Thương lắm cò ơi...!

(Baohatinh.vn) - Ngày ấu thơ, theo nhịp võng kẽo cà, kẽo kẹt là lời ru của mẹ: “Con cò bay lả bay la…” đưa tôi vào giấc ngủ... Hình ảnh cánh cò theo tôi từ độ ấy. Tôi cũng thương những cánh cò từ độ ấy

Lớn lên một chút, tôi cùng bạn bè kéo nhau ra cánh đồng. Đồng quê mênh mông. Trên cái màu xanh trù phú ấy là những cánh cò chớp trắng chao lượn. Rồi lớn lên chút nữa, tôi được theo mẹ đi cày. Cùng tiếng “tắc, rì” của mẹ, dọc theo đường cày xới đất, những chú cò xinh xắn, bình yên bước từng bước theo những luống cày vừa mở. Những cái mỏ dài màu vàng nghệ mổ xuống những con ốc, cái tép, cái tôm... Tôi lon ton chạy trên bờ, chạy theo mỗi bước cò vừa đi…

Thương lắm cò ơi...!

Đàn cò về đậu yên bình trên lũy tre làng. Ảnh: Nguyễn Thanh Hải

Tôi lớn lên, cắp sách tới trường. Bố lên đường làm người lính, mẹ ngày ngày đổ từng vạt mồ hôi mặn chát, còng lưng trên mảnh ruộng nuôi tôi ăn học. Đêm đêm sau giờ học, trong dư thanh của gió, của sóng lúa đồng quê, tôi ngủ thiếp đi trong lời ru em diết da của mẹ: “Con cò lặn lội bờ sông/ Gánh gạo nuôi chồng tiếng khóc nỉ non”…

Tôi ra thành phố học, một chiều nhớ cánh cò không đành lòng được, tôi trở về quê chạy ra đồng. Đồng quê vẫn xanh mênh mông. Nhưng những “cánh cò bay lả, bay la” thì vắng hoe, vắng hoắt. Thảng hoặc mới thấy vài cánh cò lẻ loi chớp trắng tít ngoài mom sông. Đồng quê vắng cánh cò gợi cho tôi một cái gì trống trếnh. Chả trách mấy lâu nay lũy tre sau nhà tôi chẳng còn tiếng cò gọi nhau mỗi sáng, mỗi hoàng hôn. Bố tôi là một người lính. Ông thở dài:

- Chiến tranh, giặc giã, con cò, con chim vẫn ở lại với người, với đất. Đất lành chim đậu. Ấy vậy mà bây giờ…!

Một chiều, em gái tôi vừa đi học về, liền chạy đến bá cổ tôi sùi sụt khóc:

- Anh ơi! Em đi học ngang qua cổng chợ, thấy mấy người mang cò ở đâu về nhiều lắm. Họ ác lắm anh ơi! Mấy người cứ ngồi xổm xúm nhau vặt lông cò. Họ còn dùng bình ga rồi thui cho cò cháy sém. Những con cò bị vặt trụi lông, bị thui dưới lửa đèn khò, vật vã, đập cánh, đạp chân, rướn cổ kêu như đang khóc, nghe thảm lắm anh ạ! Cô giáo em bảo con cò là bạn của đồng quê, của nhà nông, của chúng ta cơ mà. Sao người ta nỡ độc ác với loài chim bạn bè, hiền lành thế hở anh?

Nhìn khuôn mặt giàn giụa nước mắt của em mà tôi không sao trả lời được.

Thương lắm cò ơi...!

Bây giờ, không phải làng quê nào cũng là chốn neo đậu bình yên của những đàn cò. Ảnh: Nguyễn Thanh Hải

Một ngày chủ nhật, tôi cùng Nga - cô bạn gái cùng học đại học - từ thành phố Vinh rủ nhau về quê đi tìm lời ru, đi tìm “cánh cò bay lả, bay la…” của tuổi ấu thơ. Không thấy “cánh cò chớp nắng” đâu cả. Hỏi thì nghe nhiều người chép miệng: “Phân hóa học họ rải nhiều thế, thuốc trừ sâu họ phun vô tội vạ, cò đâu còn dám về!”. Mẹ tôi thì lắc đầu:

- Chỉ những điều ấy chưa đủ đâu. Cò bỏ đi là vì cái nạn bẫy cò đấy. Các con ra đồng mà xem. Mỗi cánh đồng chí ít cũng có gần chục cái cồn bằng tre lập nên để bẫy cò. Còn trên đồng nước, họ đắp những mô đất nổi lên. Trên các cồn ấy, những mô đất ấy họ cắm que dính nhựa chi chít vào đó, rồi bắt những con cò sống khâu mắt, cột dây vào chân cho đậu trên nạng gỗ, gọi là cò mồi.

Lại nhặt những cục xốp trắng cắt thành hình con cò cắm trắng xóa trên cồn, giữa đồng. Người đặt bẫy hễ thấy có đàn cò bay tới là dùng dây giật. Con cò mồi đã bị khâu mắt cứ thế xòe cánh vừa kêu vừa nhảy lên, nhảy xuống trên nạng gỗ. Đàn cò thấy vậy, lại thấy những con cò bằng xốp “đậu” trắng trên cồn, tưởng là bạn liền sà xuống đậu. Thế là dính bẫy. Thế đấy các con ạ!

Ông trưởng thôn vừa sang chơi cũng chép miệng kể:

- Cứ như tôi biết, ở vùng quê này, mỗi xã ít nhất cũng có gần một chục cái cồn bẫy cò. Ấy là chưa kể số bẫy cò đắp bằng đất nổi giữa đồng nước. Đồng này nối đồng khác, cồn này nối tiếp cồn kia, cứ như thiên la địa võng. Cò sà xuống đậu cồn ở đồng này nếu chưa dính bẫy, bay sang đồng khác thấy cồn, thấy cò mồi, đậu xuống lại dính.

Cứ thế, cò bay đâu cho thoát! Mỗi năm có hai mùa cò di cư về đây là mùa tháng 3 và mùa tháng 8 âm lịch. Cứ cho mỗi mùa, mỗi cái cồn bắt được trên dưới ngàn con cò, con vạc, vị chi mỗi xã đã có hàng vạn con cò, con vạc bị bỏ vào nồi. Mà cả huyện, cả tỉnh có bao nhiêu xã, có bao nhiêu cánh đồng, có bao nhiêu cồn bẫy cò. Thế nên sẽ có hàng chục vạn, có khi hàng triệu con cò, con vạc bị bắt, bị giết? Còn gì là môi sinh, môi trường nữa cháu!

Tôi choáng cả người. Hèn chi cò sợ người, trốn chạy con người! Hèn chi cánh đồng vắng hẳn bóng cò. Một sáng, tôi và Nga bèn đi ra cánh đồng gần biển. Hai đứa đứng trên con đê biển. Mặt biển đang hừng lên màu hồng bình minh. Bỗng Nga chỉ tay ra phía bờ sóng. Một đàn cò hàng chục con đang bay từ phía biển vào. Những cánh cò chấp chới. Hình như chúng đã mỏi cánh lắm. Có một con bay như đang chúi xuống, thì có hai con khác bay đến kêu líu ríu như đang động viên bạn.

Con cò vừa chúi xuống hình như được bạn động viên đã gượng được, gắng bay lên. Phía trong đê trên cánh cánh đồng là những cái cồn xanh đầy những con cò trắng đang “bình yên” đậu. Một vài con đang chớp cánh nhảy lên kêu ríu rít như chào đón. Đến nơi rồi! Cả đàn cò hàng chục con bay đến sà xuống đậu…

Thương lắm cò ơi...!

Thương lắm, cò ơi!!! Ảnh: Nguyễn Thanh Hải

Chúng đâu biết chúng đang rơi vào những cái cồn cạm bẫy đang chực chờ. Rồi những con cò đã mệt nhoài, đã mỏi cánh ấy dính nhựa. Con thì rơi xuống, con thì vỗ cánh đành đạch mà không sao thoát khỏi những thẻ nhựa đang dính chặt. Một vài con may mắn nhựa không dính vào cánh, bay thoát được, thẻ nhựa còn dính trên lưng. Chúng bay lên, thấy cái cồn bên có cánh cò đang chớp trắng vẫy gọi, lại sà xuống. Lại dính. Lại rơi rụng. Lại bị những kẻ săn mồi chạy đến bắt nhốt vào lồng. Tiếng kêu thảm thiết của hàng chục con cò trong những cái lồng bằng tre, bằng thép đan như đang rên xiết, như đang kêu cứu…!

Thương lắm, cò ơi!!!

Chủ đề Sáng tác Văn học Nghệ thuật

Đọc thêm

Podcast truyện ngắn: Nhật ký của một hạt mưa

Podcast truyện ngắn: Nhật ký của một hạt mưa

“Nhật ký của một hạt mưa” của tác giả Anh Đức kể về một thế giới đầy màu sắc qua góc nhìn nhân hóa của hạt mưa với những thông điệp sâu sắc về cuộc sống, tình bạn và sự sẻ chia.
Nỗ lực trao truyền ví, giặm cho thế hệ trẻ

Nỗ lực trao truyền ví, giặm cho thế hệ trẻ

Giữa guồng quay của cuộc sống, có những lớp nghệ nhân ở Hà Tĩnh vẫn thầm lặng cống hiến, gìn giữ tinh hoa nghệ thuật truyền thống. Với họ, đó không chỉ là lòng nhiệt huyết, niềm đam mê mà còn là sứ mệnh giữ lửa, trao truyền các giá trị của di sản quê hương.
"Rệu rã" di tích gần 400 tuổi

"Rệu rã" di tích gần 400 tuổi

Chùa Tịnh Lâm (phường Hà Huy Tập, tỉnh Hà Tĩnh) được xây dựng từ thế kỷ thứ XVII, nay đã xuống cấp nghiêm trọng.
Ươm mầm dân ca ví, giặm

Ươm mầm dân ca ví, giặm

Phát huy vai trò là những hạt nhân trong bảo tồn, gìn giữ di sản, nhiều nghệ nhân trên địa bàn Hà Tĩnh đã tình nguyện tham gia, mở các lớp học miễn phí để truyền dạy dân ca cho các em học sinh.
Podcast bút ký: Làng thợ bạc Nam Trị

Podcast bút ký: Làng thợ bạc Nam Trị

Nâng chén trà miệng bít bạc của các nghệ nhân Nam Trị, tôi lâng lâng nghĩ về quá khứ, nghĩ đến tương lai của cái nghề vàng, nghề bạc. Cái nghề mà ông cha đã một thời đeo đuổi!
Podcast truyện ngắn: Chiếc xe đạp

Podcast truyện ngắn: Chiếc xe đạp

Mỗi người sinh ra đều có một hoàn cảnh riêng, không ai giống ai. Bởi vậy, hãy luôn cùng nhau cố gắng trong mọi hoàn cảnh, để mỗi ngày cảm nhận cuộc sống tươi đẹp hơn.
Podcast truyện ngắn: Lênh đênh đời thúng

Podcast truyện ngắn: Lênh đênh đời thúng

Một già, một trẻ, nương tựa vào nhau mà sống. Bên nhau qua từng mùa biển động. Ngoại không còn đủ sức để vươn ra xa bờ, chỉ còn trông cậy vào chiếc thúng chòng chành...
Podcast tản văn: Rộn ràng tiếng vỗ cánh chim non

Podcast tản văn: Rộn ràng tiếng vỗ cánh chim non

Mùa hè mang theo bao điều kỳ diệu trong khu vườn nhỏ của tuổi thơ. Nếu quan sát kỹ ta sẽ thấy sự biến chuyển của muôn loài, và sẽ thấy khu vườn tuổi thơ không chỉ có cây xanh và hoa trái, mà còn là nơi chắp cánh cho những ước mơ đầu đời được bay xa.
Đưa dân ca ví, giặm “chạm” đến thế hệ Alpha

Đưa dân ca ví, giặm “chạm” đến thế hệ Alpha

Không còn là những lời ru xưa vang vọng trong ký ức, những lớp học dân ca của CLB Dân ca ví, giặm trẻ Hà Tĩnh đã được “làm mới” và trở thành sân chơi sáng tạo, giúp các em nhỏ thêm tự tin, gắn kết và yêu văn hóa truyền thống.
Podcast truyện ngắn: Ngày em đẹp nhất

Podcast truyện ngắn: Ngày em đẹp nhất

Từ mái ấm cô nhi viện đến lễ đường nơi Xóm Cồn, hành trình của Tuấn và Duyên là minh chứng cho một tình yêu đủ sâu để vượt qua nghịch cảnh, dù chỉ trong khoảnh khắc cuối cùng...
Podcast: Nơi neo giữ mái ấm gia đình

Podcast: Nơi neo giữ mái ấm gia đình

Mỗi người đều có một nơi để trở về, một ký ức để gìn giữ. Và, với nhiều người, đó chính là hình ảnh ngôi nhà xưa với những yêu thương đong đầy trong từng khoảnh khắc đời thường.