Thuốc lào có tên khoa học là Nicotiana rustica L, thuộc họ cà Solanaceae và là họ gần với cây thuốc lá. Đây là loại cây thân thảo, hàm lượng nicotin rất cao, được trồng và sử dụng phổ biến ở nước ta.
Khi sử dụng, thuốc lào có lượng khói đậm đặc, hơi hút mạnh và nồng độ nicotin cao gấp nhiều lần thuốc lá. So với thuốc lá, thuốc lào chứa hàm lượng nicotin cao hơn nhiều (thuốc lào đạt từ 9 - 16% nicotin; thuốc lá đạt từ 1 - 3% nicotin).
Khói thuốc lào chứa nicotin nồng độ cao, carbon monoxide và hàng chục chất độc khác có thể gây tổn thương hệ tim mạch, hô hấp, tiêu hóa và bài tiết. Mặc dù nước trong điếu cày có thể lọc bớt một phần độc tố, nhưng chỉ trong thời gian rất ngắn nước sẽ bão hòa và không còn khả năng giữ nicotin nữa.
Vì vậy, thuốc lào không an toàn hơn thuốc lá mà thực tế có thể nguy hại hơn do tác động mạnh, nhanh và đậm đặc. Người hút thuốc lào thụ động và bị động dễ gặp các vấn đề nguy hiểm như nhồi máu cơ tim, cơn đau thắt ngực, tai biến mạch não, phổi tắc nghẽn mạn tính; nguy cơ ung thư vòm họng, phổi, thực quản, đại tràng cũng cao hơn rõ rệt.