Bà con ngư dân Kỳ Ninh chèo thuyền rồng trên sông Vịnh hầu Thánh
Tại lễ giỗ, lãnh đạo thị xã Kỳ Anh đã ôn lại cuộc đời, thân thế và sự nghiệp của Quý phi Nguyễn Thị Bích Châu. Bà sinh năm 1356 tại vùng Hải Hậu, tỉnh Nam Định, là con gái đại thần Nguyễn Tướng Công, một ông quan rất mực thanh liêm. Từ nhỏ, Nguyễn Thị Bích Châu đã giỏi văn chương thi phú, thạo âm nhạc... Càng lớn, Bích Châu càng nổi tiếng thông tuệ và nhan sắc, dung mạo xinh đẹp. Bởi thế, vào năm 1373, bà được vua Trần Duệ Tông tuyển làm cung phi và được nhà vua hết mực sủng ái.
Rước bài vị Chế thắng Phu nhân Nguyễn Thị Bích Châu vào địa điểm tổ chức lễ giỗ
Không chỉ nổi tiếng là một người phụ nữ tài sắc vẹn toàn, quý phi Bích Châu cũng là một trong những quý phi đóng góp vào việc trị nước an dân. Nhận thấy quân vương tính tình nóng nảy, triều chính đứng trước nguy cơ rạn nứt, suy sụp, bà đã soạn bản "Kê minh thập sách" dâng vua trị nước, an dân.
Năm 1376, khi vua Duệ Tông muốn cất quân đánh Chiêm Thành, nàng lại cùng Ngự sử Lê Tích hết sức can ngăn, vua vẫn không nghe. Không lay chuyển nổi nhà vua, Quý phi Bích Châu đành xin đi theo hộ giá.
Các nghi thức cúng tế trong lễ giỗ
Lãnh đạo tỉnh, Kỳ Anh dâng hương tưởng nhớ đến vị Cung phi hiền đức, tuệ mẫn
Khi quan quân nhà Trần đến cửa Thị Nại (Quy Nhơn), vua Chiêm là Chế Bồng Nga cho sứ giả đem vàng ngọc tới quan quân ta để trá hàng, nhưng sau đó lại bất ngờ tiến đánh vào lúc nửa đêm. Quân của Trần Duệ Tông bị tấn công bất ngờ, long thể nhà vua lại bất an, Nguyễn Thị Bích Châu cưỡi ngựa tả xung hữu đột cầm quân xung trận và không may bị trúng tên độc, sau đó từ trần (1377).
Ba ngày sau, vì vết thương quá nặng nhà vua cũng băng hà, quân nhà Trần rút về kinh đô, khi tới địa điểm Hoan Châu, vì sóng to gió lớn, tàu thuyền phải ghé vào vũng Ô Tôn (Vũng Áng). Lúc này, vua Trần Phế Đế mới lên ngôi nghe tin liền xuống chiếu rước linh cữu nhà vua về bằng đường bộ, còn linh cữu Thần phi đi bằng đường biển. Sau mấy ngày thời tiết không thuận lợi, triều đình xuống chiếu cho an táng Thần phi tại Cửa khẩu bến Kỳ La, huyện Kỳ Hoa (nay là xã Kỳ Ninh, thị xã Kỳ Anh).
Đông đảo bà con nhân dân và du khách gần xa đã về dự lễ.
Bà được nhân dân trong vùng lập đền thờ phụng, được vua Lê Thánh Tông phong là Chế thắng phu nhân năm 1471. Năm 1991, Bộ Văn hoá Thông tin đã công nhận và xếp hạng đền thờ Nguyễn Thị Bích Châu là Di tích lịch sử và danh lam thắng cảnh cấp quốc gia. Trải qua nhiều lần trùng tu, tôn tạo, hiện nay quần thể khu đền thờ Chế thắng phu nhân Nguyễn Thị Bích Châu khá quy củ, hàng năm thu hút trên 30 vạn lượt khách thập phương về dâng lễ, vãn cảnh.
Dù bà đã ra đi từ gần 7 thế kỷ, nhưng sự hiền đức, tuệ mẫn và tấm gương hi sinh vì nước, vì dân vẫn còn chói sáng đến muôn đời sau.