Dẹp bỏ nạn khai thác cát trái phép trên sông Rác: Cần giải pháp bền vững!

Quyết liệt ra quân

Có mặt tại chân cầu Rác, chúng tôi được chứng kiến hàng chục cán bộ, lực lượng vũ trang xã Cẩm Trung đang vào cuộc quyết liệt để dỡ bỏ các điểm tập kết cát trái phép đã tồn tại lâu nay. Bên bờ sông Rác thuộc địa bàn thôn 5, máy xúc lật đang làm việc hết công suất để san phẳng các điểm tập kết.

Hiện nay, phần lớn bến, bãi tập kết cát trên địa bàn tỉnh ta chưa được cấp phép hoạt động.

Phó Chủ tịch UBND xã Cẩm Trung - Nguyễn Thành Nhơn cho biết: “Chúng tôi đang tập trung tháo dỡ 25 bến bãi tập kết trải dài hơn 2 km ven sông Rác. Xã đã huy động mọi lực lượng để hoàn thành trong 3 ngày đầu ra quân. Lần này, địa phương kiên quyết đẩy lùi tình trạng khai thác cát trái phép tồn tại nhức nhối lâu nay”. Cũng theo ông Nguyễn Thành Nhơn, để đảm bảo an toàn, xã huy động lực lượng công an viên của 11 thôn, chia làm 2 tổ, bố trí xen kẽ thực hiện nhiệm vụ. Đồng thời, phối hợp chặt chẽ với Công an huyện Cẩm Xuyên, sẵn sàng xử lý khi xảy ra tình huống các đối tượng chống đối…

Được biết, các bến cát trên sông Rác thuộc địa phận xã Cẩm Trung lâu nay không ai quản lý. Trước năm 2004, theo quy định của Nhà nước, địa phương cho người dân đấu thầu và tiến hành khai thác cát, nhưng từ năm 2004, để bảo vệ môi trường sinh thái, tài nguyên khoáng sản, Nhà nước cấm việc cho đấu thầu khai thác cát, vì vậy, tình trạng khai thác cát trái phép bắt đầu diễn ra. Chính quyền địa phương cũng đã vào cuộc, xử phạt một số đối tượng; riêng năm 2015, phối hợp với Công an huyện Cẩm Xuyên bắt, xử phạt 7 thuyền, 9 bè.

Tuy nhiên, việc bắt giữ, xử phạt cũng chỉ là “bắt cóc bỏ đĩa”, bởi vậy, để đẩy lùi tình trạng này, đầu năm 2016, xã bắt đầu xây dựng kế hoạch tháo dỡ các điểm tập kết, khai thác cát trái phép. Ngay từ đầu năm, xã đã tổ chức gặp mặt các hộ lập bãi khai thác cát trái phép dưới cầu Sông Rác để tuyên truyền, vận động và ký cam kết với chủ các tàu thuyền, các hộ không khai thác cát trái phép; hủy bỏ các bãi chứa cát của từng hộ.

Cần chuyển đổi nghề cho người dân

Anh Võ Văn Trường (xóm 7, xã Cẩm Trung), chủ thuyền có bãi khai thác cát ngay trong vườn nhà cho biết: “Chúng tôi đồng ý với chủ trương của xã, tuy nhiên, khai thác cát trên sông Rác lâu nay là kế sinh nhai của cả gia đình, giờ chúng tôi không biết sử dụng thuyền vào mục đích gì, rồi thời gian tới biết làm gì để sống”.

Chính quyền xã Cẩm Trung huy động lực lượng, máy móc để dẹp bỏ các điểm khai thác cát trái phép.

Cũng theo anh Trường, năm ngoái, sau khi xã Cẩm Lĩnh dỡ bỏ các điểm khai thác cát trái phép trên sông Rác thuộc địa phận xã Cẩm Lĩnh, tất cả thuyền, bè đều được bán cho các địa phương khác. Nhiều chủ thuyền ở Cẩm Trung thấy rẻ nên mua lại. Bây giờ, không khai thác cát được nữa, thuyền cũng không bán được nên nhiều chủ thuyền đang “sống dở, chết dở”.

Hiện, toàn xã có hơn 10 thuyền và 7 bè, đa số chủ thuyền, bè là người dân thôn 5, nằm ven sông Rác. Phó Chủ tịch UBND xã Nguyễn Thành Nhơn cho hay: “Thôn 5 có hơn 100 hộ dân. Ngoài các chủ thuyền, bè, lao động của thôn thường làm nghề bốc cát kiếm thêm thu nhập. Việc khai thác, bốc cát diễn ra vào ban đêm nên ban ngày người dân nhàn rỗi thường tụ tập rượu chè, bài bạc...”.

Một trong những vấn đề khó khăn nhất hiện nay của địa phương, cũng là tâm tư, nguyện vọng của các chủ thuyền - đó là việc chuyển đổi nghề, tạo việc làm để không tái phạm khai thác cát trái phép. Chủ thuyền Nguyễn Văn Thiết (xóm 7, xã Cẩm Trung) chia sẻ: “Chúng tôi hy vọng được hỗ trợ một phần kinh phí cho thuyền, bè. Ngoài ra, địa phương cũng nên xây dựng kế hoạch, có phương án cụ thể để chúng tôi chuyển đổi nghề, ổn định cuộc sống”.