Tạp chí National Interest của Mỹ vừa đăng tải các thảo luận của nhóm chuyên gia quân sự từng là các chỉ huy quân sự tại các nước NATO và cả quan chức NATO đánh giá về năng lực thực sự của quân đội NATO thực sự không đủ để thực hiện bất cứ cuộc tập trận quy mô lớn nào.
 |
Binh lính NATO tập trận tại Đức. Ảnh: AP |
Năng lực chỉ huy của lãnh đạo NATO kém dần
Theo đó, việc huấn luyện di chuyển của quân đội NATO hiện nay rất hạn chế. Các cuộc tập trận ít thường xuyên hơn và chủ yếu vẫn là sự tham gia của các lữ đoàn (mỗi lữ đoàn có khoảng 5.000 binh lính).
Ông Ian Brzezinski- Trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng dưới thời cựu Tổng thống Mỹ George W. Bush chia sẻ: "Vào năm 2015, chúng tôi thực hiện cuộc tập trận mang tên Trident Juncture có sự tham gia của 36.000 binh lính. Thế nhưng đã mất một khoảng thời gian khá dài cho công tác lập kế hoạch trong khi cuộc tập trận chỉ thực hiện ở I-ta-li-a, Bồ Đào Nha và Tây Ban Nha".
Trung tướng Jürgen Bornemann - Chỉ huy Cơ quan Tham mưu Quân sự Quốc tế của NATO cho biết, đã nhiều năm trôi qua thế nhưng NATO vẫn không thực hiện các cuộc tập trận quy mô lớn thường xuyên nào cả. Vì vậy, quân đội NATO bị thiếu kiến thức về phương cách thực hiện tập trận. Họ cũng thiếu cả trang thiết bị. Trong Chiến tranh Lạnh, Tập đoàn đường sắt Deutsche Bahn của Đức nắm trong tay hàng nghìn toa xe lửa phục vụ cho việc vận chuyển binh lính. Giờ thì không còn như vậy nữa.
Các chuyên gia đều nhận định, so với trước đó, các cuộc huấn luyện đã giảm đi rất nhiều.
Trung tướng Jürgen Bornemann - Chỉ huy Cơ quan Tham mưu Quân sự Quốc tế của NATO kể lại, khi ông còn là sĩ quan cấp úy của quân đội Tây Đức, hàng năm ông đều cho đơn vị mình dành nhiều tháng để tập luyện cơ động từ căn cứ đến các vùng có nguy cơ xảy ra chiến sự.
“Toàn bộ các sư đoàn (một sư đoàn có khoảng 15.000 lính) đều được cơ động trong phạm vi Tây Đức” - ông Bornemann nói. Huấn luyện cơ động với sự tham gia của hàng chục nghìn binh lính đến các nơi có nguy cơ trở thành “điểm nóng”, thực ra chính là một bộ phận cấu thành quan trọng trong kế hoạch quân sự thời Chiến tranh Lạnh của NATO.
Ông Ian Brzezinski- Trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng dưới thời cựu Tổng thống Mỹ George W. Bush cũng khẳng định điều này.
“NATO trước đây thường xuyên huấn luyện triển khai 50.000 binh lính khắp Đại Tây Dương và di chuyển quân khắp châu Âu. Đó vừa là để phô trương nhưng cũng vừa là cách bảo đảm rằng, mọi thứ đều hoạt động trơn tru” - ông Brzezinski nói.
Một điều đáng lo ngại không kém là tốc độ cơ động của binh lính tham gia tập trận. Một quan chức cấp cao của NATO cho hay: “Đôi khi chúng tôi có 10 nước tham gia. Đó không chỉ là vấn đề số lượng binh lính và phương tiện cơ động. Chúng tôi phải có khả năng cơ động từ một địa điểm bất kỳ tới bất cứ nơi đâu. Điều đó cực kỳ phức tạp trong khi thời Chiến tranh Lạnh, mọi người đều biết mình sẽ phải cơ động đường nào”.
Vì giờ đây việc dự đoán khu vực xảy ra chiến sự khó khăn hơn so với thời Chiến tranh Lạnh, cho nên cũng khó xác định được địa điểm để bố trí trước trang bị vũ khí. “Chúng tôi không biết ở khu vực nào chúng tôi sẽ cần tới loại vũ khí đó, trong khi trong Chiến tranh Lạnh, chúng tôi biết chính xác cần dùng đến một loại vũ khí ở đâu”, vị quan chức này nói.
Thời Chiến tranh Lạnh, các chỉ huy quân đội NATO cũng biết được thông tin cụ thể từng chiếc cầu, đường ray, đường hầm, sân bay, hải cảng trên lãnh thổ các nước thành viên. Họ có thể dễ dàng tiếp cận thông tin thông qua cái gọi là Danh mục Tiềm lực của liên minh, một bách khoa toàn thư chứa đựng các thông tin chi tiết về cơ sở hạ tầng mà quân đội có thể sử dụng.
"Hiện chúng tôi đã từ bỏ Danh mục Tiềm lực này”, quan chức này cho biết. Vì vậy, các chỉ huy quân đội NATO giờ đây không có đầy đủ thông tin về cơ sở hạ tầng cần thiết phục vụ cho quá trình cơ động binh lính.
Tiềm lực của các nước thành viên gia nhập sau vào NATO chưa bao giờ được bổ sung vào Danh mục Tiềm lực và cơ sở hạ tầng của họ cũng lỗi thời.
“Một vài nước NATO đã tái xây dựng hạ tầng tại nhiều nơi trong khi các thành viên NATO cũ chưa làm. Một số cây cầu cũ tại các nước thuộc khối Vacsava cũ không thể chống đỡ nổi những chiếc xe bọc thép nặng 70-80 tấn đi qua" - vị quan chức NATO tham gia bình luận.
 |
Quân đội NATO thực sự cần một lãnh đạo có tầm nhìn hơn |
Ngoài ra, một yếu tố nữa, kể từ khi Chiến tranh Lạnh kết thúc, quyền quyết định đối với các cuộc tập trận của NATO đã chuyển từ các chỉ huy quân sự sang Hội đồng Bắc Đại Tây Dương (Hội đồng NATO) dân sự, hoạt động với tốc độ “phi quân sự”. Các chỉ huy quân sự từ lâu đã ý thức được những vấn đề gây ra bởi quy trình ra quyết định chậm chạp này, song những người ra quyết định chính trị lại luôn né tránh. Chỉ có trao thêm quyền lực cho các chỉ huy quân sự đối với các cuộc tập trận mới làm cho NATO hoạt động hiệu quả hơn.
Lực lượng quân đội NATO bị động
Lo ngại của các chuyên gia quân sự và quan chức NATO không nằm ngoại những quan điểm của cựu chỉ huy các lực lượng vũ trang Vương quốc Anh Richard Barrons.
Tướng Barrons nói rằng, sau khi kết thúc Chiến tranh Lạnh cùng với sự sụp đổ của Liên bang Xô viết, liên minh quân sự NATO đã quen với các điều kiện thuận lợi và bây giờ lực lượng quân sự của khối này đơn giản là không đủ khả năng để chiến đấu chống một đối thủ như Liên bang Nga.
Theo ông, NATO hiện nay như một chiến binh đang trong “trạng thái xuất ngũ hoàn toàn”. “Liên minh không ở trạng thái sẵn sàng cao trong mọi trường hợp, khả năng phòng thủ của NATO không đủ để đối phó với thực lực quân sự mà Nga hiện đang chứng minh" - vị tướng nói.
 |
Quân đông, vũ khí mạnh nhưng NATO phụ thuộc vào Mỹ rất nhiều |
Trước đó, tướng Barrons đã từng viết thư cho bộ trưởng Bộ Quốc phòng Anh, nói rằng quân đội không có thiết bị để chiến đấuvới Nga. Theo ông, Anh có tàu chiến và máy bay, nhưng thường là chúng không có đạn dược, vì London quen với việc phụ thuộc các lực lượng Hoa Kỳ.
Nhiều vị tướng Anh, ví dụ như ông Richard Shirreff - viên tướng từng giữ cương vị Phó Tư lệnh NATO ở châu Âu từ năm 2011-2014, cũng đã từng cảnh báo về nguy cơ chiến tranh với Nga và bày tỏ sự lo lắng về sự yếu ớt của khối NATO khi đụng độ với đối thủ rất mạnh như Moscow.
Theo kết luận của trung tâm nghiên cứu RAND, nếu Nga tiến hành các tấn công xâm lược các nước vùng Baltic thuộc NATO, NATO sẽ không thể chống lại và thất bại nhanh chóng.
Lực lượng vũ trang của NATO ở Đông Âu sẽ không thể đứng vững trong trường hợp Nga tấn công các quốc gia Latvia, Lithuania và Estonia.
