Với chủ trương thu hút đầu tư, những năm gần đây, Hà Tĩnh đã có bước phát triển mạnh mẽ về mọi mặt đời sống KT-XH. Bên cạnh đó, Hà Tĩnh cũng phải chịu hiện tượng môi trường văn hóa bị xâm hại, lai căng, thiếu lành mạnh, xuất hiện nhiều hiện tượng trái với thuần phong mỹ tục, nhất là trong thanh, thiếu niên. Phương hướng, mục tiêu của Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVIII đã xác định “Xây dựng con người Hà Tĩnh phát triển toàn diện cả về nhân cách, đạo đức, trí tuệ, năng lực sáng tạo, thể chất, trách nhiệm xã hội, ý thức công dân, ý thức tôn trọng pháp luật; có ý thức đấu tranh với cái xấu, tiêu cực; toàn tâm, toàn ý hướng vào việc xây dựng quê hương, đất nước”.
Thực hiện điều này, cần sự chung tay của gia đình, dòng họ, làng xã, cơ quan, đơn vị, tổ chức xã hội… Tất cả đều phải đề ra những quy chế quản lý nhằm khuyến khích, động viên tài năng, trí tuệ phát triển, hạn chế những suy nghĩ tiêu cực, sai trái trong mỗi cá nhân. Thực tế việc xây dựng các hương ước, quy ước của làng xã, nội quy của các cơ quan, việc thực hiện Chỉ thị 35 của BTV Tỉnh ủy… trong thời gian qua cùng sự giáo dục của gia đình đã góp phần hạn chế những hiện tượng tiêu cực, thói hư, tật xấu của mỗi người, nhất là cán bộ, đảng viên.
 |
| Gìn giữ và bảo tồn vốn cổ là yếu tố cần thiết trong xây dựng môi trường văn hóa nông thôn. |
Bên cạnh đó, việc “học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”, “toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”, chung tay xây dựng nông thôn mới… được triển khai sâu rộng trên toàn tỉnh đã đạt được những kết quả tích cực trong việc giáo dục, phát triển phẩm chất, tài năng, trí tuệ của con người. Một số cơ chế, chính sách ở tỉnh ta đã giúp những vùng khó khăn, vùng sâu, vùng xa có điều kiện nâng cao dân trí. Sự giáo dục chính trị tư tưởng, đạo đức, lối sống của các cấp ủy đảng, tổ chức đoàn thể và gia đình, sự quản lý của Nhà nước và sự răn đe của pháp luật đã giúp nhiều cán bộ, đảng viên và người dân tránh xa được sự suy thoái về đạo đức, nhân cách trước những tác động của mặt trái nền kinh tế thị trường.
Nhà văn Phạm Đức Ban - nguyên Giám đốc Sở VH-TT&DL Hà Tĩnh cho rằng: “Những yếu tố văn hóa bao bọc lấy đời sống của con người. Chính vì vậy, khi xây dựng môi trường văn hóa, nhất là môi trường văn hóa ở nông thôn, cần quan tâm tới 2 vấn đề: xây dựng các thiết chế văn hóa cơ sở bao gồm cơ sở vật chất và các cơ chế, chính sách nhằm phát triển các hoạt động văn hóa, thể thao; bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể vì các giá trị này tác động mạnh vào sự hình thành nhân cách con người. Trong đó, phải lưu ý, khi con người tiến tới văn minh thì đồng thời lại tụt hậu về tình cảm và sinh học, vì vậy, phải sáng suốt lựa chọn cái cần bảo lưu và phát triển sao cho phù hợp với đời sống CNH - HĐH hiện nay”.
 |
| Giáo sư, Viện sỹ Nguyễn Huy Mỹ bên gia tài mộc bản của dòng họ đang được lưu giữ tại gia đình. |
Thực tế cho thấy, ở đâu các thiết chế văn hóa được chính quyền quan tâm đầu tư xây dựng, ở đâu ban hành và thực hiện được các chính sách phát triển các hoạt động văn hóa, thể thao thì ở đó sẽ hình thành nên những cộng đồng dân cư có nền nếp sinh hoạt lành mạnh, có ý thức gìn giữ và bảo tồn những giá trị văn hóa truyền thống, sáng suốt trong việc chọn lựa tiếp cận với những giá trị mới.
Thời gian qua, cùng với những cơ chế, chính sách của Nhà nước, tỉnh ta cũng đã dành sự quan tâm, chăm lo xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, tạo điều kiện để bồi dưỡng nhân cách cho thanh, thiếu niên. Tuy nhiên, nhìn chung, thực tế chưa đáp ứng được nhu cầu của thế hệ trẻ. Cùng với việc thiếu các khu vui chơi, giải trí lành mạnh thì các tổ chức đoàn thể vẫn chưa thực sự tạo sức hút đối với đông đảo thanh niên…
 |
| Về miền ví giặm. Ảnh: Quốc Khánh |
Nhà nghiên cứu văn hóa Thái Kim Đỉnh có lần đã bày tỏ sự băn khoăn đối với chất lượng những buổi sinh hoạt định kỳ của các tổ chức đoàn thể, chi bộ. Theo ông, chính chất lượng các buổi sinh hoạt đó sẽ có tác động rất lớn trong việc giáo dục con người, nhất là thanh niên. Bằng nội dung thiết thực, các buổi sinh hoạt góp phần định hướng, kiểm soát một số biểu hiện lệch lạc, méo mó về nhân cách của thanh niên hiện nay như dao động mục tiêu, lý tưởng, thờ ơ với thời cuộc, vận mệnh quốc gia, dân tộc, sống dựa dẫm, ỷ lại, sống vội, dễ sa ngã, thiếu bản lĩnh, thiếu trách nhiệm với bản thân, gia đình và xã hội. Sự lo ngại đó là có cơ sở bởi thực tế trong xã hội ngày nay, không ít trường hợp đã chệch khỏi những giá trị tốt đẹp, phá vỡ luân thường, đạo lý, thậm chí vi phạm pháp luật…
Trong điều kiện KT-XH hiện nay, để con người có điều kiện phát triển toàn diện thì việc xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh là một trong những giải pháp hữu hiệu và thiết thực nhất. Điều đó sẽ góp phần giáo dục, rèn luyện nhân cách, lối sống vừa mang những đặc trưng văn hóa Hà Tĩnh, vừa phù hợp với các điều kiện và kế hoạch phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội của tỉnh, lại vừa có bản lĩnh, khả năng ứng biến trong sự xâm nhập của văn hóa toàn cầu.
