Theo Phòng NN&PTNT huyện Hương Khê, toàn huyện hiện có 147 hồ, đập cỡ trung và tiểu thủy nông. Do thời tiết khô hạn từ đầu năm đến nay nên vào thời điểm này, đã có 56 hồ, đập nhỏ cạn nước, số còn lại chỉ đạt 20 - 30% so với thiết kế.
| Nhân dân xã Sơn Long (Hương Sơn) gieo cấy lúa hè thu |
Việc thiếu hụt nguồn nước ở các hồ, đập đang đẩy nhiều địa phương vào tình thế khó khăn, buộc phải tiết giảm mạnh diện tích trồng lúa thay vào đó là trồng đậu (ở những vùng có khả năng) và vùng không thể chuyển sang trồng đậu được thì tiến hành làm ngô luống cao nhằm hạn chế đến mức thấp nhất việc bỏ hoang diện tích.
Phương Mỹ là vùng thấp lụt của huyện với 11 hồ, đập nhỏ nhưng phần lớn đều đang ở mực nước chết. Thống kê sơ bộ cho thấy, Phương Mỹ có khoảng 121/196 ha bị khô hạn, trong đó, 45 ha lúa thiếu nước có thể chuyển sang trồng đậu. Cùng chung cảnh ngộ này còn có Hà Linh với 70ha bị hạn uy hiếp, Hương Đô có 30ha sẽ thiếu nước, Lộc Yên có 15ha bị khô hạn, Hương Liên c ó 15ha sẽ thiếu vào giữa hoặc cuối vụ...
Ông Lê Tiến Đài - Phó Phòng NN&PTNT huyện cho biết, cuối tháng 4 Hương Khê triển khai đề án sản xuất hè thu - mùa đã bước đầu nhận định về tình trạng thiếu nước ở các hồ, đập nhưng vẫn nuôi hy vọng sẽ có mưa Tiểu Mãn với một lượng nước đáng kể để bổ sung vào việc thiếu hụt nguồn. Tuy nhiên, tiết Tiểu Mãn (ngày 21 - 5) đã qua 10 ngày nhưng trên địa bàn huyện vẫn không có mưa. "Thực tế kiểm tra, chúng tôi nhận định: toàn huyện sẽ có từ 500 - 600 ha lúa phải chuyển sang trồng đậu, trong đó có vài trăm ha là bất khả kháng" - ông Đài nhấn mạnh.
Trước tình hình đó, Phòng NN&PTNT huyện đã tổ chức các đoàn về các địa phương rà soát lại nguồn nước để xây dựng lại chỉ tiêu theo hướng: chủ động chuyển đổi cơ cấu cây trồng, mùa vụ gắn với sử dụng các giống ngắn ngày và có khả năng chống hạn; hướng dẫn bà con nông dân tu sửa bờ vùng, bờ thửa, nạo vét kênh mương đảm bảo mặt cắt thiết kế, đắp chặn các trục tiêu nội đồng để tận dụng nước hồi quy, đặc biệt là triệt để tiết kiệm nước; ưu tiên các vùng thấp lụt đủ nước để cấy trước nhằm đảm bảo thu hoạch trước mùa mưa bão; huy động các nguồn lực dự phòng để bơm, tát nước chống hạn.
Về các giải pháp kỹ thuật, trên cơ cấu các vùng sản xuất khác nhau, huyện chỉ đạo: Lúa hè thu chạy lụt (từ 500 - 600 ha tập trung ở các xã thấp lụt như: Hương Giang, Hương Thủy, Phúc Đồng, Phương Điền, Phương Mỹ, Hà Linh), gieo cấy càng sớm càng tốt (xong trước tháng 5), thu hoạch trước 30 - 8 và sử dụng các giống ngắn ngày như: AYT77, DV108, IR50404, PC6; Hè thu thâm canh (khoảng 800 - 900 ha ở các vùng cao lụt chủ động nước như: Hương Long, Hương Bình, Hương Xuân, Phúc Trạch, Hương Trạch) cấy trước 5 - 6, thu hoạch trước 10 - 9 với cơ cấu giống: Nhị ưu 838, ĐB6, Xuân Mai12, KD18...; lúa mùa chính vụ chủ yếu sử dụng các giống bao thai, với vùng chủ động nước thì nên cơ cấu các giống: XM12, IR352, KD18, DV108.
Đối với các loại cây trồng cạn, huyện chỉ đạo tập trung gieo trỉa đậu, lạc, ngô từ 5- 5 đến 5 - 6 và không nên gieo muộn sau 10 - 6 để đảm bảo năng suất vừa phòng tránh mưa lũ vào cuối vụ. Cụ thể, cây đậu xanh bố trí trên các vùng đất bãi phù sa ven sông, trên đồi vệ thấp, trên các chân đất sau thu hoạch cây trồng cạn vụ xuân, sử dụng giống VN93-1, VN99-3, đậu Đắc Lắc; cây ngô chủ yếu sử dụng các giống ngô nếp ngắn ngày như: MX4, VN2, nếp địa phương để trồng xen tối đa trên quỹ đất sản xuất đậu hè thu nhằm tăng thêm thu nhập.
Cũng theo ông Đài, rút kinh nghiệm về một số tồn tại trong việc cung ứng giống, thuốc BVTV không rõ nguồn gốc, kém chất lượng trong vụ đông - xuân vừa qua ở một số địa phương, Phòng NN&PTNT huyện đã có công văn đôn đốc kiểm tra chất lượng hàng hóa phục vụ sản xuất nông nghiệp và đang tổ chức các đoàn đi kiểm tra, giám sát thị trường nhằm đưa hoạt động này đi vào nề nếp, góp phần đảm bảo quyền lợi cho bà con nông dân.