Văn Miếu cổ Kỳ Anh vừa được phát hiện trên địa bàn xã Kỳ Tân
Văn Miếu được xây dựng vào thời Nguyễn, thuộc thôn Văn Miếu, xã Kỳ Tân xưa, nay là thôn Đông Văn, xã Kỳ Tân, huyện Kỳ Anh; nằm trên một khu đất cao rộng bên cạnh con sông cổ.
Mặt bên Văn Miếu cổ Kỳ Anh
Theo các bậc cao niên ở đây cho biết, trước đây, kiến trúc Văn Miếu rất đồ sộ, bao gồm cổng tam quan, nhà bái đường rộng 5 gian; phía trong là nhà tả vu và hữu vu; trong cùng là nhà thượng điện 3 gian hai hồi, gian chính đặt tượng nho thánh Khổng Tử, hai gian tả hữu đặt tượng “tứ phối” (thầy Nhan, thầy Tăng, thầy Tử, thầy Mạnh), còn hai gian hồi thờ bài vị “thất thập nhị hiền” (72 học trò giỏi của Khổng Tử) và các bài vị các bậc tiên triết, tiên nho đỗ đạt cao trong huyện thời bấy giờ…
Các bệ đá cổ nguyên khối dùng để kê chân cột được khắc chạm công phu.
Hiện nay, qua khảo sát còn lại cổng tam quan phía trước, nằm sát con đường liên thôn. Cổng có kiến trúc chồng diêm, ba tầng tám mái, phía trước trổ cửa vòm, xung quanh xây tường bằng vật liệu truyền thống vôi, vỏ hàu kết dính, trần mái đổ khung tre trát vôi vữa kết dính.
Cổng có kích thước cao 4,9m, cửa rộng 1m, dày 0,5cm. Phía trong cổng đặt tấm bia đá hình chữ nhật làm bằng chất liệu đá thanh cổ màu xanh đen nguyên khối, có kích thước cao 1,50m, rộng 1m, diềm bia trang trí hoạ tiết hoa văn dây leo cách điệu, thân bia khắc chữ Hán cổ nhưng đã bị bào mòn không còn rõ chữ.
Tấm bia đá cổ trong Văn Miếu
Ngoài ra, còn phát hiện các bệ đá thanh cổ màu xanh đen nguyên khối được khắc tiện công phu, phía dưới hình vuông, mặt trên hình trụ tròn để kê chân cột…
Việc phát hiện Văn Miếu cổ Kỳ Anh góp phần làm sáng tỏ sự ra đời và phát triển của nền giáo dục khoa cử nho học xưa trên vùng đất phía Nam Hà Tĩnh với truyền thống hiếu học và đạo nghĩa từ xa xưa trong lịch sử dân tộc.
Chính quyền địa phương và người dân nơi đây mong muốn phục hồi lại Văn Miếu cổ Kỳ Anh nhằm bảo tồn một di tích lịch sử văn hoá quý hiếm của một vùng đất cổ để giáo dục truyền thống học hành và khoa cử xưa của dân tộc Việt Nam trong tiến trình phát triển lịch sử.