Ngày 26/8/2025, Chính phủ đã ban hành Nghị định 232/2025/NĐ-CP bổ sung một số điều của Nghị định 24/2012/NĐ-CP về quản lý hoạt động kinh doanh vàng quy định việc thanh toán mua, bán vàng có giá trị từ 20 triệu đồng trong ngày trở lên của một khách hàng phải được thực hiện thông qua tài khoản thanh toán của khách hàng và tài khoản thanh toán của doanh nghiệp kinh doanh vàng. Việc bổ sung quy định này nhằm tăng tính công khai, minh bạch trong giao dịch mua, bán vàng, giúp ghi nhận chính xác dòng tiền, hạn chế giao dịch “ngầm”, mua bán bằng tiền mặt. Từ đó, các cơ quan chức năng có cơ sở để tăng cường công tác phòng chống rửa tiền và ngăn chặn hành vi trốn thuế.
Tuy nhiên, dù quy định đã có hiệu lực thi hành, nhiều tiệm vàng ở Hà Tĩnh vẫn chỉ ưu tiên thanh toán bằng tiền mặt. Nếu khách hàng thanh toán bằng chuyển khoản thì phải trả thêm một khoản phí từ 100 – 300.000 đồng. Theo ghi nhận, trước sức nóng của thị trường vàng những ngày qua, dù thắc mắc về việc phải trả thêm phí nhưng hầu hết người mua vẫn chấp nhận trả để thanh toán giao dịch.
“Sốt vàng” kéo dài, nhiều người dân vẫn đầu tư bất chấp rủi ro
Chị M.H. – một người mua vàng tại đường Nguyễn Công Trứ (phường Thành Sen) cho hay: “Biết rằng khoản vài trăm nghìn đồng này là không có trong quy định nhưng vì cần phải mua vàng, trong khi phải đi ra ngân hàng rút tiền lại mất thêm thời gian nên tôi chấp nhận”.
Nhận định về thị trường vàng hiện nay, ông Trần Đình Vọng – nguyên Cục trưởng Cục Thuế tỉnh (nay là Thuế tỉnh Hà Tĩnh) cho rằng, không chỉ trong nước mà hoạt động mua bán vàng đang sôi động trên toàn cầu. Song thực trạng người dân dồn tiền đổ xô đi mua vàng, thậm chí là vay tiền để mua vàng cũng tiềm ẩn nhiều hệ lụy đối với phát triển kinh tế - xã hội. Khi dòng tiền đổ vào vàng thì nguồn vốn đầu tư cho sản xuất - kinh doanh bị hạn chế, dẫn đến năng lực thúc đẩy sản xuất - kinh doanh giảm, ảnh hưởng đến phát triển kinh tế. Bên cạnh đó, việc đầu cơ vào vàng dễ dẫn đến bất ổn xã hội bởi sẽ có người lời, người lỗ.
Theo ông Vọng, quy định chuyển khoản trên 20 triệu đồng theo Nghị định 232/2025/NĐ-CP là giải pháp đúng đắn góp phần hạn chế tình trạng sử dụng tiền mặt và giảm tình trạng đầu cơ vàng. Tuy nhiên, nhiều cửa hàng cố tình ưu tiên thanh toán tiền mặt nhằm mục đích giảm kê khai số lượng người mua, doanh số bán ra, từ đó giảm nghĩa vụ thuế đối với Nhà nước và tăng lợi nhuận kinh doanh. Để ngăn chặn tình trạng này và lập lại trật tự thị trường vàng, tránh các mặt hệ lụy về kinh tế - xã hội, các cơ quan Nhà nước có liên quan cần phải kiểm tra, giám sát, xử lý nghiêm túc trường hợp sai quy định.
Về việc buộc người mua phải trả thêm phí khi thanh toán bằng chuyển khoản, ông Vọng cũng cho rằng: Đây là hành vi trái quy định Nhà nước và người bán đang đẩy các khoản thuế, phí sang cho khách hàng, thực chất là người mua đang nộp thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp thay cho người kinh doanh.
Những ngày gần đây, giá vàng tăng mạnh đã kéo thị trường vàng sôi động khi nhu cầu giao dịch tăng cao.
Dưới góc độ quản lý Nhà nước, các cơ quan chức năng cũng khẳng định việc sử dụng tiền mặt với giao dịch trên 20 triệu đồng hay yêu cầu người mua đóng phí là không đúng với quy định pháp luật, tiềm ẩn rủi ro và gây thất thu ngân sách.
Ông Nguyễn Văn Trung – Phó Giám đốc Ngân hàng Nhà nước khu vực VIII cho biết: Tình trạng các cơ sở kinh doanh vàng chỉ nhận tiền mặt đối với giao dịch từ 20 triệu đồng trở lên trong 1 ngày với 1 khách hàng hoặc nếu có chuyển khoản thì khách hàng phải trả thêm phí là hành vi không đúng quy định của pháp luật. Việc thanh toán bằng tiền mặt cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro khi không kiểm soát được lượng khách hàng mua bán.
Ông Trung cho biết, ngay sau khi Nghị định 232/2025/NĐ-CP ra đời, ngày 9/10/2025, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã ban hành Thông tư 34/2025/TT-NHNN hướng dẫn một số điều của Nghị định 24 và Nghị định 232 về quản lý hoạt động kinh doanh vàng. Ngân hàng Nhà nước khu vực VIII cũng đã ban hành các văn bản hướng dẫn gửi đến các cơ sở kinh doanh vàng để nắm bắt quy định mới và phối hợp các ban, ngành, UBND phường, xã tuyên truyền đến người dân, cơ sở kinh doanh để đảm bảo hoạt động sản xuất kinh doanh vàng trên địa bàn diễn ra đúng quy định pháp luật.
“Trước tình trạng một số cửa hàng yêu cầu khách hàng thanh toán bằng tiền mặt khi mua bán vàng trên 20 triệu đồng/người/ngày, chúng tôi tiếp tục phối hợp các đơn vị liên quan, các địa phương để tiếp tục tuyên truyền quy định theo Nghị định 232/2025/NĐ-CP và rà soát, kiểm tra, chấn chỉnh hoạt động kinh doanh vàng trên địa bàn, xử lý vi phạm theo quy định pháp luật” – ông Trung cho biết.
Cũng khẳng định vai trò của quy định mới trong quản lý kinh doanh vàng và chống thất thu thuế, ông Nguyễn Đình Diệu – Trưởng phòng Nghiệp vụ - Dự toán – Pháp chế (Thuế tỉnh Hà Tĩnh) cho biết: Quy định thanh toán bằng hình thức chuyển khoản khi mua vàng từ 20 triệu đồng trở lên nhằm góp phần công khai minh bạch, ổn định thị trường hoạt động kinh doanh vàng; đồng thời giảm tình trạng bán hàng không xuất hóa đơn, giúp giám sát kê khai nộp thuế trong công tác quản lý thuế, từ đó tăng thu ngân sách. Song, việc các cửa hàng nhận giao dịch tiền mặt thay vì chuyển khoản qua tài khoản ngân hàng là hành vi vi phạm trong hoạt động sản xuất kinh doanh.
Theo ông Diệu, thời gian qua, đã có các chế tài xử lý đối với việc không kê khai hoặc kê khai sai nghĩa vụ thuế, tuy nhiên, việc bán hàng không xuất hóa đơn hoặc không quy định giao dịch bằng chuyển khoản qua tài khoản ngân hàng vẫn còn gặp khó khăn trong triển khai thực hiện. Ngành thuế sẽ tiếp tục phối hợp với các cơ quan chức năng hướng dẫn chính sách pháp luật, vận động các cơ sở kinh doanh chấp hành các quy định về thuế; đồng thời kiểm tra, giám sát hoạt động sản xuất kinh doanh vàng và xử lý nghiêm với việc không thực hiện quy định của pháp luật. Vừa qua, ngành thuế cũng đã tham gia góp ý sửa đổi luật quản lý thuế mới, nhất là bổ sung các chế tài đối với các hành vi không thực hiện theo quy định pháp luật.
Nhiều cửa hàng chỉ nhận thanh toán tiền mặt hoặc phải đóng thêm phí khi chuyển khoản.
Việc các tiệm vàng cố tình “né” quy định chuyển khoản không chỉ vi phạm pháp luật mà còn gây thiệt hại cho người tiêu dùng, thất thu ngân sách, ảnh hưởng đến môi trường kinh doanh lành mạnh. Để Nghị định 232/2025/NĐ-CP được thực thi hiệu quả, bên cạnh nâng cao nhận thức của người dân và các cơ sở kinh doanh về trách nhiệm tuân thủ pháp luật, cần sự vào cuộc quyết liệt của các cơ quan chức năng và sớm có chế tài xử lý vi phạm.