Máy bay MiG-31K mang theo tên lửa siêu vượt âm Kinzhal của Nga. Ảnh: Ukrinform
Năm 2023, theo Sputnik, các hệ thống vũ khí của phương Tây đã đối mặt với những đối thủ ngang hàng thực sự ở Ukraine. Các loại xe tăng Leopard, Challenger, xe chiến đấu bộ binh Bradley và các thiết bị bọc thép khác của phương Tây cũng dễ dàng chịu tổn thất.
Pháo tên lửa phóng loạt Grad, Uragan và Smerch của Nga tỏ ra hiệu quả tương đương với HIMARS do Mỹ tặng cho Ukraine. Tên lửa hành trình chiến thuật tiêu chuẩn NATO có xu hướng không thể sánh được với mạng lưới phòng không và tên lửa nhiều lớp được trang bị Tor, Pantsir, S-300 và S-400 của Nga.
Vậy hệ thống vũ khí chiến thuật và chiến lược nào của Nga đã định hình năm vừa qua? Dưới đây là ý kiến của các chuyên gia quân sự hàng đầu.
1. Hệ thống tên lửa Tor-M2
Các tổ hợp Tor-M2 tham gia lễ duyệt binh Ngày Chiến thắng trên Quảng trường Đỏ. Ảnh: Rostec
Mặc dù Nga cuối cùng đã chứng tỏ được khả năng duy trì ưu thế trên không trước Ukraine nhưng làm như vậy chưa bao giờ là một sự đảm bảo. Trong khi các nước NATO trì hoãn bàn giao tiêm kích F-16 cho Kiev, họ không ngần ngại bổ sung cho Không quân Ukraine hàng chục máy bay tiêu chuẩn Liên Xô mà phi công Ukraine quen thuộc, trong đó có tiêm kích MiG-29 và Su-27, trực thăng vũ trang Mi-24 và trực thăng vận tải Mi-8. Hơn nữa, các đợt giao hàng của NATO bao gồm hàng nghìn máy bay không người lái trinh sát và tấn công, từ những chiếc Black Hornet Nano nhỏ bé, đến những chiếc máy bay không người lái tấn công Bayraktar TB2 cỡ lớn, máy bay không người lái bốn cánh hạng nặng Malloy Aeronautics T150 eVTOL, máy bay không người lái cảm tử Switchblade và đạn tuần kích Phoenix Ghost.
Về hệ thống tấn công tầm xa, liên minh quân sự của phương Tây đã cung cấp tên lửa hành trình tầm thấp Storm Shadow và SCALP EG, GPS và tên lửa GMLRS được hỗ trợ bởi hệ thống dẫn đường quán tính và tên lửa chiến thuật ATACMS cũng như các loại đạn dược phức tạp, khó phát hiện và phòng thủ khác.
Trước những mối đe dọa nhiều mặt đến từ sức mạnh không quân, tên lửa và máy bay không người lái do NATO tăng cường, hệ thống phòng thủ trên không, máy bay không người lái và tên lửa của Nga được cho là đã hoạt động hiệu quả.
Ông Alexei Leonkov, nhà phân tích quân sự hàng đầu của Nga, đã liệt hệ thống tên lửa Tor là một trong những vũ khí Nga hàng đầu của năm 2023, theo đánh giá của ông.
“Hệ thống phòng không Tor-M2 đã nổi bật với khả năng bắn hạ UAV của đối phương một cách xuất sắc. Trong số số liệu thống kê về số lượng máy bay không người lái của kẻ thù bị bắn rơi được Bộ Quốc phòng Nga cập nhật hàng ngày, 2/3 đã bị tổ hợp này phá hủy. Nói cách khác, hệ thống này đã chứng tỏ bản thân và khẳng định tất cả các đặc điểm được tuyên bố của nó, [cho thấy nó có khả năng] bắn hạ bất kỳ loại máy bay không người lái nào, cả trực tiếp ở mặt trận và ở các khu vực lân cận”, ông Leonkov nói với Sputnik.
Chuyên gia Leonkov cũng đề cập đến các hệ thống tác chiến điện tử và pháo phản lực của Nga, giống như Tor-M2 và các vũ khí phòng không, tên lửa khác đã ngăn chặn lực lượng Ukraine chọc thủng phòng tuyến của Nga trong cuộc phản công năm nay.
“Các trạm radar phản pháo Zoopark hiện đại hóa đã thể hiện năng lực. Các trạm phản pháo mới, tầm xa hơn cũng xuất hiện, kết hợp với Tornado-S MLRS giúp triển khai hiệu quả hỏa lực phản pháo và chế áp các hệ thống pháo binh của đối phương, cũng như các hệ thống đa tên lửa như HIMARS”, ông Leonkov nói.
2. Xe tăng T-90
Trên vùng đồng bằng Zaporizhia và Kherson, các phương tiện thiết giáp Nga, bao gồm các biến thể nâng cấp của thiết kế xe tăng thế hệ thứ hai và thứ ba, bao gồm T-72, T-80 và T-90, đã chứng tỏ sức mạnh vượt trội so với xe tăng chiến đấu chủ lực do NATO sản xuất của Ukraine, hỗ trợ lực lượng phòng thủ cố định ngăn chặn các cuộc đột phá của thiết giáp đối phương.
Xe tăng T-90 của Nga. Ảnh: Wikipedia
T-90 Proryv, phiên bản mới nhất trong thiết kế xe tăng Nga, xứng đáng được nhắc đến một cách đặc biệt.
Rustem Klupov, cựu sĩ quan tình báo quân sự Liên Xô và Nga, Anh hùng Nga, nói với Sputnik: “Hiện tại, tôi tin rằng đây là chiếc xe tăng tốt nhất thế giới”.
Khi được hỏi tại sao T-90 lại lọt vào top 5, ông Klupos giải thích: “Xét về đặc điểm, về vũ khí, hiệu suất và bởi vì các lính tăng chiến đấu sử dụng loại xe tăng này đánh giá rất cao về nó”.
“Hỏa lực của nó bao gồm một khẩu pháo 125 mm có thể bắn cả tên lửa dẫn đường. Hơn nữa, hệ thống bảo vệ tích cực của xe tăng đảm bảo khả năng sống sót. Nó trông khiêm tốn, cơ động và thấp, giúp nó có thể tàng hình trước kẻ thù trên chiến trường cho đến thời khắc cuối cùng”, ông Klupov nói thêm.
3. Máy bay không người lái Lancet
Sergei Lipovoy, một phi công quân sự Anh hùng Nga từng chiến đấu ở Afghanistan, Tajikistan, Chiến tranh Chechnya lần thứ nhất và thứ hai, hiện là chủ tịch nhóm Cựu chiến binh Sĩ quan Nga, tin chắc rằng máy bay không người lái nói chung và Lancet nói riêng đứng đầu danh sách vũ khí quan trọng của Nga năm 2023.
Máy bay không người lái tấn công Lancet của Nga. Ảnh: Defensenews
“Điều khiến tôi ấn tượng nhất là máy bay không người lái, trong đó có Lancet, vốn đã được chứng minh là xuất sắc, và Geran, cũng như các máy bay không người lái loại bốn cánh nhỏ đã được lắp ráp ngay trong chiến hào. Chúng bao gồm máy bay không người lái quan sát và kamikaze. Số này cũng bao gồm cái gọi là máy bay không người lái tấn công có khả năng thả bất kỳ loại đạn dược nào”, ông Lipovoy nói.
Chuyên gia Klupov cũng đồng ý rằng Lancet là một vũ khí chiến thuật nổi bật. “Lancet bắt đầu được khai thác trước năm 2023, nhưng phải đến năm nay, chúng tôi mới nhận ra rằng mình đã chuyển sang một lĩnh vực chiến tranh mới. Đây là một cuộc chiến không người lái, và theo đó, việc rải bom, đạn, sự kết hợp giữa khả năng trinh sát và hủy diệt, là những bước tiến theo hướng này. Lancet, có thể tấn công mục tiêu cách xa 40-50 km, tùy thuộc vào điều kiện thời tiết, là hệ thống vũ khí rất mạnh mẽ và chính xác. Nó kết hợp độ chính xác, tầm bắn và sức mạnh của điện tích hủy diệt. Tùy theo nhiệm vụ, nó có thể được trang bị đầu đạn phân mảnh có sức nổ cao. Và đầu đạn này được sử dụng để chống lại các mục tiêu bọc thép", ông Klupov nói.
Các nhà phát triển của Lancet đã tạo ra một số sửa đổi cho máy bay không người lái tấn công trong hơn một năm rưỡi qua, với các mẫu cơ sở có thiết kế cánh X đặc biệt. Biến thể mới nhất, Z-53, có thiết kế cánh trước có thể gập lại, có thể bay theo bầy và phối hợp tự động trong việc lựa chọn mục. Phạm vi của chúng đã được mở rộng đến 60-70 km.
4.Trực thăng tấn công Ka-52
Trực thăng tấn công K-52M. Ảnh: Vertical
Các nhà quan sát phương Tây cho rằng sự hỗ trợ trên không hiệu quả là yếu tố then chốt đằng sau sự thành công của các hoạt động phòng thủ của Nga trong cuộc phản công mùa hè của quân đội Ukraine, đồng thời chỉ ra tính hiệu quả của trực thăng tấn công Kamov Ka-52 Alligator trong việc tìm kiếm, dẫn đường và nhắm hỏa lực vào mọi mục tiêu từ xe bọc thép, xe tăng đến các thành trì.
Vào cuối tháng 7, nhận thấy có điều gì đó không ổn trong cuộc phản công của Ukraine, một báo cáo của tình báo quân đội Anh đã mô tả Ka-52 là “một trong những hệ thống vũ khí có ảnh hưởng nhất của Nga” ở khu vực Zaporizhia. Được kết hợp với tên lửa không đối đất LMUR mới, có tầm bắn 15 km, Ka-52 hoạt động tốt ngoài tầm bắn của hầu hết các thiết bị phòng không tầm ngắn do NATO cung cấp của Ukraine, bao gồm cả Stinger MANPAD cho đến Gepard Flakpanzers.
Ka-52 “có khả năng rất lớn và nó có các cánh lưỡi dao quay ngược ở phía trên... Nó thực sự rất sáng tạo”, Kwiatkowski nói và mô tả Ka-52 là lựa chọn số một trong số năm loại vũ khí hàng đầu của Nga năm 2023.
Đối với tên lửa LMUR, “chúng có thể được phóng từ trực thăng và sau đó được dẫn đường. Tên lửa này không được dẫn đường bằng laser mà được dẫn đường bằng hệ thống định vị nhiệt và vệ tinh. Vì vậy, đó là thứ có thể đưa trực thăng của bạn đến nơi an toàn. Chúng có thể ‘giao tiế’, có thể nhắm mục tiêu. Chúng có thể bảo vệ trực thăng và phi công, đồng thời tấn công và tiêu diệt các mục tiêu”, ông Kwiatkowski nói.
5. Tên lửa siêu vượt âm Kinzhal
Dù nói về Tor, T-90, Lancet hay Ka-52, tất cả đều là vũ khí chiến thuật, được bố trí trực tiếp trên chiến trường và được sử dụng để chống lại lực lượng địch tập trung ở đó. Điều đó không áp dụng cho Kinzhal - tên lửa siêu vượt âm phóng từ trên không đầu tiên trên thế giới được trang bị bởi máy bay đánh chặn MiG-31 và máy bay ném bom chiến đấu Su-34 tùy chỉnh, có thể tăng tốc lên tới tốc độ Mach 10 và tấn công mục tiêu xa tới 2.000 km với đầu đạn thông thường nặng 500 kg hoặc đầu đạn hạt nhân 5-50 kiloton.
Tên lửa siêu vượt âm Kinzhal được mang theo trên một chiếc Su-34 của Nga. Ảnh: Sputnik
Nga đã sử dụng tên lửa Kinzhal phiên bản thông thường rộng rãi ở Ukraine, nhằm vào hệ thống phòng không, kho vũ khí, sân bay, cơ sở hạ tầng năng lượng và các vật thể khác của đối phương.
Nhà phân tích quân sự Alexei Leonkov đã xếp Kinzhal là một trong những vũ khí hàng đầu khác của ông trong chiến dịch của Nga ở Ukraine.
“Kinzhal không chỉ đảm nhiệm nhiệm vụ tiêu diệt các vật thể được bảo vệ mà còn xuất sắc trong việc tiêu diệt hệ thống tên lửa phòng không Patriot của Mỹ. Đây là một điểm cộng lớn vì cho đến gần đây vẫn có tin đồn rằng Patriot là hệ thống phòng không tiên tiến nhất do Mỹ sản xuất và nó có thể tiêu diệt bất kỳ mục tiêu nào”, ông Leonkov nói.
Chuyên gia Klupov đồng ý như vậy: “Sức mạnh, độ chính xác và tốc độ của tên lửa này không chỉ ấn tượng mà còn vô hiệu hóa bất kỳ biện pháp đối phó và phòng thủ nào... Không một hệ thống phòng không hay hệ thống phòng thủ tên lửa nào có thể bắn hạ nó”.
“Tác dụng hủy diệt đáng sợ nhất của tên lửa này, đặc biệt là trong các ứng dụng xuyên bê tông, là khả năng xuyên sâu vào lòng đất... Những tên lửa này đã nhiều lần được sử dụng để chống lại các trung tâm điều khiển, hệ thống tên lửa phòng không và các mục tiêu khác. Trong số các loại vũ khí chiến lược, tên lửa Kinzhal là số một”, ông Klupov nhấn mạnh.
Michael Maloof, cựu nhà phân tích chính sách an ninh cấp cao của Văn phòng Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ, cũng coi năng lực siêu vượt âm của Nga nói chung và Kinzhal nói riêng là vũ khí quan trọng nhất của Nga vào năm 2023.
“Kinzhal bay với tốc độ Mach 10. Nó có tầm bắn 2.000 km và có thể được phóng từ máy bay ném bom và máy bay đánh chặn”, ông Maloof nói với Sputnik. Ông cũng lưu ý rằng, Mỹ “không có biện pháp phòng thủ” trước tên lửa siêu vượt âm nhưng đang “đang nghiên cứu vấn đề đó”.