Sẽ không còn khái niệm "trúng tủ", "lệch tủ"
Chỉ còn chưa đầy một ngày nữa, hơn 17.300 thí sinh Hà Tĩnh sẽ bước vào môn thi đầu tiên trong Kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2025 - môn Ngữ văn. Điểm đáng chú ý của đề thi môn học này đó là không sử dụng ngữ liệu trong sách giáo khoa. Thay vì kiểm tra khả năng ghi nhớ tác phẩm, đề thi sẽ tập trung vào việc đánh giá năng lực tư duy, cảm thụ văn học và khả năng diễn đạt của thí sinh. Với nhiều yếu tố đổi mới, đề Ngữ văn khiến học sinh và giáo viên hồi hộp, kỳ vọng, mong chờ và có phần lo lắng.
Em Nguyễn Thị Quỳnh Giao - lớp 12A7 (Trường THPT Nguyễn Huệ, huyện Kỳ Anh) chia sẻ: “Em đang rất hồi hộp và cũng không kém phần háo hức để bước vào kỳ thi. Riêng đề thi Ngữ văn năm nay, em trông chờ một “ngữ liệu mở” và một “đáp án mở”, không có sự rập khuôn để tạo cơ hội cho học sinh dám nêu lên suy nghĩ, cách hiểu của mình, nhất là đối với câu nghị luận xã hội. Để chuẩn bị tốt cho môn thi này, em cũng đã cố gắng học thật chắc kiến thức của chương trình Ngữ văn THPT (bao gồm cả lớp 10, 11 và 12), bởi đề thi sẽ không giới hạn. Em cũng đã trau dồi kỹ năng “đọc và suy nghĩ”, đồng thời góp nhặt những kiến thức lí luận văn học phù hợp, hay sưu tầm những dẫn chứng xã hội tiêu biểu để có thể “ứng phó” với đề thi trong trạng thái chủ động nhất”.
Nhiều học sinh cho rằng, việc đề thi không sử dụng văn bản cụ thể trong sách giáo khoa có thể sẽ khiến đề Văn trở nên bất ngờ hơn, nhưng cũng là cơ hội để các em bộc lộ khả năng suy nghĩ độc lập, sáng tạo - điều mà chương trình GDPT 2018 hướng đến. Sẽ không có khái niệm “trúng tủ” và “lệch tủ”, điểm thi sẽ đánh giá được sát hơn năng lực thật sự của thí sinh so với những năm trước.
Với em Trần Thị Thanh Nga - cựu học sinh Trường THPT Cù Huy Cận (Vũ Quang, Hà Tĩnh), nữ sinh từng có 4 năm liền đạt giải nhất tỉnh môn Ngữ văn, việc đề thi Ngữ văn năm nay không sử dụng ngữ liệu trong sách giáo khoa thực sự là một bước chuyển mình đầy thú vị, mang theo cả thách thức lẫn cơ hội lớn.
Thanh Nga chia sẻ: “Với tư cách là một người đã trải qua nhiều kỳ thi Văn, em hiểu rằng việc thay đổi này trước hết là một thách thức lớn. Tuy nhiên, với kinh nghiệm của bản thân, em nhận thấy đây là một cơ hội vàng để đề thi Ngữ văn thực sự đánh giá được năng lực cảm thụ, tư duy và sáng tạo của học sinh. Đề thi không giới hạn ngữ liệu trong sách giáo khoa không có nghĩa là kiến thức sẽ "từ trên trời rơi xuống". Ngược lại, điều này đòi hỏi chúng ta phải nắm thật chắc những kiến thức nền tảng về lý luận văn học, các kiểu bài nghị luận và kỹ năng đọc hiểu văn bản. Những kiến thức này được xây dựng xuyên suốt chương trình học, và một khi đã vững vàng, các bạn có thể làm tốt với bất kỳ ngữ liệu nào”.
“Với những bạn đang chuẩn bị cho kỳ thi sắp tới, lời khuyên của em là hãy nắm thật chắc kiến thức chương trình Ngữ văn THPT (cả lớp 10, 11, 12). Đây là "xương sống" để chúng ta có thể phân tích bất kỳ văn bản nào. Quan trọng hơn, hãy chủ động trau dồi khả năng đọc hiểu và tư duy. Hãy đọc nhiều hơn các tác phẩm, đoạn trích ngoài sách giáo khoa, tập đặt ra các câu hỏi và suy nghĩ sâu sắc về chúng. Việc thu thập các dẫn chứng xã hội tiêu biểu và kiến thức lý luận văn học cũng sẽ là hành trang quý giá giúp các bạn tự tin hơn rất nhiều khi làm bài” - Thanh Nga cho hay.
Thể hiện đúng tinh thần của chương trình giáo dục phổ thông
Không chỉ học sinh, các giáo viên cũng đang trông chờ vào đề thi môn Ngữ văn đúng tinh thần đổi mới, nhưng vẫn đủ độ rõ ràng và gần gũi, giúp học sinh yên tâm thể hiện bản thân. Với việc “thoát ly” sách giáo khoa, môn Ngữ văn năm 2025 đang được chờ đợi ở sự bứt phá, truyền cảm hứng và gợi mở tư duy.
Cô Lê Thị Phương - giáo viên môn Ngữ văn Trường THPT Cẩm Xuyên chia sẻ: “Chúng tôi mong đề thi không quá hàn lâm hay đánh đố, mà phải truyền được cảm hứng, cho học sinh thấy môn Văn là nơi để nói lên suy nghĩ, cảm xúc. Đặc biệt, phần nghị luận văn học, xã hội chúng tôi mong đề thi sẽ bám sát những vấn đề đang diễn ra, vừa mang tính thời sự lại hướng đến những vấn đề nhân văn sâu sắc, để không chỉ giúp học sinh phát huy tính thực tiễn mà còn khơi dậy thái độ, quan điểm sống tích cực”.
Không thể phủ nhận rằng việc đổi mới cách ra đề phù hợp với chương trình giáo dục phổ thông 2018 là một sự thử thách với cả với giáo viên và học sinh. Nhưng đây là một bước chuyển quan trọng, thể hiện đúng tinh thần của chương trình giáo dục phổ thông mới: phát triển năng lực, phẩm chất của người học, chứ không chỉ kiểm tra kiến thức. Nhiều thầy cô cũng gửi gắm mong muốn học sinh sẽ phát huy những kiến thức đã được học, vượt qua những bỡ ngỡ để hoàn thành tốt bài làm.
Cô Trần Thị Cảnh Thuần - giáo viên môn Ngữ văn Trường THPT Mai Thúc Loan (Thạch Hà) cho rằng: “Một đề văn hay không chỉ đánh giá đúng năng lực học sinh, mà còn có thể chạm đến cảm xúc, làm cho các em thấy môn Văn là nơi để giãi bày, để sống thật với chính mình. Dĩ nhiên sẽ có bỡ ngỡ, vì các em đã quen học với văn bản cụ thể. Nhưng tôi tin rằng, nếu văn bản được chọn gần gũi, có thông điệp rõ ràng thì học sinh hoàn toàn có thể xử lý tốt. Chính vì thế, các em đừng quá áp lực, hãy tin rằng mình đã học đủ, trải nghiệm đủ, để giải quyết được yêu cầu của đề và thể hiện được quan điểm của chính mình. Đề thi là một cánh cửa mở nên chỉ cần giữ tâm lý bình tĩnh, các em sẽ bước qua được một cách vững vàng”.
Là môn mở đầu Kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025, đề Ngữ văn không chỉ kiểm tra kiến thức mà còn có ý nghĩa tạo niềm tin, tinh thần cho thí sinh trong suốt cả kỳ thi. Dù vẫn còn băn khoăn, lo lắng, nhưng với cách ra đề mới, phần lớn học sinh, giáo viên đều đặt niềm tin và hy vọng đề thi Ngữ văn sẽ là nơi để những suy nghĩ chân thành, những ước mơ trong trẻo của thế hệ 2007 được cất lên bằng những trang viết.