Chiến dịch của Nga từng suýt châm ngòi Thế chiến III

Binh sĩ Nga chiếm sân bay Pristina ở Kosovo đầu năm 1999, ngay trước khi lính NATO triển khai và đẩy hai bên vào thế đối đầu căng thẳng.

Tổng thống Nga Vladimir Putin tiết lộ trong cuộc phỏng vấn trên kênh Rossiya 1 hôm 14/6 rằng khi giữ chức thư ký Hội đồng An ninh Nga năm 1999, ông đã “bật đèn xanh” cho đại tướng Anatoly Kvashnin, tham mưu trưởng Các lực lượng vũ trang Nga, thực hiện kế hoạch chiếm sân bay Pristina, một chiến dịch táo bạo vào giai đoạn cuối cuộc chiến Kosovo.

Chiến dịch của Nga từng suýt châm ngòi Thế chiến III

Lính Nga triển khai ở Kosovo năm 1999. Ảnh: Sputnik

Chiến dịch này của Nga đã châm ngòi cho một trong số cuộc đối đầu căng thẳng nhất giữa Nga và phương Tây thời hậu Chiến tranh Lạnh.

Xung đột bùng phát ở Kosovo năm 1998 khi phe ly khai Quân giải phóng Kosovo đụng độ với lực lượng an ninh Nam Tư và người Serbia dưới quyền tổng thống Slobodan Milosevic. Từ tháng 3/1999, NATO can thiệp, ném bom các mục tiêu của chính phủ và quân đội Serbia, buộc Milosevic ký thỏa thuận hòa bình, theo đó quân đội Serbia sẽ rút khỏi Kosovo và thay bằng lực lượng gìn giữ hòa bình của NATO - Nga.

Khi chiến tranh Kosovo kết thúc vào ngày 11/6/1999, Nga lên kế hoạch triển khai lực lượng gìn giữ hòa bình độc lập với NATO tại Kosovo, nhưng vấp phải sự phản đối và cản trở của NATO. Giới chức NATO lúc đó lo ngại một khu vực do Nga kiểm soát riêng rẽ có thể dẫn tới việc Kosovo bị phân tách thành hai vùng của người Serbia và người Albania.

Quân đoàn phản ứng nhanh đồng minh (ARRC) được NATO triển khai đến Skopje ở nước cộng hòa Macedonia đầu tháng 3/1999 nhằm thiết lập hệ thống chỉ huy thống nhất, điều phối hoạt động của các tiểu đoàn Mỹ, Anh, Đức, Pháp và Italy tham gia gìn giữ hòa bình tại Kosovo. Đội quân này được gọi là Lực lượng Kosovo (KFOR), do tướng Anh Mike Jackson chỉ huy.

Sáng sớm 11/6/1999, khoảng 30 xe thiết giáp với 250 binh sĩ Nga thuộc lực lượng gìn giữ hòa bình quốc tế ở Bosnia đã di chuyển đến Serbia. Hình ảnh được chụp cho thấy các xe thiết giáp Nga được sơn hàng chữ KFOR thay cho chữ SFOR (Lực lượng Serbia) trước đây, nhanh chóng lao đến sân bay quốc tế Pristina, chỉ một ngày trước khi lực lượng NATO triển khai đến đây.

Đến khoảng 10h35 sáng hôm đó, tướng Jackson bật TV để theo dõi tin tức, và bất ngờ khi thấy CNN đưa tin đoàn xe thiết giáp Nga mang dòng chữ KFOR đang lao nhanh về phía thủ đô Pristina của Kosovo. Jackson choáng váng, bởi KFOR không có lực lượng nào của Nga.

Trước khi Jackson kịp hiểu chuyện gì đang xảy ra, chuông điện thoại reo lên. Tướng Mỹ Wesley Clark, Tư lệnh tối cao Lực lượng Đồng minh tại châu Âu (SACEUR), ra lệnh cho ông bằng mọi giá phải triển khai lực lượng tới sân bay Pristina trước quân Nga.

Tướng Clark cũng gọi cho Tổng thư ký NATO Javier Solana để thông báo tình hình, sau đó ra lệnh cho một đơn vị lính dù Anh và Pháp di chuyển bằng trực thăng để chiếm lại sân bay.

Các sĩ quan tham mưu lo ngại trực thăng có thể bị lực lượng Serbia bắn hạ, trong khi việc tiến quân vào Kosovo quá sớm có thể khiến Serbia rút khỏi thỏa thuận. Hoạt động này cũng nằm ngoài thỏa thuận được các nước thành viên NATO ký kết nên Pháp đã rút tiểu đoàn của mình.

5h ngày 12/6, Lữ đoàn đổ bộ đường không số 5 của Anh bắt đầu bay đến Kosovo để bảo vệ hẻm núi Kacanik dài 16 km, bảo đảm đường tiến quân cho Lữ đoàn thiết giáp số 4 đến Pristina.

Vài giờ sau, các lực lượng NATO gồm đặc nhiệm Na Uy (FSK) và SAS Anh đã đến Pristina. Binh sĩ Na Uy là những người đầu tiên chạm mặt quân Nga ở Pristina. Họ chứng kiến đám đông ở thành phố này chào đón lực lượng Nga, rồi lặng lẽ quan sát từ xa khi lính dù Nga triển khai lực lượng kiểm soát sân bay.

Ngày hôm sau, một tùy viên quân sự Nga tới gặp tướng Jackson, đưa ra một lá thư, trong đó khẳng định Nga đã chiếm sân bay Pristina và không có ý định rời đi. Tướng Clark lúc này tin rằng sự hiện diện của quân Nga ở sân bay Pristina là mối đe dọa với toàn bộ sứ mệnh của NATO và quyết tâm hành động.

Chiến dịch của Nga từng suýt châm ngòi Thế chiến III

Vị trí Pristina ở Kosovo. Đồ họa: Rferl.org .

Tối hôm đó, tướng Jackson bay đến Pristina bằng trực thăng để tổ chức họp báo và gặp tướng Viktor Zavarzin, đại diện lực lượng Nga.

Tướng Clark lo ngại Nga triển khai binh sĩ bằng đường không đến sân bay Pristina và ra lệnh cho trực thăng NATO đậu trên đường băng, ngăn cản vận tải cơ Nga hạ cánh. Tuy nhiên, thời tiết xấu khiến kế hoạch này không thể triển khai.

Tướng Leonid Ivashev, sĩ quan cao cấp của Nga, sau đó tiết lộ rằng Nga đã lên kế hoạch triển khai hàng nghìn binh sĩ bằng đường không. “Chúng tôi có một số căn cứ không quân và nhiều tiểu đoàn lính đổ bộ đường không sẵn sàng xuất kích trong vòng hai giờ”, tướng Ivashev nói.

Ngày 13/6, tướng Clark đến sở chỉ huy AARC ở Skopje, được thông báo rằng quân Nga đã bị cô lập và không thể được tăng viện bằng đường không, đồng thời sự ủng hộ của Nga đóng vai trò then chốt trong việc đạt thỏa thuận hòa bình. Ông không chấp nhận điều này và tiếp tục ra lệnh phong tỏa sân bay, thậm chí ra lệnh sử dụng vũ lực để giành lại sân bay, nhưng tướng Jackson từ chối thực thi mệnh lệnh vì lo ngại điều đó sẽ châm ngòi Thế chiến III.

Chiến dịch của Nga từng suýt châm ngòi Thế chiến III

Lực lượng Nga triển khai ngoài sân bay Pristina ngày 12/6/1999. Ảnh: Reuters .

Tướng Jackson cho rằng triển khai lực lượng thiết giáp Anh sẽ hợp lý hơn dù biết điều này chắc chắn bị London phản đối. Bộ Quốc phòng Anh sau đó chấp nhận điều động Lữ đoàn thiết giáp số 4 để cô lập vòng ngoài sân bay nhưng không cho phép phong tỏa đường băng.

Washington cũng gây sức ép chính trị với các nước xung quanh nhằm ngăn Moskva sử dụng không phận để chuyển quân tăng viện. Nga phải dừng tăng viện sau khi Bulgaria, Hungary và Romania từ chối cho vận tải cơ của họ bay qua không phận.

Các cuộc đàm phán được tiến hành trong suốt quá trình đối đầu. Nga khẳng định binh sĩ chỉ nghe lệnh từ chỉ huy của mình và có riêng một khu vực cho lính gìn giữ hòa bình của họ. Trong khi đó, NATO từ chối nhượng bộ do lo ngại Kosovo bị chia cắt. Hai bên cuối cùng thống nhất rằng lính gìn giữ hòa bình Nga sẽ triển khai khắp Kosovo nhưng hoạt động độc lập với lực lượng NATO.

Sân bay Pristina trở thành căn cứ quân sự ngày 15/10/1999, trước khi tiếp tục chức năng vận tải hàng không quốc tế đến một số thành phố châu Âu. Trong quá trình này, lực lượng gìn giữ hòa bình Nga và NATO phụ trách đảm bảo an ninh cho sân bay. Lực lượng gìn giữ hòa bình Nga tiếp tục đóng quân tại Kosovo tới tháng 7/2003 rồi rút về nước.

Theo BBC/VNE

Đọc thêm

Bài cuối: Tinh gọn bộ máy, hoạt động hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả

Bài cuối: Tinh gọn bộ máy, hoạt động hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả

“Công an Hà Tĩnh sẽ tập trung vận hành tổ chức bộ máy và các chức năng, nhiệm vụ mới thực sự hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả; đảm bảo liên tục, tạo chuyển biến rõ nét, thực chất trên tất cả các mặt công tác; đáp ứng yêu cầu trong tình hình mới”, Đại tá Nguyễn Xuân Thao - Giám đốc Công an tỉnh khẳng định tại cuộc trò chuyện với PV Báo Hà Tĩnh.
Bài 3: “Đi đầu, bước trước” trong cuộc cách mạng chuyển đổi số

Bài 3: “Đi đầu, bước trước” trong cuộc cách mạng chuyển đổi số

Trong quá trình sắp xếp, kiện toàn bộ máy, việc thúc đẩy chuyển đổi số luôn được Công an tỉnh Hà Tĩnh “đi trước một bước”. Với mục tiêu xuyên suốt: “chuyển đổi số là mũi nhọn để thúc đẩy bộ máy tinh - gọn - mạnh, hoạt động hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả”, lực lượng công an đã triển khai nhiều cách làm quyết liệt, linh hoạt, sáng tạo để đưa Hà Tĩnh trở thành điểm sáng của cả nước.
Công an Hà Tĩnh trong sạch, vững mạnh, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại, sẵn sàng bước vào kỷ nguyên vươn mình (Bài 2): Tỉnh toàn diện; xã vững mạnh, bám cơ sở

Bài 2: Hội tụ sức mạnh, lập công xuất sắc

Với việc sắp xếp, bố trí cán bộ theo hướng nâng cao chất lượng, chuẩn hóa chức danh và phát huy phẩm chất, năng lực, Công an tỉnh Hà Tĩnh ngày càng vững mạnh, toàn diện, lập nhiều chiến công đặc biệt xuất sắc trong công cuộc đấu tranh phòng, chống tội phạm; tạo được niềm tin trong Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân tỉnh nhà.
Bài 1: Công an Hà Tĩnh kiện toàn bộ máy tinh, gọn, mạnh, đáp ứng yêu cầu

Bài 1: Công an Hà Tĩnh kiện toàn bộ máy tinh, gọn, mạnh, đáp ứng yêu cầu

Bắt đầu từ năm 2018, cuộc cách mạng tổ chức bộ máy đã được Công an tỉnh Hà Tĩnh triển khai chủ động, toàn diện; thể hiện tính gương mẫu, đi đầu với cách tiến hành thận trọng, bài bản, khoa học. Đến nay, sau 3 lần kiện toàn, bộ máy công an toàn tỉnh ngày càng chuyên nghiệp, chính quy; tạo đà hoàn thành tốt mục tiêu: xây dựng lực lượng thật sự trong sạch, vững mạnh, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại.
Hà Tĩnh - Viêng Chăn hội đàm hợp tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sỹ

Hà Tĩnh - Viêng Chăn hội đàm hợp tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sỹ

Tại Thủ đô Viêng Chăn (Lào), Đoàn công tác tỉnh Hà Tĩnh đã tiến hành hội đàm với Ban Công tác đặc biệt Thủ đô Viêng Chăn để đánh giá kết quả thực hiện công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sỹ mùa khô năm 2024 - 2025, đồng thời thống nhất một số nội dung phối hợp thực hiện thời gian tới.  
Thắm nghĩa, đậm tình 2 mái Trường Sơn

Thắm nghĩa, đậm tình 2 mái Trường Sơn

Lực lượng chức năng và cư dân biên giới Hà Tĩnh với các địa phương nước bạn Lào luôn ấm nghĩa, nặng tình, đoàn kết và tin yêu lẫn nhau để xây dựng tuyến biên giới chung giàu đẹp.