Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc – Nam dự kiến đi qua 23 xã, phường của Hà Tĩnh với chiều dài khoảng 103,42 km. Theo thống kê sơ bộ, để thi công đoạn tuyến qua địa bàn, Hà Tĩnh dự kiến thu hồi hơn 760 ha đất các loại.
Phạm vi giải phóng mặt bằng (GPMB), đoạn tuyến qua địa bàn Hà Tĩnh ảnh hưởng đến khoảng gần 1.800 hộ, trong đó dự kiến phải tái định cư khoảng 1.300 hộ và di dời nhiều ngôi mộ, hạ tầng, công trình kỹ thuật khác.
Đến thời điểm này, 23 xã, phường có dự án đi qua đã thành lập ban chỉ đạo và hội đồng bồi thường GPMB dự án.
Thời gian qua, các địa phương đã hoàn thành việc rà soát tổng kinh phí GPMB và nhu cầu nguồn vốn ngân sách trung ương năm 2025 theo yêu cầu của Bộ Xây dựng. Theo đó, trên cơ sở ranh giới GPMB và kết quả rà soát sơ bộ, tổng kinh phí GPMB dự án đoạn qua địa bàn Hà Tĩnh ước tính khoảng 8.462 tỷ đồng. Trong đó, chi phí thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư để GPMB dự án (bao gồm di dời đường điện từ 110kV trở xuống) ước tính khoảng 6.346 tỷ đồng.
Hà Tĩnh dự kiến xây dựng 35 khu tái định cư trên địa bàn 18 xã, phường. Để sẵn sàng khởi công xây dựng khu tái định cư phục vụ dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, các địa phương đang chuẩn bị các điều kiện về pháp lý, kỹ thuật; rà soát và xác định phạm vi, quy mô tái định cư.
Thời gian qua, chính quyền địa phương đã thường xuyên phối hợp với ban công tác mặt trận các thôn, trực tiếp xuống tận từng hộ dân dự kiến bị ảnh hưởng để tuyên truyền, nắm bắt tâm tư, nguyện vọng, nhất là những hộ dự kiến phải di dời tái định cư. Đến thời điểm này, cơ bản người dân đồng thuận với chủ trương lớn của đất nước.
Ông Nguyễn Bá Bình, thôn Trung Nam Hồng, xã Đức Quang cho hay: “Gia đình đã xây dựng nhà kiên cố, công trình 2 tầng là tài sản của vợ chồng cả đời tích góp. Tuy nhiên, khi nghe tin dự án đường sắt tốc độ cao đi qua và gia đình phải thực hiện tái định cư, mặc dù phải di dời đến nơi ở mới, nhưng vì mục tiêu chung của dự án trọng điểm quốc gia nên chúng tôi hoàn toàn đồng ý".
Tuy nhiên, qua triển khai thực tế, hiện còn một số khó khăn, vướng mắc như: quy trình, thủ tục đầu tư các khu tái định cư chưa được xác định rõ. Trong khi đó, một số địa phương đã hoàn thiện hồ sơ khảo sát, lập dự án khu TĐC, cần sớm được hướng dẫn quy trình để trình thẩm định, phê duyệt. Chính vì vậy, Sở Tài chính đã có báo cáo tham mưu UBND tỉnh (tại Văn bản số 6245/STC-TĐ&TCĐT ngày 09/9/2025) để đề xuất UBND có tỉnh có phương án triển khai phù hợp.
Bên cạnh đó, Hà Tĩnh tiếp tục đề xuất Bộ Xây dựng nghiên cứu điều chỉnh một số đoạn tuyến do chồng lấn, ảnh hưởng với các công trình, dự án trọng điểm của tỉnh nhằm đảm bảo việc triển khai lập quy hoạch các khu tái định phù hợp.
Bên cạnh sự quyết liệt của các sở, ban, ngành thì hiện nay, các địa phương có dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam đi qua cũng linh hoạt vận dụng nhiều giải pháp để tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc.
Đơn cử như tại xã Kỳ Hoa, theo thống kê ban đầu, dự án đi qua địa bàn ảnh hưởng 350 hộ, dự kiến có 150 hộ sẽ được bố trí tái định cư. Chính quyền địa phương cho hay, việc triển khai công tác GPMB, đặc biệt là các hồ sơ, thủ tục pháp lý để xây dựng các khu tái định cư cho dự án là khối lượng công việc rất lớn. Ngoài ra, sau khi chính quyền địa phương 2 cấp đi vào hoạt động, đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã như lĩnh vực xây dựng, giao thông, địa chính, tài nguyên môi trường còn hạn chế về mặt chuyên môn và kinh nghiệm công tác.
Ông Võ Tá Cương, Chủ tịch UBND xã Kỳ Hoa cho hay: “Mặc dù gặp nhiều khó khăn, tuy nhiên, từ kinh nghiệm GPMB và xây dựng các khu tái định cư của dự án đường bộ cao tốc Bắc – Nam, nên chính quyền địa phương đã tiến hành điều chỉnh, luân chuyển các cán bộ có năng lực, trình độ chuyên môn, kinh nghiệm công tác phù hợp từng vị trí, đồng thời, tổ chức các buổi tập huấn kiến thức về Luật Đất đai, kinh nghiệm GPMB đối với đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã để việc triển khai được hiệu quả, đảm bảo tiến độ theo chỉ đạo".
Với nỗ lực của chính quyền địa phương, sự hỗ trợ tích cực từ tỉnh, các sở, ngành cấp tỉnh, những khó khăn, vướng mắc dần được tháo gỡ, xử lý. Đến nay, cơ bản các hồ sơ, thủ tục được hoàn tất, đảm bảo dự án được khởi công đúng tiến độ. Khu tái định cư đầu tiên tại phường Hà Huy Tập khởi công ngày 19/8/2025 đã tạo thành tiền đề, động lực để tiến tới hoàn thiện các khu tái định cư mới trên địa bàn Hà Tĩnh.
Theo số liệu từ Sở Xây dựng Hà Tĩnh, hiện nay, trong tổng số 34 khu tái định cư còn lại, có 21 khu đã phê duyệt quy hoạch chi tiết/chấp thuận quy hoạch tổng mặt bằng; đang triển khai khảo sát, thiết kế lập dự án gồm: các phường Bắc Hồng Lĩnh, Nam Hồng Lĩnh, Hà Huy Tập; các xã Can Lộc, Đông Kinh, Toàn Lưu, Cẩm Xuyên, Cẩm Hưng, Cẩm Lạc, Kỳ Hoa, Kỳ Xuân. 13 khu còn lại đang triển khai công tác lập quy hoạch.
Theo ông Lê Anh Sơn, Phó Giám đốc Sở Xây dựng Hà Tĩnh cho hay: “Giai đoạn hiện nay mới chỉ cho phép triển khai các hồ sơ thủ tục để đầu tư các khu tái định cư. Để đảm bảo tiến độ, các địa phương phải dồn lực đẩy nhanh tiến độ lập quy hoạch, đảm bảo khởi công đồng loạt các khu tái định cư trong tháng 10/2025”.
Đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam không chỉ là một dự án hạ tầng, mà còn là bước ngoặt phát triển đất nước. Tin tưởng với những kinh nghiệm trong giải phóng mặt bằng nhiều dự án lớn, đặc biệt là dự án đường cao tốc Bắc -Nam thời gian qua, cùng với sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị, sự đoàn kết, đồng thuận của Nhân dân, các khu tái định cư sẽ sớm được triển khai theo đúng tiến độ đề ra. Góp phần đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án trọng điểm quốc gia theo đúng tinh thần chỉ đạo của Chính phủ.
Để đẩy nhanh tiến độ xây dựng các khu tái định cư đảm bảo tiến độ vào tháng 10/2025, Sở Xây dựng Hà Tĩnh cũng đã đưa ra một số kiến nghị, đề xuất:
- Sở Nội vụ tiếp tục tham mưu UBND tỉnh phương án bổ sung nhân sự trong lĩnh vực quản lý đất đai, tài nguyên, xây dựng cho các xã có dự án đi qua để bảo đảm thực hiện nhiệm vụ GPMB dự án.
- Sở Nông nghiệp và Môi trường hướng dẫn các xã, phường có dự án đi qua triển khai sớm một số nhiệm vụ liên quan đến bồi thường, hỗ trợ, tái định cư theo quy định của Luật Đất đai.
- UBND các xã, phường tập trung đẩy nhanh tiến độ lập quy hoạch; khẩn trương khảo sát, lập hồ sơ thiết kế đối với các khu đã được phê duyệt quy hoạch, bảo đảm hoàn thành thủ tục và khởi công đồng loạt các khu tái định cư còn lại trước ngày 10/10/2025.
- Sở Xây dựng tiếp tục phối hợp với Sở Tư pháp, Văn phòng UBND tỉnh sớm hoàn thiện, ban hành quy định về một số nội dung trong công tác thẩm định và quản lý chất lượng công trình xây dựng trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh làm cơ sở tổ chức, thẩm định, phê duyệt các khu tái định cư.