Sinh ra ở một vùng quê giàu truyền thống yêu nước, hiếu học, kiên cường, bất khuất, Lý Tự Trọng sớm giác ngộ cách mạng. Do có tư chất thông minh, tinh thần yêu nước, nên năm 1925, Lý Tự Trọng được Tổng bộ Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên ở Trung Quốc đưa sang Quảng Châu để bồi dưỡng. Sau đó, Lý Tự Trọng được đồng chí Nguyễn Ái Quốc định hướng học tập, hoạt động.
Năm 1929, Lý Tự Trọng về nước hoạt động cách mạng, gây dựng phong trào. Anh bị bắt và bị kết án tử hình. Tại phiên tòa, luật sư muốn bênh vực cho anh đã nói: “Bị can chưa đến tuổi thành niên nên hoạt động không có suy nghĩ”. Song, với tinh thần quả cảm của một chiến sĩ cách mạng trẻ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, Lý Tự Trọng đã dõng dạc nói: “Tôi hành động có suy nghĩ, tôi hiểu việc tôi làm, tôi làm vì mục đích cách mạng”; “Tôi chưa đến tuổi thành niên thật, nhưng tôi đã đủ trí khôn để hiểu, con đường của thanh niên chỉ là con đường cách mạng, không thể có con đường nào khác”. Sau lời tuyên bố đanh thép ấy, anh đã nằm lại ở tuổi 17. Song, cái chết đó đã hóa thành bất tử, thôi thúc, cổ vũ những trái tim nhiệt thành cách mạng, bản lĩnh, đứng lên bảo vệ lý tưởng của mình.
Noi gương tinh thần cách mạng của đồng chí Lý Tự Trọng, các thế hệ thanh niên Việt Nam đã ghi tên mình vào những trang sử vàng dân tộc.
Trong giai đoạn hiện nay, tiếp biến văn hóa đa chiều, qua nhiều kênh là xu thế tất yếu khi mỗi quốc gia tham gia hội nhập. Điều này, trên nhiều khía cạnh đã tạo ra những động lực mới để văn hóa phát triển đa dạng, phong phú. Tuy nhiên, trong quá trình đó, bên cạnh những mặt “được” thì “mất” cũng không ít. Tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống có chiều hướng gia tăng. Môi trường văn hóa còn tồn tại tình trạng thiếu lành mạnh, trái thuần phong mỹ tục… tác động tiêu cực đến đời sống văn hóa của một bộ phận người dân, nhất là lớp trẻ. Thực tế đó cho thấy, việc xác định phát huy giá trị cốt lõi bản lĩnh, lý tưởng cách mạng cho thanh niên là nhiệm vụ quan trọng, cấp thiết trong thời đại mới. Để phát huy được bản lĩnh, lý tưởng cách mạng, trước hết thanh niên phải nhận thức đúng nội hàm giá trị của 2 chuẩn mực này.
Đối với bản lĩnh, đó là sự dũng cảm trong mỗi người, thể hiện ở việc dám nghĩ, dám làm, dám đối mặt với sự thật, không ngại khó khăn, thử thách trước mọi hoàn cảnh, có trách nhiệm với bản thân, tổ chức của mình. Bản lĩnh chính trị của một cá nhân là khả năng vượt qua những áp lực, khó khăn, thách thức; là lòng tin, sự kiên định, quyết tâm lớn lao và năng lực ứng biến với những thay đổi của thực tiễn, sự đoàn kết đồng lòng để tìm ra cách thức đúng đắn nhằm thực hiện thành công mục tiêu chính trị của mình. Bản lĩnh chính trị dựa trên sự nắm vững tri thức khoa học và khả năng đúc rút tri thức mới từ thực tiễn hoạt động chính trị của chủ thể.
Về lý tưởng cách mạng, đó là định hướng giá trị cốt lõi, xuyên suốt của người cộng sản, là mục tiêu phấn đấu của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân vì độc lập dân tộc, vì CNXH, vì hạnh phúc của Nhân dân. Đây là cụm từ mà các thế hệ sau thừa kế nội dung từ những bậc cha anh đi tìm đường giải phóng dân tộc khỏi ách áp bức của thực dân Pháp từ những năm 30 của thế kỷ trước nhằm xây dựng chế độ xã hội khác tốt đẹp hơn.
Chỉ thị 42 của Ban Bí thư Trung ương Đảng “Về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công cuộc giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thế hệ trẻ giai đoạn 2015 - 2030” là cơ sở định hướng quan trọng cho việc xác định trách nhiệm của các cấp ủy đảng, chính quyền, MTTQ, các đoàn thể và toàn xã hội đối với công tác giáo dục thanh niên. Do đó, việc xác định giáo dục bản lĩnh, lý tưởng cách mạng cho thanh niên hiện nay thông qua tấm gương của những nhà cách mạng như Lý Tự Trọng là một trong những cách thức hữu hiệu để thanh niên thực hiện sứ mệnh lịch sử là chủ nhân tương lai của đất nước.
Để thực hiện nhiệm vụ này, mỗi một thanh niên phải tự nuôi dưỡng lý tưởng cách mạng, rèn luyện bản lĩnh chính trị. Đây là phẩm chất cơ bản, cốt lõi, quan trọng cần có của những nhà cách mạng tương lai; phát huy tính tích cực học tập, trau dồi chuyên môn nghề nghiệp, nâng cao trình độ văn hóa để cống hiến ngày càng nhiều cho Tổ quốc, Nhân dân.
Cùng đó, cấp ủy đảng, các tổ chức đoàn thể phải xây dựng môi trường lành mạnh, tạo điều kiện để thế hệ trẻ được rèn luyện, phấn đấu, trưởng thành; tăng cường phối hợp giữa nhà trường, gia đình, xã hội trong công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống lành mạnh cho thế hệ trẻ; đổi mới nội dung, phương thức hoạt động công tác giáo dục tư tưởng của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh thông qua duy trì hoạt động tìm về “địa chỉ đỏ”.
Thanh niên là mùa xuân của đất nước, là lực lượng dự bị tin cậy của Đảng. Lý tưởng cách mạng của thanh niên hoàn toàn thống nhất với lý tưởng của Đảng, phải luôn vững bước, tự chủ vươn lên lập thân, lập nghiệp, sống có lý tưởng, có bản lĩnh, vượt khó khăn, thử thách, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.
