Rằm tháng Bảy và quan niệm về đạo hiếu

(Baohatinh.vn) - Trong tâm thức người Việt, rằm tháng Bảy là dịp lễ mang nhiều yếu tố tâm linh, tín ngưỡng. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu đúng về ý nghĩa của dịp lễ này. Phóng viên Báo Hà Tĩnh đã có cuộc trao đổi với Đại đức Thích Chúc Giác - Trưởng ban Hoằng pháp Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo tỉnh về vấn đề này.

Rằm tháng Bảy và quan niệm về đạo hiếu

Đại đức Thích Chúc Giác.

P.V: Thưa Đại đức Thích Chúc Giác, xin ngài cho biết ý nghĩa của dịp lễ rằm tháng Bảy theo quan niệm của Phật giáo?

Đại đức Thích Chúc Giác: Theo quan niệm của Phật giáo, rằm tháng Bảy gắn liền với lễ Vu Lan báo hiếu. Điều này xuất phát từ tích truyện Bồ tát Mục Kiền Liên cứu mẹ. Chuyện kể thời Phật Thích Ca Mâu Ni còn tại thế, Mục Kiền Liên là một trong những vị đại đệ tử xuất chúng nhất của Đức Phật.

Sau khi tu hành đắc đạo, ngài dùng thần thông để tìm người mẹ đã khuất. Khi phát hiện mẹ mình là bà Thanh Đề do nghiệp xấu ác mà về cõi ngạ quỷ, chịu cảnh đói khát, đau khổ, Bồ tát Mục Kiền Liên cầu xin Đức Phật chỉ cách cứu mẹ.

Rằm tháng Bảy và quan niệm về đạo hiếu

Lễ Vu lan báo hiếu được các chùa trên địa bàn Hà Tĩnh tổ chức mỗi dịp rằm tháng Bảy.

Nhờ làm theo lời Phật dạy, vào ngày rằm tháng Bảy năm đó, không chỉ thân mẫu của ngài thoát nạn khổ, được tái sinh về cõi trời mà nhiều chúng sinh bị trầm luân nơi địa ngục cũng được giải thoát. Bồ tát Mục Kiền Liên cảm kích ân Phật nên đã khuyến khích người trên thế gian hằng năm vào rằm tháng Bảy tổ chức lễ Vu Lan, cúng dường tăng chúng mười phương hội về, tụng kinh Vu Lan Bồn để báo hiếu cho cha mẹ và cửu huyền thất tổ.

Kế tục truyền thống đó, từ xưa đến nay, người Việt đều xem tháng Bảy là dịp để báo hiếu với cha mẹ, ông bà, tổ tiên. Dịp này, các nhà chùa cũng tổ chức lễ Vu Lan với nhiều hoạt động ý nghĩa như: bông hồng cài áo, giảng đạo hiếu hạnh, cúng cơm chay... Những hoạt động này nhằm hỗ trợ các phật tử và người dân bày tỏ tâm nguyện những người đã mất được sinh về cõi lành, cha mẹ còn sống được mạnh khỏe, bình an.

P.V: Rằm tháng Bảy gắn liền với sự báo hiếu, vậy chữ “hiếu” trong đời sống ngày nay được hiểu như thế nào là trọn vẹn, thưa Đại đức?

Đại đức Thích Chúc Giác: Người xưa có câu “Hiếu nghĩa vi tiên” - nghĩa là “Lấy đạo hiếu làm đầu”. Sự hiếu với cha mẹ không chỉ giới hạn trong dịp lễ rằm tháng Bảy mà nó phải là những việc làm thường xuyên trong cuộc sống hằng ngày. Dịp này nhắc nhở mỗi người biết trân trọng những gì mình đang có, luôn nhớ đến công ơn sinh dưỡng của cha mẹ mà làm những việc hiếu nghĩa để trọn đạo làm con.

Rằm tháng Bảy và quan niệm về đạo hiếu

Rằm tháng Bảy gắn liền với sự báo hiếu, tri ân nguồn cội.

Tiếc rằng, nhiều người không hiểu ý nghĩa sâu xa của đạo hiếu, khi cha mẹ còn sống thì bỏ mặc, đối xử bạc bẽo nhưng cứ nghĩ rằng, dịp lễ chỉ cần lên chùa cầu cúng, ngày giỗ làm mâm cao cỗ đầy là trọn hiếu. Chữ hiếu với cha mẹ là bao hàm khái niệm “hiếu dưỡng” (nuôi dưỡng cha mẹ) và “hiếu kính (yêu thương, kính trọng cha mẹ). Một ngày còn cha, còn mẹ trên đời là một ngày hạnh phúc, an yên và người làm con trước hết phải trọn đạo hiếu mới trọn vẹn được trách nhiệm với đời.

Lòng tri ân báo hiếu đó cũng xuất phát từ đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”, là dòng chảy văn hóa thiêng liêng của dân tộc Việt Nam. Không chỉ đền ơn sinh thành, dưỡng dục của cha mẹ mà còn là tri ân công ơn dạy dỗ của thầy cô, tri ân các bậc tiền nhân đã hy sinh bảo vệ Tổ quốc, xây dựng đất nước. Lòng tri ân, báo hiếu đó cũng chính là nền tảng xây dựng đạo đức cho con người, gia đình, xã hội, góp phần để thế giới hòa bình, thánh thiện hơn.

P.V: Trong quá trình người dân thực hành tín ngưỡng dịp lễ rằm tháng Bảy vẫn còn những hạn chế, quan điểm của Đại đức như thế nào về vấn đề này?

Đại đức Thích Chúc Giác: Rằm tháng Bảy ngoài ý nghĩa là lễ Vu Lan báo hiếu thì nhiều người còn quan niệm là ngày xá tội vong nhân. Trong giáo lý đạo Phật không có khái niệm về ngày xá tội vong nhân, mà đây là một tập tục có xuất xứ từ đạo giáo của người Trung Quốc. Người ta quan niệm rằng, ngày rằm tháng Bảy, các vong hồn được xá tội, cửa địa ngục mở để họ trở về dương thế, vất vưởng khắp dương gian. Vì thế, người dân gọi tháng Bảy là tháng “cô hồn” và cúng bằng cháo loãng, gạo, bỏng, muối… cho các cô hồn không nơi nương tựa và mong ước họ được siêu sinh, không quấy nhiễu đời sống của người trần.

Rằm tháng Bảy và quan niệm về đạo hiếu

Cần có sự hiểu biết trong thực hành tín ngưỡng tâm linh để tránh những hành vi lãng phí, mê tín dị đoan...

Lễ Vu Lan đề cao sự báo hiếu, tri ân, còn quan niệm xá tội vong nhân lại đề cao sự ban phước. Như vậy, có thể thấy lễ Vu Lan và ngày xá tội vong nhân không mang ý nghĩa đồng nhất với nhau. Quan niệm về xá tội vong nhân xét cho cùng cũng là một tín ngưỡng tâm linh của người dân, tuy nhiên, trong quá trình thực hành tín ngưỡng, nhiều người do thiếu hiểu biết đã biến nó thành mê tín dị đoan; lan truyền và tạo nên tâm lý tiêu cực, bất an trong cộng đồng xã hội.

Rằm tháng Bảy dù quan niệm là lễ Vu Lan hay ngày xá tội vong nhân cũng đều mang ý nghĩa thể hiện lòng kính trọng, biết ơn với các bậc sinh thành, đề cao việc báo hiếu và làm phúc. Do đó, thay vì đầu tư quá nhiều vào việc cúng bái, đốt vàng mã, người dân nên làm tròn đạo hiếu với cha mẹ, tổ tiên; tích cực làm việc thiện, chia sẻ tinh thần, giúp đỡ vật chất cho những hoàn cảnh khó khăn. Đây cũng chính là những việc làm thể hiện tính nhân văn của con người Việt Nam.

Chủ đề NGƯỜI HÀ TĨNH

Đọc thêm

Nỗ lực trao truyền ví, giặm cho thế hệ trẻ

Nỗ lực trao truyền ví, giặm cho thế hệ trẻ

Giữa guồng quay của cuộc sống, có những lớp nghệ nhân ở Hà Tĩnh vẫn thầm lặng cống hiến, gìn giữ tinh hoa nghệ thuật truyền thống. Với họ, đó không chỉ là lòng nhiệt huyết, niềm đam mê mà còn là sứ mệnh giữ lửa, trao truyền các giá trị của di sản quê hương.
"Rệu rã" di tích gần 400 tuổi

"Rệu rã" di tích gần 400 tuổi

Chùa Tịnh Lâm (phường Hà Huy Tập, tỉnh Hà Tĩnh) được xây dựng từ thế kỷ thứ XVII, nay đã xuống cấp nghiêm trọng.
Ươm mầm dân ca ví, giặm

Ươm mầm dân ca ví, giặm

Phát huy vai trò là những hạt nhân trong bảo tồn, gìn giữ di sản, nhiều nghệ nhân trên địa bàn Hà Tĩnh đã tình nguyện tham gia, mở các lớp học miễn phí để truyền dạy dân ca cho các em học sinh.
Podcast bút ký: Làng thợ bạc Nam Trị

Podcast bút ký: Làng thợ bạc Nam Trị

Nâng chén trà miệng bít bạc của các nghệ nhân Nam Trị, tôi lâng lâng nghĩ về quá khứ, nghĩ đến tương lai của cái nghề vàng, nghề bạc. Cái nghề mà ông cha đã một thời đeo đuổi!
Podcast truyện ngắn: Chiếc xe đạp

Podcast truyện ngắn: Chiếc xe đạp

Mỗi người sinh ra đều có một hoàn cảnh riêng, không ai giống ai. Bởi vậy, hãy luôn cùng nhau cố gắng trong mọi hoàn cảnh, để mỗi ngày cảm nhận cuộc sống tươi đẹp hơn.
Podcast truyện ngắn: Lênh đênh đời thúng

Podcast truyện ngắn: Lênh đênh đời thúng

Một già, một trẻ, nương tựa vào nhau mà sống. Bên nhau qua từng mùa biển động. Ngoại không còn đủ sức để vươn ra xa bờ, chỉ còn trông cậy vào chiếc thúng chòng chành...
Podcast tản văn: Rộn ràng tiếng vỗ cánh chim non

Podcast tản văn: Rộn ràng tiếng vỗ cánh chim non

Mùa hè mang theo bao điều kỳ diệu trong khu vườn nhỏ của tuổi thơ. Nếu quan sát kỹ ta sẽ thấy sự biến chuyển của muôn loài, và sẽ thấy khu vườn tuổi thơ không chỉ có cây xanh và hoa trái, mà còn là nơi chắp cánh cho những ước mơ đầu đời được bay xa.
Đưa dân ca ví, giặm “chạm” đến thế hệ Alpha

Đưa dân ca ví, giặm “chạm” đến thế hệ Alpha

Không còn là những lời ru xưa vang vọng trong ký ức, những lớp học dân ca của CLB Dân ca ví, giặm trẻ Hà Tĩnh đã được “làm mới” và trở thành sân chơi sáng tạo, giúp các em nhỏ thêm tự tin, gắn kết và yêu văn hóa truyền thống.
Podcast truyện ngắn: Ngày em đẹp nhất

Podcast truyện ngắn: Ngày em đẹp nhất

Từ mái ấm cô nhi viện đến lễ đường nơi Xóm Cồn, hành trình của Tuấn và Duyên là minh chứng cho một tình yêu đủ sâu để vượt qua nghịch cảnh, dù chỉ trong khoảnh khắc cuối cùng...
Podcast: Nơi neo giữ mái ấm gia đình

Podcast: Nơi neo giữ mái ấm gia đình

Mỗi người đều có một nơi để trở về, một ký ức để gìn giữ. Và, với nhiều người, đó chính là hình ảnh ngôi nhà xưa với những yêu thương đong đầy trong từng khoảnh khắc đời thường.