Dòng họ khoa bảng

(Baohatinh.vn) - Là dòng họ xuất hiện sớm, truyền thống yêu nước, hiếu học của con cháu họ Dương được tiếp nối qua bao thế hệ, từ sơ khai cho đến ngày nay.

Ông Dương Xuân Thâu - Chủ tịch Hội đồng họ Dương Hà Tĩnh giới thiệu truyền thống hiếu học của dòng họ

Ông Dương Xuân Thâu - Chủ tịch Hội đồng họ Dương Hà Tĩnh giới thiệu truyền thống hiếu học của dòng họ

Sách “Đại Nam nhất thống chí” ghi: “Thiên Nam nhất đại Dương tộc”, tựa là “dưới trời Đại Nam (nước Việt) có một dòng họ Dương to lớn”. Kỳ thực, họ Dương ở Việt Nam chiếm tới 10% dân số cả nước.

Theo chiều dài lịch sử, thời nào, họ Dương cũng có những con người xuất chúng trong sự nghiệp đấu tranh giành độc lập dân tộc. Bắt đầu từ thời sơ khai có Dương Lạc Tướng phò vua Thủy tổ Kinh Dương Vương. Thời kỳ Bắc thuộc nghìn năm, thế kỷ I có Dương Thi Sách cùng vợ là Trưng Trắc; thế kỷ IX có Dương Thanh; thế kỷ X có Dương Đình Nghệ, Dương Tam Kha. Xây nền tự chủ có Thái hậu Dương Vân Nga, có tướng quân Dương Tự Minh nhiều lần đánh thắng giặc Tống bảo vệ vững chắc biên cương phía Bắc. Thời kỳ chống Pháp, chống Mỹ có Dương Đình Hậu (Cai Hậu - Phó tướng của Đề Thám), Dương Văn Hạnh (Phó tướng của Trương Định), Dương Quốc Chính, Dương Bá Trạc, Dương Minh Châu...

Ở Hà Tĩnh, theo thống kê sơ bộ của Hội đồng họ Dương, toàn tỉnh hiện có 167 nhà thờ họ. Trong đó, 120 nhà thờ đã được tôn tạo và xây mới; một số xã như: Thạch Kim (Lộc Hà), Thạch Hội (Thạch Hà)... có đến trên 5 nhà thờ. Không chỉ có quy mô rộng khắp, dòng tộc họ Dương thời kỳ nào cũng có anh hùng hào kiệt. Tại Văn miếu Quốc Tử Giám (Hà Nội), trong số 82 văn bia ghi tên 1.304 tiến sỹ thì có 21 người họ Dương. Trong số 21 người này, Hà Tĩnh có 3 người gồm: Dương Chấp Trung - Đệ nhị giáp Tiến sỹ xuất thân khoa Mậu Thìn (1448), quan Hữu thị lang Bộ Hình quê ở xã Sài Xuyên, Kỳ Hoa (nay là xã Cẩm Minh, Cẩm Xuyên); Dương Trí Dũng - Đệ tam giáp đồng Tiến sỹ xuất thân khoa Ất Sửu (1565), quan Hữu thị lang Bộ Hộ, Thượng thư Bộ Binh, quê xã Nhân Lộc (Can Lộc); Dương Trí Trạch - Đệ tam giáp đồng Tiến sỹ xuất thân khoa Tân Mùi (1691), đi sứ nhà Minh, quan Thượng thư Bộ Lễ, quê xã Nhân Lộc, Can Lộc.

Họ Dương có khắp các huyện, thành phố, thị xã ở Hà Tĩnh nhưng ông tổ của dòng họ thì ở Cẩm Xuyên. Hiện nay, mộ tổ Dương Công Phùng được tôn tạo thành một quần thể lăng mộ, yên ngự ở núi đầu voi thuộc địa phận xã Cẩm Sơn (Cẩm Xuyên). Hàng năm, con cháu họ Dương từ Bắc vào Nam đều hành hương về đây để thắp hương lên mộ tổ.

Ông Dương Xuân Thâu - Chủ tịch Hội đồng họ Dương Hà Tĩnh cho biết: “Thạch Khê (Thạch Hà), Nhân Lộc (nay là xã Gia Hanh - Can Lộc), Lạc Đạo (nay là Gia Lâm, Hà Nội) là 3 cái nôi chính của họ Dương. Từ 3 cái nôi này, con cháu họ Dương tỏa đi khắp mọi miền đất nước”.

Trải bao biến thiên của thời cuộc, họ Dương Việt Nam đã có mặt khắp các vùng đất xa xôi của Tổ quốc, nhưng dù ở đâu, họ vẫn luôn hướng về cội nguồn. Đó cũng là lý do sau khi giải phóng miền Nam, người họ Dương 3 miền đã tự tìm đến nhau để thành lập ban liên lạc, tiền thân của Hội đồng họ Dương hiện nay. Đây là một tổ chức dòng họ nhưng mang tính xã hội để chăm lo phát triển, trong đó, nhiệm vụ trọng tâm là khuyến học, khuyến tài. Hiện, cả nước có 43 tỉnh, thành thành lập hội đồng họ Dương. Mỗi năm, vào dịp đầu xuân năm mới, Hội đồng họ Dương Việt Nam lại tổ chức lễ hội để con em khắp mọi miền Tổ quốc cùng quần tụ, sum vầy. Năm 2016, Hội đồng họ Dương Việt Nam trích nguồn quỹ 7,3 tỷ đồng để vinh danh các cụ cao tuổi và con em đậu đạt. Nguồn quỹ này do con em họ Dương thành đạt đóng góp, tài trợ.

Những hoạt động thiết thực của họ Dương Việt Nam đã khơi dậy mạnh mẽ truyền thống hiếu học, niềm tự hào riêng của dòng tộc, đóng góp cho công cuộc xây dựng và phát triển đất nước. Trong lộ trình xây dựng Việt Nam trở thành một xã hội học tập, những đóng góp, cách làm thiết thực của họ Dương đã tô thắm truyền thống hiếu học khoa bảng của đất học Hồng Lam.

Đọc thêm

Truyền thống hiếu học - mạch nguồn không bao giờ vơi cạn

Truyền thống hiếu học - mạch nguồn không bao giờ vơi cạn

Suốt chiều dài văn hiến của dân tộc, truyền thống hiếu học, khoa bảng đã được các thế hệ thắp sáng, trao truyền, gìn giữ, tạo nên bản sắc văn hóa, con người Hà Tĩnh. “Đất học” Hồng Lam nổi danh cả nước với nguồn mạch âm thầm mà mãnh liệt.
Kỳ vọng lớn, quyết tâm cao trong năm học mới

Kỳ vọng lớn, quyết tâm cao trong năm học mới

Cùng với hàng triệu giáo viên, học sinh trên cả nước, hơn 374.000 cán bộ, giáo viên, học sinh Hà Tĩnh đã bước vào năm học mới với khí thế mới, hứa hẹn những thành công mới.
Mùa gieo hạt...

Mùa gieo hạt...

Náo nức chờ đón tiếng trống khai trường, sáng nay, giữa trời thu xanh thắm, hơn 374.000 cán bộ, giáo viên, học sinh Hà Tĩnh tràn ngập trong niềm vui, phấn khởi, tự tin bước vào năm học mới. Mùa gieo hạt bắt đầu...
Các trường học ở Hà Tĩnh hân hoan khai giảng năm học mới

Các trường học ở Hà Tĩnh hân hoan khai giảng năm học mới

Cùng với hàng triệu giáo viên, học sinh cả nước, sáng nay, hơn 374.000 cán bộ, giáo viên, học sinh Hà Tĩnh bước vào năm học mới. Các đồng chí lãnh đạo tỉnh đã về các địa phương chia sẻ niềm vui với giáo viên, học sinh trong ngày khai trường.
Tự hào giáo dục Vũ Quang

Tự hào giáo dục Vũ Quang

Trong những ngày thu tháng Chín, nhất là càng gần với lễ khai giảng, người dân Vũ Quang (Hà Tĩnh) lại tự hào nhắc đến "quả ngọt" của ngành giáo dục.
Khí thế mới của ngành Giáo dục Hà Tĩnh

Khí thế mới của ngành Giáo dục Hà Tĩnh

Năm học 2023-2024 đi qua với những thành tích rực rỡ, ghi đậm dấu ấn, nỗ lực vượt bậc của giáo viên, học sinh trên dải đất học Hồng La. Ngành GD&ĐT Hà Tĩnh đã và đang được tiếp thêm động lực, niềm tin, sẵn sàng bước vào năm học mới với khí thế, quyết tâm mới.
Nâng bước tân sinh viên nghèo “mở cửa” tương lai

Nâng bước tân sinh viên nghèo “mở cửa” tương lai

Sự quan tâm của các tổ chức, cá nhân hảo tâm đã “thắp” lên niềm tin, hy vọng cho các tân sinh viên nghèo, giúp các em có động lực chinh phục tri thức, phát huy tinh thần hiếu học của con người Hà Tĩnh.
Mùa tựu trường

Mùa tựu trường

“Hằng năm, cứ vào cuối thu, lá ngoài đường rụng nhiều và trên không có những đám mây bàng bạc, lòng tôi lại nao nức những kỷ niệm mơn man của buổi tựu trường”…
Talkshow: Chắp cánh ước mơ

Talkshow: Chắp cánh ước mơ

Trước thềm năm học mới 2024-2025, những hoạt động kết nối, đồng hành đang tiếp tục được các cấp, ngành, cơ quan, đoàn thể tại Hà Tĩnh nỗ lực thực hiện nhằm tạo điểm tựa, động lực cho các em học sinh, sinh viên có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn vững vàng trên con đường tìm kiếm tri thức.