Chuyện sen ở Thành Sen…

(Baohatinh.vn) - Từ thế kỷ trước, sen với người Thành Sen là bạn; trồng sen, chơi sen trở thành một nét văn hóa không thể thiếu trong đời sống của cư dân phố thị.

Văn hóa sen

bqbht_br_z5510436811588-f62345e5922a72c5a90ea2e6f98eaf2a-938.jpg
Những đầm sen thơm ngát có mặt ở khắp nơi trong lòng TP Hà Tĩnh.

Sen ở Thành Sen có trong nhiều câu chuyện cổ và gắn bó với đời sống con người phố thị, trở thành một nét văn hóa độc đáo của cư dân nơi đây. Trước hết là sự liên quan đến tên gọi Thành Sen. Có tài liệu cho rằng, vào năm Nhâm Ngọ (1882) đời vua Tự Đức năm thứ 34, thành Hà Tĩnh được xây dựng, trong thành có nhiều hồ nước trồng sen, đến mùa hè sen nở rộ, hương thơm tỏa ngát cả vùng nên được gọi là Thành Sen. Cũng có chuyện kể lại, khi lỵ sở tỉnh Hà Tĩnh còn đặt tại Đạo thành Đại Nài (1853-1875), sau một đêm mưa to gió lớn, người dân và quan lại tỉnh hết sức ngạc nhiên khi thấy sen mọc đầy trong Hào Thành (xã Trung Tiết, nay thuộc phường Tân Giang), cho đó là “điềm lành” bèn dâng sớ tâu xin vua cho dời tỉnh thành về lại Trung Tiết. Từ đó, người ta còn gọi vùng đất này là Thành Sen. Ở một phương diện khác, có người lại cho rằng, Hào Thành được xây dựng theo kiểu kiến trúc vô-băng, giống hình bông sen 8 cánh nên được gọi tên như thế.

Những câu chuyện tuy khác nhau nhưng đã để lại trong tiềm thức của mỗi con người Thành Sen tình yêu sâu sắc với hoa sen, trong đó, có sự hàm ơn loài hoa thanh tao. Có lẽ xuất phát từ tình yêu ấy mà cây sen cũng luôn gắn bó và hiện hữu trong đời sống của cư dân phố thị. Gần như vùng nào của thị xã Hà Tĩnh xưa và thành phố ngày nay cũng đều có những hồ sen thơm ngát.

z5540497886766_4b5b746c958552a574e9bbd1cd60e894.jpg
Hoa sen rất gần gũi trong đời sống và văn hóa người Thành Sen.

Bà Trương Thị Linh - tổ dân phố Hợp Tiến (phường Thạch Linh) chia sẻ: “Tôi năm nay đã 80 tuổi, cũng là chừng ấy năm tôi được tắm táp trong những mạch nguồn văn hóa của hoa sen. Mùa sen thường nở đúng vào dịp mùa thu hoạch lúa. Thời đó, đầm sen nhiều lắm, hoa cứ sinh trưởng tự nhiên, xen kẽ giữa cánh đồng lúa hoặc phủ kín các ao hồ trong vùng. Chúng tôi cứ sống trong lẽ tự nhiên ấy, sen như một người bạn thân quen của chúng tôi”.

Khi nghĩ về văn hóa sen ở thành phố, tôi cũng nhớ đến đôi vợ chồng cựu giáo chức ở phường Bắc Hà, mấy chục năm, cứ mỗi mùa sen nở, ông bà lại chọn những bông đẹp nhất, tươi thắm nhất để kính cẩn dâng lên tượng Bác Hồ tại Khu lưu niệm Bác Hồ về thăm Hà Tĩnh. Loài hoa mang vẻ đẹp thanh tao, thuần khiết đã thay cho bao tâm tư, tình cảm tôn kính của họ đối với vị Cha già của dân tộc. Dâng hoa sen tưởng nhớ Bác còn là cách những người con Thành Sen bày tỏ rằng, họ vẫn luôn khắc ghi và làm theo lời dạy của Bác.

Hoa sen đối với người dân Thành Sen luôn chất chứa nhiều ý nghĩa đặc biệt, gần như ai cũng dành sự yêu quý, trân trọng loài hoa này. Vào những dịp lễ, tết, sự kiện đặc biệt, hoa sen luôn được chính quyền thành phố và người dân ưu tiên sử dụng.

Những ước vọng cùng sen

bqbht_br_4-1470.jpg
Sản phẩm Sen Hào Thành được trưng bày tại chương trình tọa đàm: “Đẩy mạnh và tăng cường xuất khẩu, đầu tư và thương mại giữa các địa phương Việt Nam - Canada” tại Canada.

Nhiều năm trở lại đây, người thành phố đã quen với hình ảnh nhiều vùng ven đô tỏa ngát hương sen mỗi độ hè về. Kể từ năm 2021, sau dự án “Phát triển một số giống hoa sen theo chuỗi giá trị gắn với du lịch sinh thái tại thành phố Hà Tĩnh” do UBND thành phố phối hợp với Sở KH&CN thực hiện, diện tích trồng sen được mở rộng liên tục. Không chỉ có thế, những con người tâm huyết với sen đã nghiên cứu, học hỏi để đa dạng hóa nguồn giống. Và, bước đầu, họ đã thành công khi gieo trồng được các giống như: bách diệp Tây Hồ, sen cao sản, sen tứ thời, sen cánh trắng viền hồng, sen trắng huế, sen Oga Nhật Bản, sen quan âm, sen super, bỉ ngạn... Mỗi giống hoa đảm nhận chức năng riêng, giống thì cho thu hoạch hạt, giống dùng để ướp trà, giống lấy củ, giống lại tạo cảnh quan, lấy hoa… Đặc biệt, TP Hà Tĩnh cũng thành công trong xây dựng chuỗi sản xuất sen theo hình thức liên kết do HTX Sen Hào Thành chịu trách nhiệm đầu chuỗi, liên kết sản xuất với các hộ dân, tổ hợp tác sản xuất vùng nguyên liệu, xây dựng thương iệu sản phẩm Sen Hào Thành.

434976109_404113955701466_592001011103444798_n.jpg
HTX Sen Hào Thành đẩy mạnh kênh thị trường với việc tiếp cận các nền tảng trực tuyến.

Anh Trần Tiến Sĩ - Giám đốc HTX Sen Hào Thành chia sẻ: “Từ động lực muốn phát huy nét văn hóa xưa của đất Thành Sen, tôi đã bén duyên với mô hình sản xuất sen. Thời gian đầu, tôi phải đối mặt với bao gian truân và thử thách, song, với sự hỗ trợ của UBND thành phố trong việc đầu tư quy trình sản xuất bài bản, ứng dụng khoa học công nghệ tiên tiến và sự đồng hành của bà con nông dân bản địa, đến nay, chuỗi sản xuất đã đi vào ổn định với trên 30 loại sản phẩm từ trà sen, hạt sen, rượu sen, ngó sen, củ sen... Trong đó, trà sen Hào Thành và rượu Hồng Liên đã đạt chuẩn OCOP 3 sao. Cùng với tập trung vào chế biến sâu, khai thác đa giá trị từ cây sen, chúng tôi đẩy mạnh kênh thị trường với việc tiếp cận các nền tảng Tiktok, Facebook, Youtube… để đưa sản phẩm đến gần hơn với người tiêu dùng. Cùng đó, chúng tôi hoàn thiện quy trình đạt chuẩn VietGap để nâng cao chất lượng sản phẩm, kiến tạo hướng phát triển bền vững cho thương hiệu Sen Hào Thành”.

Hiện tại, sản lượng hằng năm của các vùng sản xuất đạt khoảng 20 tấn lá sen/năm, 50 tấn củ/năm và khoảng 18 tấn ngó sen/năm; đưa lại thu nhập từ 120-250 triệu đồng/ha/năm tùy loại sản phẩm. Đến nay, ngoài vùng sản xuất nguyên liệu sen ở thành phố được mở rộng hơn 30 ha, HTX Sen Hào Thành còn liên kết với nhiều địa phương trong tỉnh như Cẩm Xuyên, thị xã Kỳ Anh để thu mua nguyên liệu.

bqbht_br_sen-6-58.jpg
Vùng nguyên liệu sen đã được mở rộng ở nhiều địa phương trong tỉnh.

Cuối năm 2023, UBND thành phố đã ra quyết định phê duyệt dự án liên kết theo chuỗi giá trị trồng, khai thác, chế biến gắn với tiêu thụ sản phẩm Sen Hào Thành. Đây chính là cơ sở để các địa phương, người sản xuất tiếp tục khai thác tốt thế mạnh, đầu tư mở rộng vùng nguyên liệu, chuyển đổi cơ cấu cây trồng, nâng cao giá trị sản xuất gắn với phát triển du lịch sinh thái. Những mô hình mới, giá trị mới từ cây sen tiếp tục được khai thác, tạo nên hệ sinh thái đa dạng, phong phú.

Anh Nguyễn Minh Tuấn - Tổ trưởng Tổ hợp tác Sen Thạch Linh cho biết: “Với diện tích 7.000 m2 mặt nước, chúng tôi ưu tiên trồng sen, vừa cải tạo cảnh quan, khai thác mô hình thương mại, dịch vụ sinh thái khu vực sông Đông, vừa cung ứng nguyên liệu cho HTX Sen Hào Thành. Hiện, chúng tôi còn xây dựng thêm quầy hàng trưng bày các sản phẩm từ sen để thu hút khách hàng nhằm phát triển kênh thương mại và sẵn sàng kết nối với các đơn vị kinh doanh du lịch để tiếp đón du khách”.

Tháng 6, những đầm sen của thành phố đang vào mùa nở rộ, hương sen tỏa thơm khắp phố mang theo cả những khát khao, kỳ vọng của các cấp chính quyền và người dân về một thành phố mới hội nhập, phát triển nhưng vẫn đằm sâu nét văn hóa đặc trưng của vùng đất Thành Sen.

Đọc thêm

Tiếng thì thầm dưới chân cầu Nhe

Tiếng thì thầm dưới chân cầu Nhe

Cầu Nhe (Hà Tĩnh), kể từ 15/4/1968, không đơn thuần chỉ là một địa danh mà đã trở thành một vùng đất thiêng. Tháng Bảy, dưới chân cầu, sông vẫn thì thầm câu chuyện bi hùng một thuở cha ông...
Biển về đêm

Biển về đêm

Nếu ban ngày, biển Kỳ Ninh (phường Hải Ninh, Hà Tĩnh) rực rỡ ánh nắng và sôi động thì khi đêm xuống, nơi đây lại khoác lên mình vẻ đẹp huyền bí, thơ mộng.
Những chuyện chưa kể về Ngã ba Đồng Lộc

Những chuyện chưa kể về Ngã ba Đồng Lộc

Trong vô vàn câu chuyện về Ngã ba Đồng Lộc huyền thoại đã trở nên quen thuộc, ít ai biết rằng, những con ngõ, ngôi nhà ở thôn Mai Long (xã Xuân Lộc, Hà Tĩnh) là nơi từng lưu dấu bước chân, tiếng cười nói của 10 nữ liệt sỹ TNXP Tiểu đội 4, Đại đội 552 trước lúc họ đi vào bất tử.
Về làng có 3 di sản được UNESCO vinh danh

Về làng có 3 di sản được UNESCO vinh danh

Làng Trường Lưu xưa - xã Trường Lưu nay tự hào với 3 di sản được UNESCO vinh danh. Không dừng lại ở một danh xưng hành chính ở Hà Tĩnh, Trường Lưu còn ẩn chứa trong đó nhiều giá trị văn hóa đặc sắc, riêng có, được lưu truyền qua nhiều thế hệ.
Thức giấc cùng biển Thạch Hải

Thức giấc cùng biển Thạch Hải

Khi trời chưa sáng hẳn thì tại bãi biển Thạch Hải (Hà Tĩnh), một nhịp sống khác đã bắt đầu. Nhiều người tìm về với biển lúc bình minh, đánh thức cơ thể bằng một "liều thuốc" từ gió, sóng và cát.
Giữa tuần, biển Thiên Cầm vẫn kín người

Giữa tuần, biển Thiên Cầm vẫn kín người

Dù đang ở thời điểm giữa tuần nhưng rất đông du khách vẫn tìm về với biển Thiên Cầm (Hà Tĩnh) để xua tan sự oi bức, nắng nóng của thời tiết những ngày tháng 7.
Thành Sen - "dấu son" trong lòng người Hà Tĩnh

Thành Sen - "dấu son" trong lòng người Hà Tĩnh

Từ một câu chuyện trong sử sách, tên gọi Thành Sen (Hà Tĩnh) đã ra đời và theo suốt dặm dài lịch sử của vùng đất này. Tên gọi ấy đã ăn sâu vào ký ức, trở thành niềm tự hào của nhiều thế hệ.
 Niềm vui tháng Bảy của nhiều gia đình liệt sỹ

Niềm vui tháng Bảy của nhiều gia đình liệt sỹ

Tháng 7 này trở nên đặc biệt hơn với nhiều gia đình liệt sỹ ở Hà Tĩnh khi phần mộ người thân được đưa về yên nghỉ nơi đất mẹ, khi tấm bằng “Tổ quốc ghi công” được trao tặng trang nghiêm, trọng thể.
Sáng mãi tinh thần thanh niên xung phong

Sáng mãi tinh thần thanh niên xung phong

Những ngày tháng Bảy, đất nước lại lặng mình trong những ký ức thiêng liêng về những năm tháng khói lửa. Trong dòng chảy lịch sử ấy, lực lượng TNXP Hà Tĩnh để lại nhiều dấu ấn hào hùng, góp phần viết nên bản hùng ca bất tử bằng sức trẻ và lòng yêu nước cháy bỏng.
Quyến rũ bình minh biển Thiên Cầm

Quyến rũ bình minh biển Thiên Cầm

Biển cả không những cho ta nguồn lợi hải sản quý giá mà còn mang đến bao điều thú vị. Về xã Thiên Cầm (Hà Tĩnh), sau khi khám phá chợ cá Cồn Gò vào tờ mờ sáng, du khách có thể ngắm bình minh và thỏa thích “check in”, ghi lại những kỷ niệm đẹp về mảnh đất và con người nơi đây.
Cụ bà U100 say mê Truyện Kiều

Cụ bà U100 say mê Truyện Kiều

Truyện Kiều có sức sống mãnh liệt trong văn học Việt Nam, phổ biến trong các tầng lớp nhân dân. Dù gần 100 tuổi, cụ Trần Thị Tám ở xã Hồng Lộc (Hà Tĩnh) vẫn thuộc và say sưa luận giải Kiều.
Có một "phố cổ" giữa lòng xã nhỏ nhất Hà Tĩnh

Có một "phố cổ" giữa lòng xã nhỏ nhất Hà Tĩnh

Giữa một vùng quê ven sông La - nơi được biết đến là xã nhỏ nhất của tỉnh Hà Tĩnh lại tồn tại một góc phố mang dáng dấp cổ kính, phảng phất hồn xưa như một “phố cổ Hà Nội” thu nhỏ.
Ngắm diện mạo đôi bờ sông Trí

Ngắm diện mạo đôi bờ sông Trí

Dự án nâng cấp tuyến kè và đường hai bên bờ sông Trí hoàn thành đã mang lại diện mạo đô thị cho phường trung tâm phía Nam Hà Tĩnh.
Thú vị đi chợ cá Cồn Gò một sớm mai hồng

Thú vị đi chợ cá Cồn Gò một sớm mai hồng

Khi bình minh ló rạng, những con thuyền trở về đầy ắp tôm cá sau một chuyến ra khơi, niềm hân hoan hòa cùng tiếng sóng reo vui, dậy cả khu chợ cá Cồn Gò, xã Thiên Cầm (Hà Tĩnh).