Rằm tháng Bảy và quan niệm về đạo hiếu

(Baohatinh.vn) - Trong tâm thức người Việt, rằm tháng Bảy là dịp lễ mang nhiều yếu tố tâm linh, tín ngưỡng. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu đúng về ý nghĩa của dịp lễ này. Phóng viên Báo Hà Tĩnh đã có cuộc trao đổi với Đại đức Thích Chúc Giác - Trưởng ban Hoằng pháp Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo tỉnh về vấn đề này.

Rằm tháng Bảy và quan niệm về đạo hiếu

Đại đức Thích Chúc Giác.

P.V: Thưa Đại đức Thích Chúc Giác, xin ngài cho biết ý nghĩa của dịp lễ rằm tháng Bảy theo quan niệm của Phật giáo?

Đại đức Thích Chúc Giác: Theo quan niệm của Phật giáo, rằm tháng Bảy gắn liền với lễ Vu Lan báo hiếu. Điều này xuất phát từ tích truyện Bồ tát Mục Kiền Liên cứu mẹ. Chuyện kể thời Phật Thích Ca Mâu Ni còn tại thế, Mục Kiền Liên là một trong những vị đại đệ tử xuất chúng nhất của Đức Phật.

Sau khi tu hành đắc đạo, ngài dùng thần thông để tìm người mẹ đã khuất. Khi phát hiện mẹ mình là bà Thanh Đề do nghiệp xấu ác mà về cõi ngạ quỷ, chịu cảnh đói khát, đau khổ, Bồ tát Mục Kiền Liên cầu xin Đức Phật chỉ cách cứu mẹ.

Rằm tháng Bảy và quan niệm về đạo hiếu

Lễ Vu lan báo hiếu được các chùa trên địa bàn Hà Tĩnh tổ chức mỗi dịp rằm tháng Bảy.

Nhờ làm theo lời Phật dạy, vào ngày rằm tháng Bảy năm đó, không chỉ thân mẫu của ngài thoát nạn khổ, được tái sinh về cõi trời mà nhiều chúng sinh bị trầm luân nơi địa ngục cũng được giải thoát. Bồ tát Mục Kiền Liên cảm kích ân Phật nên đã khuyến khích người trên thế gian hằng năm vào rằm tháng Bảy tổ chức lễ Vu Lan, cúng dường tăng chúng mười phương hội về, tụng kinh Vu Lan Bồn để báo hiếu cho cha mẹ và cửu huyền thất tổ.

Kế tục truyền thống đó, từ xưa đến nay, người Việt đều xem tháng Bảy là dịp để báo hiếu với cha mẹ, ông bà, tổ tiên. Dịp này, các nhà chùa cũng tổ chức lễ Vu Lan với nhiều hoạt động ý nghĩa như: bông hồng cài áo, giảng đạo hiếu hạnh, cúng cơm chay... Những hoạt động này nhằm hỗ trợ các phật tử và người dân bày tỏ tâm nguyện những người đã mất được sinh về cõi lành, cha mẹ còn sống được mạnh khỏe, bình an.

P.V: Rằm tháng Bảy gắn liền với sự báo hiếu, vậy chữ “hiếu” trong đời sống ngày nay được hiểu như thế nào là trọn vẹn, thưa Đại đức?

Đại đức Thích Chúc Giác: Người xưa có câu “Hiếu nghĩa vi tiên” - nghĩa là “Lấy đạo hiếu làm đầu”. Sự hiếu với cha mẹ không chỉ giới hạn trong dịp lễ rằm tháng Bảy mà nó phải là những việc làm thường xuyên trong cuộc sống hằng ngày. Dịp này nhắc nhở mỗi người biết trân trọng những gì mình đang có, luôn nhớ đến công ơn sinh dưỡng của cha mẹ mà làm những việc hiếu nghĩa để trọn đạo làm con.

Rằm tháng Bảy và quan niệm về đạo hiếu

Rằm tháng Bảy gắn liền với sự báo hiếu, tri ân nguồn cội.

Tiếc rằng, nhiều người không hiểu ý nghĩa sâu xa của đạo hiếu, khi cha mẹ còn sống thì bỏ mặc, đối xử bạc bẽo nhưng cứ nghĩ rằng, dịp lễ chỉ cần lên chùa cầu cúng, ngày giỗ làm mâm cao cỗ đầy là trọn hiếu. Chữ hiếu với cha mẹ là bao hàm khái niệm “hiếu dưỡng” (nuôi dưỡng cha mẹ) và “hiếu kính (yêu thương, kính trọng cha mẹ). Một ngày còn cha, còn mẹ trên đời là một ngày hạnh phúc, an yên và người làm con trước hết phải trọn đạo hiếu mới trọn vẹn được trách nhiệm với đời.

Lòng tri ân báo hiếu đó cũng xuất phát từ đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”, là dòng chảy văn hóa thiêng liêng của dân tộc Việt Nam. Không chỉ đền ơn sinh thành, dưỡng dục của cha mẹ mà còn là tri ân công ơn dạy dỗ của thầy cô, tri ân các bậc tiền nhân đã hy sinh bảo vệ Tổ quốc, xây dựng đất nước. Lòng tri ân, báo hiếu đó cũng chính là nền tảng xây dựng đạo đức cho con người, gia đình, xã hội, góp phần để thế giới hòa bình, thánh thiện hơn.

P.V: Trong quá trình người dân thực hành tín ngưỡng dịp lễ rằm tháng Bảy vẫn còn những hạn chế, quan điểm của Đại đức như thế nào về vấn đề này?

Đại đức Thích Chúc Giác: Rằm tháng Bảy ngoài ý nghĩa là lễ Vu Lan báo hiếu thì nhiều người còn quan niệm là ngày xá tội vong nhân. Trong giáo lý đạo Phật không có khái niệm về ngày xá tội vong nhân, mà đây là một tập tục có xuất xứ từ đạo giáo của người Trung Quốc. Người ta quan niệm rằng, ngày rằm tháng Bảy, các vong hồn được xá tội, cửa địa ngục mở để họ trở về dương thế, vất vưởng khắp dương gian. Vì thế, người dân gọi tháng Bảy là tháng “cô hồn” và cúng bằng cháo loãng, gạo, bỏng, muối… cho các cô hồn không nơi nương tựa và mong ước họ được siêu sinh, không quấy nhiễu đời sống của người trần.

Rằm tháng Bảy và quan niệm về đạo hiếu

Cần có sự hiểu biết trong thực hành tín ngưỡng tâm linh để tránh những hành vi lãng phí, mê tín dị đoan...

Lễ Vu Lan đề cao sự báo hiếu, tri ân, còn quan niệm xá tội vong nhân lại đề cao sự ban phước. Như vậy, có thể thấy lễ Vu Lan và ngày xá tội vong nhân không mang ý nghĩa đồng nhất với nhau. Quan niệm về xá tội vong nhân xét cho cùng cũng là một tín ngưỡng tâm linh của người dân, tuy nhiên, trong quá trình thực hành tín ngưỡng, nhiều người do thiếu hiểu biết đã biến nó thành mê tín dị đoan; lan truyền và tạo nên tâm lý tiêu cực, bất an trong cộng đồng xã hội.

Rằm tháng Bảy dù quan niệm là lễ Vu Lan hay ngày xá tội vong nhân cũng đều mang ý nghĩa thể hiện lòng kính trọng, biết ơn với các bậc sinh thành, đề cao việc báo hiếu và làm phúc. Do đó, thay vì đầu tư quá nhiều vào việc cúng bái, đốt vàng mã, người dân nên làm tròn đạo hiếu với cha mẹ, tổ tiên; tích cực làm việc thiện, chia sẻ tinh thần, giúp đỡ vật chất cho những hoàn cảnh khó khăn. Đây cũng chính là những việc làm thể hiện tính nhân văn của con người Việt Nam.

Chủ đề NGƯỜI HÀ TĨNH

Đọc thêm

Ngai vua triều Nguyễn - bảo vật quốc gia bị phá hỏng: Lỗ hổng công tác bảo vệ di tích?

Ngai vua triều Nguyễn - bảo vật quốc gia bị phá hỏng: Lỗ hổng công tác bảo vệ di tích?

Vụ một người đàn ông xâm nhập thành công vào khu vực đặt ngai vua - một bảo vật quốc gia mang tính biểu tượng tại điện Thái Hòa (Đại Nội Huế), rồi xâm hại hiện vật, đang gây bức xúc, phẫn nộ trong dư luận và dấy lên quan ngại về lỗ hổng bảo vệ di sản ở nơi cần có cơ chế giám sát nghiêm ngặt bậc nhất thuộc quần thể di tích Cố đô Huế.
Tặng tiền cho người kết hôn

Tặng tiền cho người kết hôn

Nhiều chính quyền địa phương Hàn Quốc đưa ra các chương trình tặng tiền để khuyến khích kết hôn, như là trợ cấp phí hẹn hò, tuần trăng mật.
Podcast truyện ngắn "Đường tới Lũng Mây"

Podcast truyện ngắn "Đường tới Lũng Mây"

...Đã lâu lắm rồi không có mưa, hơi nóng ủ chín những bông xuyên mộc nở muộn làm muôn vàn cánh hoa rực lên như lửa. Cái màu đỏ lạ lùng ấy khiến trái tim Duyên bất chợt bồn chồn.
Podcast tản văn: Giai điệu tháng Năm

Podcast tản văn: Giai điệu tháng Năm

Tháng Năm ngân lên bản nhạc mùa hạ, như gọi dậy mọi sắc màu đang say ngủ... Trong giai điệu ấy, ai cũng thấy một phần tuổi trẻ của mình – ngây ngô, sôi nổi, và đầy mộng mơ…
Chùa Thiên Tượng - Hoan Châu đệ nhị danh thắng

Chùa Thiên Tượng - Hoan Châu đệ nhị danh thắng

Toạ lạc trên sườn núi Thiên Tượng của dãy Hồng Lĩnh, chùa Thiên Tượng thuộc phường Trung Lương (TX Hồng Lĩnh, Hà Tĩnh) được xem là Hoan Châu đệ nhị danh thắng với nhiều cảnh đẹp.
Podcast tản văn: Lối cũ ta về

Podcast tản văn: Lối cũ ta về

Lối cũ không chỉ là một con đường, mà là nơi chất chứa yêu thương, là mảnh đất chôn rau cắt rốn, là chiếc nôi của những giấc mơ giữa trưa hè...
Podcast: Chuyện những người phụ nữ Hà Tĩnh được gặp Bác Hồ

Podcast: Chuyện những người phụ nữ Hà Tĩnh được gặp Bác Hồ

Trong ngôi nhà đơn sơ, những bức ảnh kỷ niệm thiêng liêng được treo ngay ngắn như những kỷ vật quý báu. Dù thời gian có qua đi hơn 55 năm thì nhũng ký ức được gặp Bác Hồ vẫn vẹn nguyên trong trái tim bà Tưởng Thị Diên - người Tiểu đội trưởng Tiểu đội dân quân gái Kỳ Phương năm nào....
Podcast: Hà Tĩnh in dấu chân Người

Podcast: Hà Tĩnh in dấu chân Người

Gần bảy thập kỷ đã đi qua, giọng nói trìu mến, thân thương của Bác vẫn còn vang vọng, thấm vào mỗi con tim. Khắc ghi lời Bác kính yêu, Đảng bộ và nhân dân Hà Tĩnh đoàn kết một lòng, ra sức xây dựng quê hương giàu đẹp như sinh thời Người căn dặn và mong muốn...
Đại sứ Nhật Bản ITO Naoki dự sự kiện giao lưu văn hóa tại Hà Tĩnh

Đại sứ Nhật Bản ITO Naoki dự sự kiện giao lưu văn hóa tại Hà Tĩnh

Tối 15/5, tại TP Hà Tĩnh đã diễn ra chương trình giao lưu văn hóa Việt - Nhật với chủ đề “Kết nối thế giới qua Truyện dân gian và Âm nhạc”. Tham dự có ngài ITO Naoki - Đại sứ Đặc mệnh toàn quyền Nhật Bản tại Việt Nam, Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Duy Lâm, Chủ tịch UBND tỉnh Võ Trọng Hải, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Dương Tất Thắng.
Podcast mỗi tuần một câu chuyện: Đôi guốc của tam thể

Podcast mỗi tuần một câu chuyện: Đôi guốc của tam thể

Chú mèo tam thể soi mặt vào vại nước ở gốc cau, vuốt đi vuốt lại mấy sợi ria mép trắng như cước cho thật óng ả rồi thong thả bước ra sân tắm nắng. Gió hây hẩy, nắng nhè nhẹ vàng như mật, tam Thể khoan khoái nằm duỗi dài trên sân...
ABC News: Vì sao bánh mì Việt Nam khiến người Australia 'phát cuồng'?

ABC News: Vì sao bánh mì Việt Nam khiến người Australia 'phát cuồng'?

Trang tin tức ABC News vừa đăng tải bài viết với tiêu đề “Why are Australians obsessed with bánh mì, the Vietnamese roll with the complex history?” (Tạm dịch: Vì sao người Australia “mê” bánh mì Việt Nam, món ăn giản dị chứa đựng câu chuyện lịch sử đặc biệt), phản ánh sức hút ngày càng lớn của bánh mì Việt trên đất Australia.