Khái quát dự án cao tốc Bắc - Nam qua huyện Cẩm Xuyên và phạm vi ảnh hưởng
Dự án đường bộ Cao tốc Bắc - Nam đoạn đi qua huyện Cẩm Xuyên có tổng chiều dài 30,5 km trong đó: tuyến chính cao tốc có chiều dài 27,03 km, đi qua địa bàn 8 xã (Cẩm Thạch, Cẩm Duệ, Cẩm Quan, Cẩm Hưng, Cẩm Thịnh, Cẩm Sơn, Cẩm Lạc, Cẩm Minh); đường kết nối từ cao tốc đến Quốc lộ 1A đi qua địa bàn xã Cẩm Quan và thị trấn Cẩm Xuyên có chiều dài 3,2 km.
Tổng số hộ dân bị ảnh hưởng, phải giải phóng mặt bằng để thực hiện dự án là 2.318 hộ dân, trong đó có 340 hộ ảnh hưởng đất ở; 1.560 hộ ảnh hưởng đất nông nghiệp; số còn lại có tài sản bị ảnh hưởng phải di dời, giải phóng mặt bằng; có 352 ngôi mộ, 4 nhà thờ họ phải di dời; toàn huyện phải xây dựng 8 khu tái định cư để bố trí cho gần 150 hộ dân tái định cư.
Đến thời điểm này, công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, giải phóng mặt bằng dự án đoạn qua huyện Cẩm Xuyên cơ bản hoàn thành, chỉ còn hơn 20 hộ dân, sẽ bàn giao 100% mặt bằng trong thời gian tới.
Một số thông tin cơ bản về mỏ cát thôn Mỹ Yên
Mỏ cát tại thôn Mỹ Yên, xã Cẩm Mỹ đã được tỉnh phê duyệt tại Quyết định số 431/QĐ-UBND ngày 6/2/2014, đồng thời được tích hợp vào Quy hoạch tỉnh Hà Tĩnh đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1363/QĐ-TTg ngày 8/11/2022 về phê duyệt quy hoạch tỉnh Hà Tĩnh thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050.
Khu vực khai thác mỏ cát thôn Mỹ Yên từ vạch kẻ đỏ đến bờ sông Ngàn Mọ, góp phần “nắn” dòng chảy sông Ngàn Mọ, từ đó nâng cao khả năng thoát lũ cho hồ Kẻ Gỗ.
Tại Quyết định số 1602/QĐ-UBND ngày 6/7/2023 của UBND tỉnh, quyết định về việc phê duyệt bổ sung khu vực khai thác vật liệu xây dựng thông thường không đấu giá quyền khai thác khoáng sản trên địa bàn Hà Tĩnh có mỏ cát bãi bồi thuộc thôn Mỹ Yên xã Cẩm Mỹ với quy mô 3,48 ha. Vị trí phía Bắc, phía Nam và phía Tây giáp sông Ngàn Mọ, phía Đông giáp đất trồng cây hàng năm của các gia đình hộ dân và đất do UBND xã Cẩm Mỹ quản lý. Trữ lượng dự kiến khai thác gần 90.000 m3.
Hệ thống văn bản liên quan đến mỏ cát tại thôn Mỹ Yên gồm: Thông báo số 210/TB-UBND ngày 7/6/2023 của Chủ tịch UBND tỉnh - Trưởng BCĐ triển khai Dự án đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021 - 2025 đoạn qua tỉnh Hà Tĩnh; Quyết định số 1602/QĐ-UBND ngày 06/7/2023 của Ủy ban nhân dân tỉnh về việc phê duyệt bổ sung khu vực khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường vào khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh; Quyết định số 1651/QĐ-UBND ngày 13/7/2023 của UBND tỉnh về việc phê duyệt tiền cấp quyền khai thác khoáng sản cát làm vật liệu xây dựng thông thường tại mỏ cát xã Cẩm Mỹ, huyện Cẩm Xuyên phục vụ thi công Gói thầu số 11-XL, Dự án thành phần đoạn Hàm Nghi - Vũng Áng thuộc Dự án xây dựng công trình đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021 - 2025; Bản xác nhận số 1652/XN-UBND của UBND tỉnh ngày 13/7/2023 Khu vực, công suất, khối lượng, phương pháp, thiết bị, kế hoạch và bảo vệ môi trường trong khai thác cát làm vật liệu xây dựng thông thường tại mỏ cát Cẩm Mỹ, huyện Cẩm Xuyên phục vụ thi công Gói thầu số 11-XL, Dự án thành phần đoạn Hàm Nghi - Vũng Áng thuộc Dự án xây dựng công trình đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021 - 2025; Quyết định số 1655/QĐ-UBND ngày 14/7/2023 của Ủy ban nhân dân tỉnh về việc điều chỉnh địa điểm, quy mô diện tích và loại đất sử dụng một số công trình, dự án trong quy hoạch sử dụng đất thời kỳ 2021 - 2030 huyện Cẩm Xuyên;
Các văn bản liên quan khác gồm: Nghị quyết số 44/2022/QH15 ngày 11/1/2022 của Quốc hội về chủ trương đầu tư Dự án xây dựng công trình đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía đông giai đoạn 2021 - 2025; Nghị quyết số 18/NQ-CP ngày 11/2/2022 của Chính phủ về triển khai Nghị quyết số 44/2022/QH15 ngày 11/1/2022 của Quốc hội; Công văn số 1411/BTNMT-KSVN ngày 18/3/2022 của Bộ Tài nguyên - Môi trường về việc hướng dẫn khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường phục vụ các dự án xây dựng công trình đường bộ cao tốc Bắc – Nam phía đông giai đoạn 2021 - 2025; Công văn số 4766/BTNMT-KSVN ngày 20/6/2023 của Bộ Tài nguyên - Môi trường về việc hướng dẫn khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường phục vụ các dự án xây dựng công trình đường bộ cao tốc được áp dụng cơ chế đặc thù; Quyết định số 1363/QĐ-TTg ngày 08/11/2022 về phê duyệt quy hoạch tỉnh Hà Tĩnh thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050; Quyết định số 431/QĐ-UNND ngày 6/2/2014 của UBND tỉnh Hà Tĩnh về việc phê duyệt Quy hoạch, điều chỉnh, bổ sung thăm dò, khai thác, sử dụng khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh; Thông báo số 210/TB-UBND ngày 07/6/2023 về Kết luận của Chủ tịch UBND tỉnh Võ Trọng Hải - Trưởng ban chỉ đạo triển khai Dự án Đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021 - 2025 đoạn qua tỉnh Hà Tĩnh; Quyết định số 08/QĐ-UBND ngày 08/2/2023 của UBND tỉnh về việc ban hành “Bộ đơn giá bồi thường các loại nhà cửa, vật kiến trúc, mồ mả, tàu thuyền, máy móc, thiết bị, nông cụ, ngư cụ, cây cối, hoa màu và nuôi trồng thuỷ sản” khi nhà nước thu hồi đất trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh.
Về quy mô, diện tích, độ sâu, khối lượng khai thác
Tổng diện tích khu đất khai thác mỏ cát gần 3,479 héc ta, có 86 hộ có ảnh hưởng trực tiếp đất sản xuất, với diện tích 16.900 m2 (gần 1,7 héc ta), hơn 1,7ha còn lại là đất do UBND xã quản lý, đất sông ngòi, hoang hoá, bãi bồi. Độ sâu khai thác ngang với mặt đáy sông hiện trạng (cosd-0,1m). Tổng khối lượng khai thác 89.196m3.
Về mục đích, mục tiêu, phương pháp khai thác
Phục vụ dự án trọng điểm Quốc gia thuộc công trình cao tốc Bắc Nam, không sử dụng cho mục đích khác. Nhà nước xác nhận tài sản (mỏ vật liệu), thuê đơn vị thi công đã trúng thầu công trình cao tốc Bắc - Nam thực hiện việc khai thác, lấy vật liệu (cát) đưa vào công trình, tài sản của nhà nước (đường cao tốc Bắc Nam). Nhà nước chỉ trả tiền khai thác, vận chuyển cho đơn vị khai thác. Phương pháp: sử dụng máy múc và xe vận chuyển để tổ chức khai thác (không sử dụng phương pháp hút cát).
Về đánh giá tác động môi trường, xác định các mức độ ảnh hưởng đến các công trình hạ tầng và vấn đề dân sinh (là những phản ánh, băn khoăn, tâm tư, lo lắng của nhân dân)
Đối với việc lo lắng tác động, ảnh hưởng đến chân đập hồ Kẻ Gỗ: Tại văn bản số 1804/SNN-TL ngày 30/6/2023, Sở NN&PTNT, Chi cục Thuỷ lợi xác định mỏ khai thác cát cách tràn xả lũ hồ Kẻ gỗ 1,5km về phía hạ du, nằm ngoài hành lang bảo vệ tràn Dốc Miếu, hồ Kẻ gỗ (quy định tại Điều 40, Luật Thuỷ lợi); trong khu vực lân cận mỏ cát không có công trình thuỷ lợi và công trình đê điều nào khác.
Đối với việc lo lắng sẽ có tác động, ảnh hưởng đến chân đường Quốc Lộ 8C: tại văn bản số 1476/SGTVT-KH2 ngày 30/6/2023, Sở GTVT thẩm định, xác định vị trí khai thác mỏ cát nằm ở bờ phải tuyến sông Ngàn Mọ, có khoảng cách xa chân đường QL 8C, không ảnh hưởng đến hành lang QL8C.
Đối với băn khoăn, lo ngại việc sạt lở diện tích đất canh tác: Quá trình khảo sát, cơ quan chuyên môn Sở TN&MT đã thẩm định, thống nhất các biện pháp cụ thể để chống sạt lở như khai thác theo phương án giật cấp mái taluy, đóng dày hệ thống cọc tre sâu 5 - 6m, dọc tuyến khai thác, những điểm xung yếu thì sử dụng rọ đá, cọc bê tông để gia cố. Đồng thời, văn bản xác nhận số 1652/XN-UBND của UBND tỉnh ngày 13/7/2023 về khu vực, công suất, khối lượng, phương pháp, thiết bị, kế hoạch và bảo vệ môi trường trong khai thác cát làm vật liệu xây dựng thông thường tại mỏ cát Cẩm Mỹ, huyện Cẩm Xuyên phục vụ thi công Gói thầu số 11-XL, Dự án thành phần đoạn Hàm Nghi - Vũng Áng thuộc Dự án xây dựng công trình đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021 - 2025 thể hiện rất rõ, khẳng định nếu quá trình khai thác có dấu hiệu sạt lỡ, không an toàn thì bắt buộc phải dừng thi công, đến khi có biện pháp đảm bảo, được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt thì mới được tiếp tục.
Đối với việc cho rằng quá trình khai thác sẽ tạo vực sâu, mất nước sinh hoạt của người dân: Cho phép lấy độ sâu ngang với đáy sông hiện trạng, vì vậy, sẽ chỉ mở rộng dòng sông, không tạo thành vực sâu. Mức độ khai thác ngang đáy sông hiện trạng nên không ảnh hưởng đến mạch nước ngầm sinh hoạt dân cư (bên cạnh đó, UBND tỉnh đã phê duyệt dự án nước sạch giai đoạn 2 của xã Cẩm Mỹ, với tổng mức đầu tư 11 tỷ đồng - trong đó ngân sách Trung ương và tỉnh hỗ trợ hơn 8,275 tỷ đồng, sẽ triển khai trong năm 2023, vì vậy chắc chắn đảm bảo nước sạch sinh hoạt bền vững cho nhân dân phía Nam xã Cẩm Mỹ nói chung, nhân dân thôn Mỹ Yên nói riêng).
Về thời gian, lộ trình, kế hoạch khai thác:
Khai thác từ 7 giờ sáng đến 17 giờ chiều, không khai thác ban đêm. Thời gian khai thác trong năm: 10 tháng, bắt đầu từ ngày 1/12 đến hết ngày 30/9 năm sau. Khoảng thời gian từ ngày 1/10 đến hết ngày 30/11, ngừng mọi hoạt động khai thác theo quy định; đồng thời phải thu dọn, vận chuyển máy móc, thiết bị phục vụ khai thác trên khu vực mỏ để tránh mùa mưa lũ và việc xả lũ của Hồ Kẻ Gỗ.
Lộ trình, khối lượng khai thác: năm 2023 khai thác khoảng 11.490m3; năm 2024 khai thác khoảng 68.940m3; năm 2025 khai thác khoảng 8.766m3 (nếu quá trình khai thác đủ số lượng thì có thể sẽ dừng sớm hơn so với lộ trình đề ra).
Về phương án, biện pháp, giải pháp đảm bảo các yếu tố quá trình khai thác và sau khi khai thác: xem thông chi tiết mục 7 tại đây.
Về quy trình các bước tiếp theo của địa phương
Thông báo, tin mời các hộ dân có đất bị ảnh hưởng phối hợp rà soát, đối chiếu diện tích sử dụng, diện tích bị ảnh hưởng (trên cơ sở dữ liệu từ Sở TN&MT) trong khu vực quy hoạch mỏ cát.
Xác định nguồn gốc sử dụng đất các thửa đất chưa được cấp GCNQSD đất, hướng dẫn xây dựng hồ sơ đề nghị cấp GCNQSD đất.
Tổ chức cắm mốc, phân định ranh giới đất do UBND xã quản lý với đất đã cấp, giao cho các hộ dân sử dụng. Thực hiện quy trình, thủ tục, đề nghị cấp có thẩm quyền quyết định cho thuê đất theo quy định.
Phối hợp thực hiện quy trình định giá, thủ tục chuyển nhượng (đối với cá nhân), thuê đất (đối với tổ chức), đền bù hỗ trợ để giải phóng mặt bằng.
Phối hợp triển khai các phương án tổ chức khai thác.
Những nội dung thuộc trách nhiệm của Công ty CP Tập đoàn Thành Huy (đơn vị thi công một trong những gói thầu của Dự án đường bộ cao tốc Bắc - Nam được giao khai thác mỏ cát)
Nộp một lần đầy đủ số tiền cấp quyền khai thác khoáng sản trước khi tổ chức khai thác; thực hiện việc khai thác khoáng sản cát làm vật liệu xây dựng thông thường theo đúng khối lượng, công suất, kế hoạch, phương pháp nêu trên và hồ sơ đăng ký; chỉ cung cấp khoáng sản để thi công Gói thầu số 11-XL của Dự án thành phần đoạn Hàm Nghi - Vũng Áng thuộc Dự án xây dựng công trình đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021-2025.
Phối hợp với Công ty Điện lực Hà Tĩnh và các đơn vị có liên quan di dời 2 cột điện và tuyến đường dây điện 35KV ra khỏi phạm vi mỏ, đảm bảo khoảng cách an toàn theo quy định (theo nội dung thống nhất tại biên bản làm việc ngày 27/6/2023 giữa BQL dự án Thăng Long, UBND huyện Cẩm Xuyên, UBND xã Cẩm Mỹ, Công ty Điện lực Hà Tĩnh, Điện lực Cẩm Xuyên và Công ty cổ phần Tập đoàn Thành Huy); phải thực hiện thủ tục chuyển đổi mục đích sử dụng đất, thuê đất theo quy định của pháp luật; xác định rõ tuyến đường vận chuyển, thực hiện các thủ tục đấu nối đường nhánh vào quốc lộ theo quy định (nếu có); trường hợp sử dụng đường của địa phương để vận chuyển, cần phối hợp với địa phương để xác nhận hiện trạng và thống nhất phương án sửa chữa hư hỏng, hoàn trả sau khi sử dụng.
Chủ động xây dựng phương án, đề xuất các nội dung thực hiện các bước cho thuê đất (đối với đất do nhà nước quản lý), chuyển nhượng quyền sử dụng đất (đối với đất đã giao cho hộ dân), định giá, bồi thường, giải phóng mặt bằng theo đúng quy định hiện hành.
Lắp đặt bảng thông báo tại bờ sông thuộc phạm vi khu vực khai thác để công khai thông tin đăng ký khai thác cát với các nội dung: tọa độ, diện tích và sơ đồ phạm vi khu vực khai thác; thời gian khai thác; tên, phương tiện, thiết bị sử dụng để khai thác cát, sỏi. Thực hiện đăng ký tên, loại phương tiện, thiết bị được sử dụng để khai thác, vận chuyển cát, sỏi theo quy định của pháp luật giao thông đường thủy nội địa, pháp luật liên quan.
Trong quá trình khai thác, phải thực hiện đúng và đầy đủ các phương pháp, quy trình kỹ thuật, bảo đảm an toàn kỹ thuật, an toàn công trình; phải có các biện pháp phòng, chống các sự cố, bảo đảm an toàn lao động; thực hiện các nghĩa vụ về bảo vệ môi trường trong quá trình khai thác đã cam kết trong bản đăng ký này và các trách nhiệm khác theo quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường và pháp luật có liên quan.
Trường hợp đang khai thác mà có hiện tượng sạt, lở bờ tại khu vực khai thác, thì phải tạm dừng việc khai thác, đồng thời báo cáo ngay cho chính quyền địa phương để kiểm tra, xác định nguyên nhân, mức độ tác động tới lòng, bờ, bãi sông, báo cáo UBND tỉnh xem xét, quyết định. Thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ, trách nhiệm về phòng chống thiên tai theo quy định của pháp luật.
Thống kê, kiểm kê, tổng hợp đầy đủ khối lượng khoáng sản khai thác thực tế để thực hiện đầy đủ nghĩa vụ tài chính và các nghĩa vụ khác theo đúng quy định của pháp luật về khoáng sản và pháp luật khác có liên quan; khai thác, sử dụng khoáng sản cát làm vật liệu xây dựng thông thường đúng mục đích, đúng địa chỉ; không sử dụng cát, sỏi lòng sông có đủ chất lượng làm cát, sỏi xây dựng dùng cho mục đích san lấp, cải tạo mặt bằng; tuyệt đối không được vận chuyển, sử dụng ra ngoài phạm vi dự án được đăng ký, xác nhận, khai thác quá trữ lượng cấp phép và chịu hoàn toàn trách nhiệm trước pháp luật nếu để xảy ra vi phạm trong quá trình triển khai.
Thực hiện ký quỹ cải tạo phục hồi môi trường theo quy định.
Thực hiện cải tạo, phục hồi môi trường sau khi kết thúc khai thác theo đúng quy định của pháp luật về khoáng sản, môi trường và pháp luật khác có liên quan; bàn giao khu vực mỏ và công trình phụ trợ đã được cải tạo, phục hồi môi trường để địa phương quản lý theo quy định pháp luật về khoáng sản, đất đai, môi trường và pháp luật khác có liên quan sau khi khai thác đủ khối lượng xác định trong dự án...
