Cần cơ cấu, bố cục quy định về Tòa án nhân dân thành 1 chương riêng trong Dự thảo Hiến pháp

- Dự thảo Hiến pháp đã bảo đảm quyền lực nhà nước là thống nhất, phân định rõ thẩm quyền, trách nhiệm, cơ chế phối hợp và kiểm soát quyền lực giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp. Tuy nhiên, cơ cấu, bố cục của dự thảo về tổ chức quyền lực nhà nước vẫn chưa phân định rõ ràng theo chức năng cơ bản của mỗi loại cơ quan. Cần cơ cấu, bố cục quy định về tòa án nhân dân (TAND) thành một chương riêng trong Dự thảo Hiến pháp. Có thể thấy rằng, TAND là cơ quan duy nhất thực hiện chức năng tư pháp (xét xử), vì vậy, cần tách thành một chương riêng, độc lập trong Hiến pháp để khẳng định vị trí, vai trò của tòa án trong cơ cấu tổ chức bộ máy nhà nước và đây cũng là thông lệ chung của hầu hết các quốc gia trên thế giới. Đồng thời, về chức năng, nhiệm vụ giữa tòa án và viện kiểm sát là hoàn toàn khác nhau, một số cơ quan khác mặc dù thực hiện hoạt động tư pháp nhưng không phải là cơ quan tư pháp. Do vậy, cần quy định về quyền tư pháp của TAND thành 1 chương độc lập để phân định rõ chức năng tư pháp (xét xử) thuộc duy nhất tòa án.

Ngoài ra cũng cần quy định thêm về nhiệm vụ, quyền hạn của tòa án trong việc phối hợp, kiểm soát thực hiện quyền lực nhà nước.

- Khoản 3 Điều 107 của dự thảo quy định: “Trong tình hình đặc biệt, Quốc hội có thể quyết định thành lập tòa án đặc biệt”.

Chúng tôi cho rằng, việc quy định thành lập tòa án đặc biệt không nên quy định tại Chương VIII. Bởi vì, đây là chương quy định về TAND, viện kiểm sát nhân dân, trong khi tòa án đặc biệt không nằm trong hệ thống TAND, mà đây là tòa án do Quốc hội quyết định thành lập trong tình hình đặc biệt. Do vậy, cần quy định thẩm quyền thành lập tòa án đặc biệt của Quốc hội trong Chương V (quy định về Quốc hội) của dự thảo.

- Khoản 3 Điều 109 dự thảo cần bổ sung quy định chức năng của TAND tối cao trong việc giải thích luật và phát triển án lệ. Vì thực tiễn hiện nay, tòa án tối cao đã thực hiện nhiệm vụ giải thích luật thông qua việc ban hành nghị quyết của Hội đồng thẩm phán TAND tối cao. Việc bổ sung chức năng giải thích luật và phát triển án lệ của TAND tối cao sẽ góp phần đảm bảo việc áp dụng pháp luật đúng, thống nhất, từ đó đảm bảo sự bình đẳng của mọi tổ chức và công dân trước pháp luật và sẽ bổ khuyết kịp thời những “lỗ hổng” khi pháp luật chưa kịp điều chỉnh để bảo vệ quyền lợi người dân tốt hơn. Đồng thời, bổ sung nội dung này cũng là để cụ thể hóa tinh thần Nghị quyết số 49/NQ-TW ngày 2/6/2005 của Bộ Chính trị về chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020 đã xác định: “TAND tối cao có nhiệm vụ tổng kết kinh nghiệm xét xử, hướng dẫn áp dụng pháp luật, phát triển án lệ và xét xử giám đốc thẩm, tái thẩm”.