Diễn xướng Truyện Kiều, góp phần bảo tồn di sản

(Baohatinh.vn) - Trên thế giới, hiếm có một tác phẩm văn học kinh điển nào được phái sinh thành các loại hình văn nghệ dân gian (VNDG) có sức sống bền lâu như Truyện Kiều của Nguyễn Du.

Diễn xướng Truyện Kiều, góp phần bảo tồn di sản

Một tiết mục trò Kiều của CLB Trò Kiều xã Xuân Liên

Bồi đắp nguồn mạch sức sống Truyện Kiều

Lẩy Kiều, ngâm thơ Kiều, diễn tích trò Kiều theo thể loại chèo (gọi tắt là trò Kiều), vịnh Kiều… là những loại hình diễn xướng VNDG đã có từ lâu trên mọi miền đất nước và nở rộ nhiều nhất là ở Nghi Xuân. Gần đây, cùng với chính sách bảo tồn và phát huy các di sản văn hóa nói chung, Truyện Kiều nói riêng, có thêm các loại hinh dân ca Kiều, ca trù có sử dụng trích đoạn thơ Kiều, hát xẩm Kiều…

Năm 2015, nhân kỷ niệm 250 năm ngày sinh Nguyễn Du, tất cả các trường học, chủ yếu là khối THCS, THPT toàn tỉnh đã tổ chức nhiều câu lạc bộ (CLB) văn học, nghệ thuật về Nguyễn Du, Truyện Kiều như thi bình thơ Kiều, thi đố vui, ngâm thơ, lẩy Kiều, đặc biệt là biểu diễn các tiểu phẩm, trích đoạn về Kiều bằng các làn điệu chèo, dân ca kịch.

Huyện Nghi Xuân đã tổ chức cuộc thi diễn xướng Truyện Kiều, thu hút sự tham gia của đông đảo giáo viên, học sinh trong toàn huyện. Có cô giáo đã tâm huyết say sưa đọc hết tác phẩm để hình dung và lựa chọn, thiết kế một kiểu trang phục cho 2 học sinh đóng vai Kiều - Kim Trọng trong trích đoạn “Kiều gặp Kim Trọng”. Nhiều tiểu phẩm đã để lại ấn tượng và dư âm trong lòng khán giả cho đến hôm nay. Những học sinh ấy bây giờ đã rời trường phổ nhưng chắc chắn kỷ niệm về những hội thi ấy sẽ neo đậu mãi trong ký ức của các em.

Diễn xướng Truyện Kiều, góp phần bảo tồn di sản

Trích đoạn “Kim Kiều gặp gỡ” của học sinh Trung tâm Hướng nghiệp, Dạy nghề & Giáo dục thường xuyên huyện Nghi Xuân tại cuộc thi diễn xướng Truyện Kiều năm 2015. Ảnh tư liệu

Khơi đúng nguồn mạch sức sống của Truyện Kiều, với niềm yêu mến và kính trọng, ý thức tôn vinh Đại thi hào Nguyễn Du, những người làm công tác văn hóa, văn học nghệ thuật, đặc biệt là đội ngũ nghệ nhân khắp cả nước, hội viên hội Kiều học Việt Nam đã trăn trở, tạo môi trường để loại hình diễn xướng VNDG về Truyện Kiều được nảy nở, sinh tồn. Trong điều kiện các loại hình âm nhạc hiện đại phát triển rầm rộ, loại hình nghệ thuật truyền thống này vẫn không bị mai một mà ngày càng mở rộng biên độ là điều rất đáng trân quý.

Vốn là loại hình phi vật thể “kén” người hát bởi những nhấn nhá, luyến láy phải phù hợp nhịp phách, trống chầu nhưng ca trù dựa trên lời thơ Kiều là một loại hình VNDG mới được phát triển vài năm nay. Hát ví giặm bằng lời thơ Truyện Kiều tuy có dễ hơn nhưng phải lựa cung bậc cho đúng ví giặm Nghệ Tĩnh cũng không phải dễ.

Cùng với đó, hát xẩm Kiều là một loại hình mới mẻ ở Hà Tĩnh. Thế nhưng, với tâm huyết “không để câu hát cha ông và lời thơ Kiều bị mai một” như tâm sự của Nghệ nhân Nhân dân Nguyễn Hồng Oanh, các loại hình này đã ra đời trong năm 2022, ngay sau khi dịch bệnh bị đẩy lùi. CLB Dân ca “Góc phố” (TP Hà Tĩnh) do bà Phan Thư Hiền làm chủ nhiệm đã tập hợp được 10 chị cùng hát xẩm các trích đoạn Truyện Kiều tại Văn phòng Hội Kiều học Hà Tĩnh.

Diễn xướng Truyện Kiều, góp phần bảo tồn di sản

Hát xẩm Kiều của CLB dân ca “ Góc phố” TP Hà Tĩnh

CLB Trò Kiều xã Xuân Liên (Nghi Xuân) bên cạnh đội ngũ nghệ nhân lâu năm đã có thêm các thành viên trẻ tham gia. CLB Ca trù Cổ Đạm không chỉ hát các bài hát cổ lâu nay mà còn sử dụng thể cách hát mở ca trù trích đoạn thơ Kiều. CLB Dân ca ví giặm xã Xuân Giang thể nghiệm các tiết mục dân ca chuyển thể thơ Truyện Kiều. Nghệ nhân Ưu tú Vũ Thị Thanh Minh (Cẩm Mỹ, Cẩm Xuyên) không chỉ nổi tiếng về hát dân ca mà còn thể nghiệm hát xẩm Kiều. Đây là những tín hiệu vui cho thấy sự phát triển của các loại hình di sản phi vật thể ở Hà Tĩnh nói chung và VNDG phái sinh từ Truyện Kiều nói riêng.

“Cú hích” từ các chính sách

Nhận rõ trách nhiệm lớn lao trong việc bảo tồn và phát huy giá trị các di sản, HĐND tỉnh đã ban hành Nghị quyết 93/2018/NQ-HĐND về “Bảo tồn và phát huy các giá trị di sản dân ca ví, giặm, ca trù, Truyện Kiều, Mộc bản Trường học Phúc Giang, Hoàng Hoa sứ trình đồ giai đoạn 2018-2025 và những năm tiếp theo” (Nghị quyết 93).

Diễn xướng Truyện Kiều, góp phần bảo tồn di sản

Một tiết mục dân ca ví giặm dựa trên trích đoạn Kiều của CLB Dân ca ví giặm Xuân Giang - Nghi Xuân

Theo tinh thần Nghị quyết 93, hằng năm, ngân sách tỉnh chi cho chính sách bảo tồn các di sản văn hóa, các CLB ca trù thành lập mới được hỗ trợ 100 triệu đồng, duy trì hoạt động 30 triệu đồng/năm, các nghệ nhân ưu tú và nghệ nhân nhân dân được hỗ trợ hàng tháng từ 1-1,5 triệu đồng; CLB dân ca ví giặm ra mắt được hỗ trợ 30 triệu đồng, duy trì hỗ trợ 5 triệu đồng/năm. Huyện Nghi Xuân còn ban hành Nghị quyết 134/NQ-HĐND quy định hỗ trợ cho các CLB ca trù - trò Kiều có đóng góp sản phẩm và hoạt động hiệu quả mỗi CLB 50 triệu đồng/năm; các nghệ nhân ưu tú, nghệ nhân dân gian có đóng góp sản phẩm và hoạt động hiệu quả cho phong trào địa phương 6 triệu đồng/người/năm.

Các chính sách này thực sự là những “cú hích” thúc đẩy mạnh mẽ các loại hình văn hóa phi vật thể, trong đó có diễn xướng VNDG về Truyện Kiều. Cùng với đó là sự tâm huyết, trách nhiệm của đội ngũ nghệ nhân, cán bộ văn hóa, cấp ủy, chính quyền các địa phương và những người đam mê, tâm huyết bảo tồn di sản như: Nghệ nhân Nhân dân Nguyễn Hồng Oanh, ông Hà Văn Thạch - Giám đốc Quỹ Bảo tồn và phát huy giá trị di sản Nguyễn Du và Truyện Kiều, ông Thái Văn Sinh - Trưởng Văn phòng Hội Kiều học Việt Nam tại Hà Tĩnh, bà Phan Thư Hiền, bà Trần Thị Cảnh… và đông đảo hội viên hội Kiều học.

Bà Trần Thị Cảnh - Phó Giám đốc Trung tâm Văn hóa - Truyền thông huyện Nghi Xuân chia sẻ: “Cùng với Nghị quyết 93, Nghị quyết 134 đã giúp duy trì và mở rộng các CLB diễn xướng VNDG về Truyện Kiều ở Nghi Xuân, điển hình là CLB Trò Kiều xã Xuân Liên. Bên cạnh những nghệ nhân già đã có thêm các nghệ nhân trẻ. Đây là điều rất đáng mừng!”

Diễn xướng Truyện Kiều, góp phần bảo tồn di sản

Năm 2016, Nhà hát kịch Việt Nam cũng đã dựng vở diễn “Chuyện nàng Kiều” dựa trên kiệt tác “Truyện Kiều” của Nguyễn Du.

Nghệ nhân Nguyễn Huýnh - Chủ nhiệm CLB Trò Kiều xã Xuân Liên cho biết: “Trong chương trình diễn xướng Truyện Kiều diễn ra tại Văn phòng Hội Kiều học Hà Tĩnh, chúng tôi mang đến trích đoạn trò Kiều “Chị em Thúy Kiều du xuân” do các nghệ nhân trẻ đảm nhận. Đây là dịp để chúng tôi tự hào giới thiệu những thành quả của mình trong việc giữ gìn và phát huy sân khấu dân gian Trò Kiều Xuân Liên vốn đã có từ gần 1 thế kỷ nay”.

Để loại hình diễn xướng VGDG về Truyện Kiều có sức hấp dẫn với đông đảo khán giả, cần có thêm nhiều không gian diễn xướng, nhiều buổi sinh hoạt CLB VNGD, nhất là trong trường học, để người dân, đặc biệt là học sinh được thưởng thức loại hình độc đáo này.

Chủ đề Sáng tác Văn học Nghệ thuật

Đọc thêm

24 giờ chơi Tết độc lập ở Hà Nội

24 giờ chơi Tết độc lập ở Hà Nội

Gợi ý một số hoạt động phải xem trong ngày 2/9 và một số điểm tham quan, ăn uống, vui chơi đậm chất Hà Nội cho du khách đến từ miền Trung và miền Nam.
ADB mong muốn xây dựng mô hình du lịch "chữa lành" tại Hà Tĩnh

ADB mong muốn xây dựng mô hình du lịch "chữa lành" tại Hà Tĩnh

Trong xu thế ngày càng nhiều người Việt lựa chọn rời xa phố thị, tìm đến thiên nhiên và sự tĩnh lặng để chữa lành cả thể chất lẫn tinh thần, ADB định hướng phát triển du lịch "chữa lành", tận dụng lợi thế giữa rừng núi, thiên nhiên nhằm thu hút du khách trải nghiệm tại Hà Tĩnh.
Hơn 1.000 khán giả Hà Tĩnh đặt vé xem phim "Mưa đỏ"

Hơn 1.000 khán giả Hà Tĩnh đặt vé xem phim "Mưa đỏ"

Kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, khán giả cả nước, trong đó có Hà Tĩnh sẽ được thưởng thức bộ phim điện ảnh “Mưa Đỏ” – một khúc tráng ca về tinh thần bất khuất, khát vọng hòa bình và hòa hợp dân tộc.
Kịch bản Lễ kỷ niệm diễu binh, diễu hành sáng 2/9

Kịch bản Lễ kỷ niệm diễu binh, diễu hành sáng 2/9

Chương trình diễu binh, diễu hành sáng 2/9 gồm không quân bay chào mừng, diễu binh diễu hành các khối theo thứ tự diễu hành của các khối nghi trượng, diễu binh của các khối đi bộ, các khối Quân đội nhân dân Việt Nam trước, sau đó đến các khối quân đội nước ngoài, rồi đến khối dân quân, du kích, các khối công an. Kịch bản chương trình được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phê duyệt. 
Podcast truyện ngắn: Giữa lằn ranh sinh tử

Podcast truyện ngắn: Giữa lằn ranh sinh tử

Để giữ bình yên cuộc sống, người chiến sĩ công an đều có những lần đối diện ranh giới sống - chết, giữa nhiệm vụ và tình thân. Câu chuyện của Thượng úy Trần Long là 1 trong số đó...
Đưa nghệ thuật biểu diễn tới gần hơn với công chúng Hà Tĩnh

Đưa nghệ thuật biểu diễn tới gần hơn với công chúng Hà Tĩnh

Nhằm nâng cao đời sống văn hóa tinh thần của người dân, thời gian qua, các đơn vị nghệ thuật và cơ quan liên quan ở Hà Tĩnh không ngừng tìm tòi hướng đi đưa nghệ thuật biểu diễn đến gần hơn với khán giả, góp phần bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống.
Podcast ghi chép: Vị xưa trong những món quê

Podcast ghi chép: Vị xưa trong những món quê

Dù không được bày biện cầu kỳ, chẳng mang tên gọi mỹ miều, nhưng những món ăn của Hà Tĩnh chất chứa bao ký ức ngọt ngào, thấm đẫm tình thân và gửi gắm trọn vẹn hồn cốt quê nhà...
80 năm văn chương một vùng đất

80 năm văn chương một vùng đất

Tám mươi năm qua, văn học Hà Tĩnh đã để lại nhiều dấu ấn quan trọng trong dòng chảy văn chương nước nhà, xứng danh một vùng văn hóa lớn của Tổ quốc.
Podcast tản văn: Ký ức sông La

Podcast tản văn: Ký ức sông La

Với tác giả Nguyễn Bá Thuyết, sông La đã nuôi dưỡng tâm hồn và chở che suốt hành trình hơn nữa thế kỷ cuộc đời. Đó cũng là dòng ký ức được ông nâng niu lưu giữ và gửi gắm trong tản văn: Ký ức sông La
13 bãi biển "đẹp nhất thế giới" năm 2025

13 bãi biển "đẹp nhất thế giới" năm 2025

Công ty du lịch nổi tiếng thế giới Explore Worldwide xếp hạng các bãi biển ở Thái Lan, Anh và Mỹ đẹp nhất thế giới năm 2025, nhờ cảnh quan độc đáo, trải nghiệm gắn liền thiên nhiên.
Hà Tĩnh sẵn sàng tham gia Triển lãm 80 năm thành tựu Đất nước

Hà Tĩnh sẵn sàng tham gia Triển lãm 80 năm thành tựu Đất nước

Thực hiện chỉ đạo của Trung ương, đến nay, Hà Tĩnh đã chuẩn bị các điều kiện cần thiết để cùng cả nước tổ chức Triển lãm thành tựu Đất nước nhân dịp kỷ niệm 80 năm Ngày Quốc khánh nước Cộng hòa XHCN Việt Nam (2/9/1945 - 2/9/2025) tại Hà Nội.
Podcast truyện ngắn: Chuyện tình bên suối vắng

Podcast truyện ngắn: Chuyện tình bên suối vắng

Truyện ngắn "Chuyện tình bên suối vắng" của tác giả Lê Nguyễn là một minh chứng rõ nét cho tình yêu thời chiến, một tình yêu vừa lãng mạn, nên thơ nhưng cũng đầy bi tráng và hy sinh.
Podcast tản văn: Nhớ cơn mưa mùa cũ

Podcast tản văn: Nhớ cơn mưa mùa cũ

Tản văn "Nhớ cơn mưa mùa cũ" của tác giả Nguyễn Thị Hà sẽ đưa chúng ta về lại một miền ký ức tuổi thơ trong trẻo và hồn nhiên và cả tình yêu thương ấm áp của mẹ.
 Podcast Tản văn: Tháng Tám trên quê hương

Podcast Tản văn: Tháng Tám trên quê hương

Tháng Tám mang nhiều ý nghĩa thiêng liêng của quê hương, đất nước. Giữa mênh mang đất trời, nghe như có tiếng gọi của lịch sử dân tộc vang vọng về một thời đã qua nhưng rất đỗi tự hào.
Podcast truyện ngắn: "Nơi gió khắc anh"

Podcast truyện ngắn: "Nơi gió khắc anh"

Có những nấm mồ không một dòng họ tên, chỉ có gió biển và lòng người thương nhớ. Mộ gió, nơi yên nghỉ tượng trưng của những người lính vĩnh viễn nằm lại giữa trùng khơi vì Tổ quốc.