Mường Thanh, Hồng Cúm, Him Lam - những địa danh đi vào lịch sử

(Baohatinh.vn) - Sau chiến thắng Điện Biên Phủ, Tố Hữu viết bài thơ: “Hoan hô chiến sỹ Điện Biên”. Bài thơ có 2 câu: “Mường Thanh, Hồng Cúm, Him Lam/ Hoa mơ lại trắng, vườn cam lại vàng”. Đó là 3 địa danh tiêu biểu của chiến trường Điện Biên Phủ.

Nếu như Điện Biên Phủ là tên gọi hành chính của Nhà nước phong kiến từ trước Cách mạng tháng Tám thì Mường Thanh lại là tên gọi dân gian của người Thái Tây Bắc đến tận bây giờ.

Mường Thanh, Hồng Cúm, Him Lam - những địa danh đi vào lịch sử

Cánh đồng Mường Thanh ngày nay. Ảnh: Thông tấn xã Việt Nam

Trước thế kỷ XVIII, Điện Biên Phủ nằm trong tay giặc Poọng, giặc Phẻ, những kẻ thống trị ngoại bang đối với người Lự vùng này. Lãnh tụ nghĩa quân nông dân Hoàng Công Chất đã chiến đấu giành lại, lập căn cứ chống lại triều đình Lê - Trịnh. Hiện nay ở thành phố Điện Biên Phủ còn có đền thờ lãnh tụ nghĩa quân Hoàng Công Chất.

Sau khi cuộc khởi nghĩa bị dẹp tan, năm 1778, vùng “đất nghịch” này được đặt tên là châu Ninh Biên - một vùng an ninh ở biên giới. Đến năm 1841, vua Thiệu Trị lên ngôi đổi tên thành Điện Biên Phủ. Điện là trấn giữ, biên là biên giới, phủ là một đơn vị hành chính, chỉ một huyện lớn.

Mường Thanh, Hồng Cúm, Him Lam - những địa danh đi vào lịch sử

Quân đội Nhân dân Việt Nam phất cờ chiến thắng trên nóc trung tâm phòng ngự của Tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ. Ảnh tư liệu

Trong suy nghĩ của dân gian, Mường Thanh được xem là quê hương muôn đời của người Thái, kể cả lúc sống lẫn khi chết. Tên gốc của Mường Thanh theo cách gọi của người Thái cổ là Mướng Thẻn.

Mướng là tên gọi chung một vùng đất, không chỉ là cấp huyện mà còn là từ cấp tỉnh đến cấp quốc gia. Thẻn là thượng đế. Từ thế kỷ XIII, một thủ lĩnh người Thái là Lò Lẹt, sợ “phạm húy” thượng đế liền cho đổi tên thành Mướng Thanh. Từ đó, người Việt phát âm trệch đi thành Mường Thanh hoặc Mường Thang. Hơn 700 năm nay, dù cho về mặt hành chính, nhà nước phong kiến đã nhiều lần thay đổi tên gọi, địa danh này vẫn cứ song song tồn tại.

Mường Thanh hiện nay còn là một cánh đồng phì nhiêu, màu mỡ, có diện tích lớn nhất ở Tây Bắc với chiều dài tới 20 km và chiều rộng từ 8 đến 10 km. Người Thái vẫn truyền tụng nhau câu nói: “Nhất Thanh (Mường Thanh), nhì Lò (Mường Lò tức huyện Văn Chấn, tỉnh Yên Bái), tam Tấc (Mường Tấc tức huyện Phù Yên, tỉnh Sơn La), tứ Than (Mường Than, tức huyện Than Uyên, tính Yên Bái)”.

Mường Thanh, Hồng Cúm, Him Lam - những địa danh đi vào lịch sử

Máy bay địch bị quân ta bắn rơi dưới chân đồi Him Lam. Ảnh tư liệu

Trên đất Điện Biên, Him Lam ở phía bắc và Hồng Cúm ở phía Nam.

Him Lam là cách gọi trệch từ Hin Đăm của tiếng Thái. Hin là đá, đăm là đen. Trong phát âm, người Thái không phân biệt được phụ âm đ và phụ âm l. Điều đó làm cho người Việt biến “đăm” thành “lam”.

Cứ điểm Him Lam cùng với các cứ điểm đồi Độc Lập và Bản Kéo tạo thành phân khu phòng thủ phía Bắc của quân Pháp ở Điện Biên Phủ. Him Lam có vị trí quan trọng hơn vì nó là một bệ lô-cốt lớn nằm trên một ngọn đồi thuộc bản Him Lam, cạnh một con suối có rất nhiều phiến đá màu đen, án ngữ ngay con đường từ Tuần Giáo đến Điện Biên.

Mường Thanh, Hồng Cúm, Him Lam - những địa danh đi vào lịch sử

Cứ điểm Hồng Cúm. Ảnh tư liệu

Chiến thắng Him Lam ngày 13/3/1954 trong đợt công kích đầu tiên của quân ta có giá trị lớn là đã mở màn cho chiến dịch Điện Biên Phủ. Đây là nơi chiến sỹ xung kích Phan Đình Giót đã lấy thân mình lấp lỗ châu mai, mở đường cho đồng đội xông lên.

Còn Hồng Cúm, theo tiếng Thái là Hong Cúm, nghĩa là Khe Cúm. Cứ điểm này cùng với một sân bay nhỏ tạo thành phân khu phòng thủ phía Nam của quân Pháp và đã bị quân ta đánh chiếm trong đợt công kích thứ ba, từ ngày 1 đến ngày 7/5/1954 giành thắng lợi.

CCB Điện Biên Phủ

Đọc thêm

Kết luận của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về tích cực triển khai vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, chuyển mạnh cấp cơ sở

Kết luận của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về tích cực triển khai vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, chuyển mạnh cấp cơ sở

Thay mặt Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư Trần Cẩm Tú ký ban hành Kết Luận số 183- KL/TW ngày 1/8/2025 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về tích cực triển khai vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, chuyển mạnh cấp cơ sở sang chủ động nắm, điều hành kinh tế-xã hội, quốc phòng, an ninh.
Đại hội Đảng bộ Quân sự tỉnh Hà Tĩnh thành công tốt đẹp

Đại hội Đảng bộ Quân sự tỉnh Hà Tĩnh thành công tốt đẹp

Đồng chí Nguyễn Duy Lâm – Bí thư Tỉnh ủy, Bí thư Đảng ủy Quân sự tỉnh đề nghị, ngay sau đại hội, toàn Đảng bộ đẩy mạnh phong trào thi đua quyết thắng, lập thành tích cao nhất trên các mặt công tác, hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao.
Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy dự Đại hội Đảng bộ xã Can Lộc lần thứ nhất

Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy dự Đại hội Đảng bộ xã Can Lộc lần thứ nhất

Sáng 1/8, Đảng bộ xã Can Lộc (tỉnh Hà Tĩnh) trang trọng tổ chức Đại hội đại biểu lần thứ nhất, nhiệm kỳ 2025 - 2030. Tham dự đại hội có Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy Trần Thế Dũng, Chủ nhiệm UBKT Tỉnh ủy Hà Văn Trọng, Phó Trưởng đoàn phụ trách Đoàn ĐBQH tỉnh Trần Đình Gia, lãnh đạo một số ban, sở, ngành và 172 đại biểu đại diện cho 2.269 đảng viên trong toàn Đảng bộ xã Can Lộc.
 Kỳ vọng đổi mới, khát vọng vươn xa

Kỳ vọng đổi mới, khát vọng vươn xa

Trước thềm Đại hội đại biểu Đảng bộ phường Sông Trí (tỉnh Hà Tĩnh) nhiệm kỳ 2025–2030, nhiều ý kiến tâm huyết, tin tưởng, đại hội sẽ mở ra chặng đường phát triển mới, sớm hiện thực hóa khát vọng xây dựng đô thị trung tâm phía Nam Hà Tĩnh.
Ban Thường vụ Tỉnh ủy duyệt Đại hội Đảng bộ UBND tỉnh

Ban Thường vụ Tỉnh ủy duyệt Đại hội Đảng bộ UBND tỉnh

Chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh Võ Trọng Hải yêu cầu Đảng bộ UBND tỉnh tập trung hoàn thiện dự thảo các văn kiện, đẩy mạnh phong trào thi đua, tuyên truyền chào mừng đại hội có chiều sâu, lan tỏa tinh thần dân chủ, đổi mới, khát vọng.
Lãnh đạo xây dựng lực lượng vũ trang vững mạnh, quyết tâm thực hiện thắng lợi nhiệm vụ quân sự - quốc phòng địa phương

Lãnh đạo xây dựng lực lượng vũ trang vững mạnh, quyết tâm thực hiện thắng lợi nhiệm vụ QS-QP địa phương

Những thành tựu nổi bật trong nhiệm kỳ qua là nền tảng, động lực quan trọng để Đảng bộ Quân sự tỉnh Hà Tĩnh tiếp tục lãnh đạo, chỉ đạo, xây dựng lực lượng vũ trang theo hướng “tinh - gọn - mạnh”, phát huy sức mạnh tổng hợp của nền quốc phòng toàn dân, thế trận an ninh nhân dân.