trúc khác để người dân thờ tự và phong tặng 3 đạo sắc phong. Từ hàng ngàn ngày công của nhân dân và nguồn kinh phí hơn 1 tỷ đồng của các nhà hảo tâm, đến nay, miếu đã được phục dựng khá khang trang ngay trên nền đất cũ.
Đền Cương Khấu Lộc Sơn - một di tích lịch sử cấp tỉnh với 2 cây muỗm cổ thụ hơn 600 năm tuổi.
Tại Miệu Thái Giám ở thôn 7, những ngày này, người dân cũng đang xây dựng lại ngôi mộ và làm thêm mái che. Chị Nguyễn Thị Hạnh ở thôn 7 cho biết: “Cùng với ngày công, đợt này, chúng tôi quyên góp được hơn 80 triệu đồng cho việc trùng tu, tôn tạo. Đây là một trong những địa chỉ văn hóa tâm linh quan trọng của người dân chúng tôi”.
Giếng Tiên, nơi lưu giữ dấu chân tiên - một truyền thuyết trong quần thể di tích ở thôn 3.
Thôn 3 thực sự là địa bàn có nhiều di sản vật thể nhất với quần thể các di tích bao gồm: Đền thờ Cương Khấu đã được công nhận di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh, trong đó, 2 cây di sản hàng trăm năm tuổi; chùa Lộc Sơn, giếng Chăm, giếng Tiên - nơi còn lưu giữ dấu chân tiên, bầu năn.
Giếng Chăm ở thôn 3 từng là nơi cung cấp nguồn nước cho người dân Cẩm Huy và nhiều xã lân cận
Trưởng thôn 3 Nguyễn Xuân Hùng phấn khởi: “Với hơn 2 tỷ đồng được kêu gọi từ nhiều nguồn, hiện nay, thôn chúng tôi đã phục hồi, trùng tu, tôn tạo thành một quần thể di tích lịch sử văn hóa. Cùng với việc tôn tạo di tích, chúng tôi cũng đang cải tạo lại bàu Năn, khôi phục lại không gian cây đa bến nước để hướng tới mục tiêu xây dựng điểm du lịch văn hóa làng quê”.
Việc cải tạo bàu Năn góp phần khôi phục không gian làng quê xưa với cây đa, bến nước...
Hơn 5 tỷ đồng cùng hàng ngàn ngày công của người dân địa phương đã góp phần làm sống lại những di tích, những nét văn hóa trên nền cổ xưa. Để đến hôm nay, được tận hưởng những phút giây thư thái ở chốn tâm linh, sống trong phong cảnh làng quê yên bình, người dân Cẩm Huy lại càng thêm yêu, thêm tự hào về quê hương.