Virus SARS-CoV-2 có sự tiến hóa khôn lường. Đã có nhiều biến thể mới và có thể có nhiều biến thể hơn trong tương lai, thậm chí có thể trở thành biến chủng mới (tức là virus SARS-CoV-3, 4 có thể xuất hiện). Một khi còn chủng virus lưu hành thì vẫn có nguy cơ mắc bệnh nặng.
Cần lưu ý rằng, trong số 43.089 trường hợp tử vong do COVID-19 có tới 52,8% chưa tiêm vaccine phòng COVID-19, 29.8% đã tiêm 1 mũi hoặc 2 mũi chỉ có 7,3% đã tiêm 3 mũi. Rõ ràng rằng với virus SARS-CoV-2, nếu không tiêm vaccine và tiêm không đủ liều sẽ có nguy cơ mắc bệnh COVID-19, thậm chí mắc bệnh nặng có nguy cơ tử vong.
Tiêm vaccine phòng COVID-19 có lợi thế nào?
Cũng như các bệnh nhiễm trùng khác, việc tiêm vaccine để phòng bệnh là điều khoa học đã chứng minh hiệu quả từ lâu. Với việc phòng bệnh COVID-19 cũng vậy, có nhiều lợi ích khi tiêm chủng phòng bệnh COVID-19.
Vaccine ngừa COVID-19 có hiệu quả trong việc bảo vệ mọi người không bị bệnh, hoặc nếu bị thì bệnh không nặng, tránh nhập viện, thậm chí là ngăn ngừa bị tử vong - đặc biệt là những người đã được tiêm mũi vaccine nhắc lại, tăng cường. Cùng với các lợi ích đó là giảm chi phí cho gia đình, xã hội và giảm được công sức và chi phí chăm sóc người bệnh nếu không may mắc COVID-19.
Cần tiêm mũi 3 để tiếp tục kích thích cơ thể sinh kháng thể giúp cơ thể chống lại SARS-CoV-2
Hiệu quả bảo vệ tốt nhất khi tiêm vaccine đầy đủ, đúng kỳ hạn với số liều và mũi tiêm nhắc lại được khuyến nghị. Với người từng mắc COVID-19, vaccine giúp tăng khả năng bảo vệ của cơ thể, bao gồm tránh khỏi nguy cơ nhập viện khi nhiễm lần nữa. Điều cần nhấn mạnh là vaccine phòng ngừa COVID-19 an toàn và an toàn hơn rất nhiều so với khi bị nhiễm COVID-19.
Tiêm vaccine COVID-19 giúp bảo vệ cho người được tiêm bằng cách tạo ra phản ứng miễn dịch sinh kháng thể chống lại SARS-CoV-2 mà không phải trải qua tình trạng bị bệnh, hoặc có thể bao gồm cả tình trạng bệnh nặng hoặc tình trạng hậu COVID. Tuy vậy, khả năng bảo vệ của vaccine ngừa COVID-19 giảm dần theo thời gian (tức là kháng thể sinh ra sau khi tiêm vaccine sẽ giảm dần sau khi tiêm), nên các nhà chuyên môn khuyến nghị tất cả mọi người trong nhóm được chỉ định đều phải tiêm vaccine đầy đủ, đúng kỳ hạn để bảo đảm có kháng thể cần thiết chống lại virus.
Đối với những người có một số bệnh nền hoặc người đang sử dụng thuốc làm suy giảm hệ miễn dịch (người đang sử dụng thuốc điều trị bệnh ung thư) có thể có nguy cơ cao mắc bệnh nghiêm trọng và tử vong do COVID-19. Do khả năng đáp ứng miễn dịch của người đang dùng thuốc ức chế miễn dịch đối với tiêm chủng COVID-19 có thể không mạnh như những người không bị suy giảm miễn dịch, nên cần được tiêm vaccine phòng ngừa đúng lịch. Những người bị suy giảm miễn dịch ở mức độ vừa phải hoặc nghiêm trọng có các khuyến nghị cụ thể về tiêm vaccine phòng COVID-19, trong đó bao gồm các khuyến nghị về tiêm nhắc lại.
Với các biến thể phụ hiện nay của Omicron, chúng lây lan nhanh, đặc biệt biến chủng BA.5 đã xuất hiện ở Việt Nam chúng ta vẫn có khả năng đáp ứng phòng bệnh từ vắc xin. Nếu không may mắc bệnh, thì bệnh không nặng. Mặ dù tốc độ lây lan của virus rất nhanh, nếu chúng ta liên tục tiêm vaccine theo chỉ định thì vẫn đáp ứng được khả năng phòng bệnh nặng, hạn chế tử vong.
Tại sao cần tiêm vaccine mũi nhắc lại (mũi 3) và mũi tăng cường (mũi 4)?
Tiêm vaccine phòng COVID-19 sẽ kích thích cơ thể sinh kháng thể chống lại virus, tuy nhiên kháng thể được hình thành trong cơ thể người được tiêm vaccine sau tiêm mũi 2 sẽ suy giảm đáng kể.
Theo các nghiên cứu trên thế giới và tại Việt Nam đã tìm ra thời điểm kháng thể kháng SARS-CoV-2 suy giảm sau tiêm mũi 3 và khẳng định tiêm mũi 4 sẽ giúp tăng cường miễn dịch, giảm nguy cơ tái nhiễm và nhập viện do COVID-19.
Vì vậy cần tiêm mũi 3 để tiếp tục kích thích cơ thể sinh kháng thể giúp cơ thể chống lại SARS-CoV-2 nếu chúng xâm nhập vào cơ thể.
Theo các nghiên cứu cho thấy sau khi tiêm mũi 3 khoảng 15 tuần kháng thể sẽ giảm dần, nên cần phải tiêm vaccine mũi 4 để tiếp tục kích thích cơ thể sinh tiếp kháng thể và duy trì kháng thể chống lại virus.
Thực tế lâm sàng, trẻ em mắc COVID-19 thường nhẹ hơn so với người lớn, nguy cơ tử vong cũng ít hơn. Nhưng một trong những vấn đề đáng lo ngại sau mắc COVID-19 là hội chứng viêm đa hệ thống ở trẻ em (MIS-C) . Đây là hội chứng với diễn biến bệnh cảnh rất nặng, tổn thương từ 2 cơ quan trở lên như da niêm mạc, tiêu hóa, tim mạch, thận, hô hấp, huyết học, thần kinh…
Bên cạnh những nghiên cứu đã được y văn thế giới công bố, gần đây Hiệp hội Y khoa Mỹ đã ghi nhận bằng chứng khoa học từ nghiên cứu của Đan Mạch với gần 600.000 trẻ em và thanh thiếu niên bị nhiễm COVID-19. Kết quả nghiên cứu một lần nữa nhấn mạnh rằng vaccine phòng COVID-19 có hiệu quả làm giảm nguy cơ MIS-C ở nhóm trẻ đã tiêm vaccine, với tỷ lệ cứ 1 triệu trẻ mắc COVID-19 chỉ có 3 trẻ mắc MIS-C, thấp hơn 15 lần so với nhóm chưa tiêm vaccine với tỷ lệ 1 triệu trẻ mắc COVID-19 có tới 45 trẻ mắc MIS-C. Hiệu quả bảo vệ của vaccine để ngăn ngừa hội chứng MIS-C ở trẻ em nhiễm COVID-19 lên tới trên 90%.
Đối tượng nào cần được tiêm vaccine mũi 3 và mũi tăng cường (mũi 4)?
Việc tiêm mũi nhắc lại (mũi 3) và mũi tăng cường (mũi 4) đặc biệt hữu ích đối với những người từ 50 tuổi trở lên; người từ 18 tuổi trở lên có suy giảm miễn dịch từ thể vừa đến thể nặng; người từ 18 tuổi trở lên thuộc nhóm nguy cơ cao phơi nhiễm với COVID-19 như cán bộ y tế, cán bộ tuyến đầu (lực lượng công an, quân đội, giáo viên, người làm việc trong lĩnh vực giao thông vận tải, người cung cấp dịch vụ thiết yếu, người làm việc tại các cơ sở dịch vụ du lịch, trung tâm thương mại, siêu thị, chợ), công nhân, người làm tại các khu công nghiệp.
Với những người đã tiêm vaccine liều cơ bản và mắc COVID-19, miễn dịch bắt đầu giảm ở tuần 10 - 19 sau tiêm. Nếu những người này được tiêm nhắc (mũi 3) và mũi tăng cường (mũi 4) thì sẽ khôi phục khả năng miễn dịch, duy trì hiệu lực bảo vệ trước nguy cơ nhiễm SARS-COV-2. Bởi sau tiêm mũi 3 và mũi 4 sẽ làm gia tăng nồng độ kháng thể trong máu, qua đó giúp cơ thể được bảo vệ trước nguy cơ mắc COVID-19, giảm tỷ lệ nhập viện, giảm số ca tiến triển nặng và ca tử vong.
