Ra đời năm 2004, Facebook đặt mục tiêu giúp người dùng duy trì kết nối với bạn bè và gia đình cũng như chia sẻ những điều quan trọng với họ. “Khi mới lập tài khoản, tôi nóng lòng muốn thêm bạn bè vào hồ sơ của mình, càng nhiều càng vui. Tôi đăng ảnh, nhắn tin, cập nhật trạng thái thường xuyên, theo dõi những người bạn mới quen...”, Helen Tarven, sống tại New York, kể.
Theo cô, trung bình mỗi người có hàng trăm “bạn” trên Facebook. Nghe có vẻ đông vui, nhưng thực tế người dùng chỉ thực sự tin tưởng và tìm đến vài người trong số đó để tìm kiếm sự an ủi mỗi khi họ gặp vấn đề. “Facebook ngày càng khiến tôi thấy mất kết nối. Tôi lơ đãng cuộn News Feed, chúc mừng đám cưới mà tôi không được mời, khen ảnh một đứa trẻ mà tôi chưa bao giờ gặp mặt... Và nó khiến tôi trở nên cô đơn”.
Theo Bloomberg , nỗi cô đơn này được khắc họa rõ nét trong đại dịch. Khi người dùng chọn Facebook làm kênh liên lạc thay cho những buổi gặp mặt trực tiếp, trong nội bộ, các nhân viên của Meta bắt đầu nhận ra tác động của mạng xã hội này với tinh thần của người dùng nhưng chưa tìm ra được phương án khắc phục triệt để.
Một số khảo sát cho thấy việc dành thời gian cho Facebook khiến người dùng cô đơn hơn chơi game và xem TV. Melissa Hunt, Phó giám đốc khoa tâm lý đào tạo lâm sàng thuộc Đại học Pennsylvania, nói: “Những người trẻ dùng Facebook dưới một giờ một ngày dường như có mức độ hạnh phúc cao và ít cô đơn hơn người truy cập mạng xã hội này nhiều giờ trong ngày”.
Còn theo Julianne Holt-Lunstad, giáo sư tâm lý học tại Đại học Brigham Young, người cô đơn thường dễ ngủ, ít tập thể dục và uống nhiều rượu hơn. Khi ai đó càng có nhiều kết nối trên mạng xã hội như Facebook, họ sẽ càng có nhiều biểu hiện tương tự.
Nghiên cứu nội bộ của Facebook cho thấy người dùng trẻ dễ cô đơn trên nền tảng này. Ảnh: Bloomberg
Các nghiên cứu nội bộ của Meta cũng phát hiện Facebook có thể làm trầm trọng nỗi cô đơn thay vì đóng vai trò làm giảm bớt. Một thống kê từ 2018 chỉ ra một số trải nghiệm Facebook có thể tác động xấu đến tâm trạng người dùng như khi nhìn thấy các bài đăng tiêu cực, bình luận gây tổn thương, thấy bạn bè vui vẻ mà không có mình, hoặc thấy các nội dung dẫn đến so sánh trên mạng xã hội.
“Facebook là trò vô bổ vì người ta chỉ đưa lên đó những ảnh đẹp nhất, chỉ khoe khi vào nhà hàng xịn nhất. Trên đó, bạn luôn thấy những người có công việc tốt hơn, đi du lịch nhiều nơi và rất nhiều thứ khác hay ho hơn của bạn. Bạn chẳng bao giờ hiểu được góc khuất của họ”, Jake Reilly, sống ở Chicago và từng dành ba tháng “cai” mạng xã hội, nói.
Việc đào sâu nghiên cứu về sự cô đơn của người dùng cũng đang trở nên quan trọng với Meta. Trong báo cáo tài chính hôm 2/2, CEO Mark Zuckerberg thừa nhận, lần đầu tiên kể từ khi ra đời năm 2004, lượng người dùng Facebook hàng ngày trong một quý đã giảm.
Theo các chuyên gia, có nhiều nguyên nhân dẫn đến sự sụt giảm. Một trong số đó là người dùng không còn thấy vui vẻ trên mạng xã hội. Những tính năng giúp kết nối như Group lại vô tình trở thành vườn ươm cho vấn nạn tin giả và chủ nghĩa cực đoan. Hay tính năng hiển thị những bức ảnh kỷ niệm ban đầu được phát triển để “khơi dậy cảm giác kết nối”, nhưng thực tế, chính các nghiên cứu nội bộ của Facebook thể hiện chúng có thể gây ra sự buồn bã nhiều hơn.
Trong nỗ lực khiến người dùng bớt cô đơn, vài năm trước, Facebook đã tổ chức một cuộc thi nội bộ để phát triển các ý tưởng mới. Một nhóm đề xuất phát triển robot tên Max có thể trò chuyện với người dùng dựa trên tâm trạng của họ. Tuy nhiên, đến nay robot này vẫn chưa thành hiện thực. Trong khi đó, WhatsApp - ứng dụng nhắn tin thuộc Meta - cũng đã tung ra chatbot có chức năng tương tự. Nếu ai đó nói họ đang cô đơn, chatbot này sẽ gửi phản hồi an ủi như: “Không có gì phải xấu hổ hay ngại ngùng khi cô đơn, gần như mọi người từng trải qua cảm giác như thế vào lúc nào đó trong đời”.
Để hạn chế những cáo buộc rằng mạng xã hội khiến người dùng cô đơn hơn, Facebook đang tìm cách tiếp cận công nghệ mới, xây dựng cộng đồng với nhiều nội dung hấp dẫn. Tuy nhiên, điều này cũng không giúp công ty tránh được sự giám sát gắt gao từ cơ quan quản lý. Các nhà lập pháp và hoạt động xã hội cho rằng Facebook đang làm cho những người dễ tổn thương càng phụ thuộc vào sản phẩm của họ, còn những nội dung được đề xuất có thể ảnh hưởng xấu đến sức khỏe tinh thần người dùng.
