Những năm 1969, 1970, Đoàn 559 thuộc Bộ Quốc phòng xây dựng kho trung chuyển xăng dầu ở Rú Lặt, vận chuyển từ Bắc vào Nam. Đường dẫn bị rò rỉ rồi máy bay ném bom làm vỡ tẹc đựng xăng dầu. Hậu quả là nguồn nước ở các xóm 5, 6, 12, 13 (Hương Long), xóm 9 (Gia Phố), xóm 9 (Phú Phong) nước bị nhiễm xăng. Nặng nhất là 2 xóm 12 (120 hộ /120 hộ) và xóm 13 (24 hộ /65 hộ).
 |
Lớp cặn sền sệt trong đáy các bể lọc nước của người dân... |
“Làm bình ắc quy không cần chì”
Hai xóm 12, 13 Hương Long nằm ở vùng đồi núi đá ong, vào mùa nắng hạn luôn thiếu nước. Người dân ở đây phải chắt chiu từng giọt nước cho những sinh hoạt thiết yếu, nhưng những giọt nước cũng là nước không sạch. Ông Mai Báu (xóm 12) cho biết: “Trời nắng nước có mùi xăng nồng nặc, vào mùa mưa thì còn đỡ mùi hơn”. Tôi tự hỏi mùa hè nào ở đây cũng chịu cái nắng trên 39oC thì người dân sống chung với nó thế nào?
 |
và nguồn nước đục vàng bốc mùi xăng nồng nặc! |
Người dân ở đây đã tìm mọi cách để khắc phục như xây bể lọc, bể chứa nước mưa nhưng chỉ những gia đình có điều kiện mới làm được. Bà Nguyễn Thị Vượng (xóm 12), đào giếng đến cái thứ 7 mới sử dụng được. Con trai bà khi đào giếng gần chết vì nghẹt thở do mùi xăng, phải gọi người mới đưa lên được. Anh Tường (xóm 12) vừa bơm nước vào bể vừa nói: “Bể cao 1m mà đất màu vàng chiếm một nửa rồi. Chúng tôi ở đây làm bình ắc quy không cần chì”? Tôi hỏi lại: “Tại sao là bình ắc quy không cần chì?” - “Thì nước ở đây không những bị nhiễm xăng mà trong xăng còn có rất nhiều chì". Có những chỗ nhiều xăng, trời nắng bốc mùi lên, lấy cuốc đào một nhát đốt lửa là cháy. Quần áo từ màu trắng chuyển sang ố vàng, thau chậu dùng xong phải đổ nước đi ngay không thì bị bám màu. Khi rửa lá chè xanh xong một lúc nước biến thành màu đen.
Và bệnh tật
Anh Võ Quang Tuyến (xóm 12) than thở: “Chị thấy đấy, lọc nước từ ngoài giếng, nấu xong lại lọc. Sợ bệnh tật nhưng cũng phải chịu, thành thói quen rồi, cả làng chứ đâu phải riêng nhà tôi. Xóm tôi bây giờ chứa đủ các loại bệnh tật: sỏi thận, gan, dạ dày, đau đầu, mỏi chân tay… Ngay như xóm 13 bên cạnh có làng gọi là làng gan, đã có 7 người chết vì xơ gan cổ trướng”. Ông Mai Văn Kiều – Chủ tịch xã Hương Long cho biết: “Người dân ở đây mắc rất nhiều loại bệnh về đường ruột, nhất là sỏi thận, có nhiều người có biểu hiện bệnh ung thư và đã có 7 người chết do xơ gan cổ trướng cũng không rõ nguyên nhân gây bệnh từ đâu”.
 |
Chỉ những gia đình có điều kiện mới có thể làm những chiếc bể lọc như thế này để nước trong hơn nhưng mùi xăng thì vẫn...chịu! |
Người là vậy, còn ở đây nuôi cá trong ao thì cá không phát triển, đầu to hơn thân, khi bắt lên làm thịt mang cá chứa đầy mùi xăng. Được biết có nhiều đoàn kiểm tra về lấy mẫu xét nghiệm nhưng rồi cũng “đem con bỏ chợ”. Chính quyền xã vận động người dân xây bể lọc nhưng gia đình có điều kiện mới làm được, còn lại thì nhắm mắt cho qua ngày.
Trò chuyện với tôi, người dân ở đây tỏ vẻ thất vọng: "Chị về làm dự án à? Ở đây có nhiều người, nhiều đoàn lắm rồi, đến rồi cứ đi…". Và hình như họ đến rồi lại đi mang theo những lời hứa hẹn cùng với biết bao mong ước của người dân Rú Lặt – Hương Long mà không có chút hồi âm…
