Các cơ quan chính quyền Ấn Độ đang lên kế hoạch tạo mưa nhân tạo để giải quyết tình trạng khói mù độc hại tại thủ đô New Delhi, nhưng các nhà khoa học lại tỏ ra hoài nghi về tính khả thi của biện pháp này.
Ô nhiễm không khí tại New Delhi đã tăng vọt lên mức “nguy hại” trong tuần này, buộc chính quyền phải hạn chế hoạt động di chuyển và khôi phục kế hoạch tạo mưa nhân tạo để giảm bớt khói độc. Tuần trước, các trường học tại thủ đô đã phải đóng cửa, và từ đầu tuần, các doanh nghiệp cùng cơ quan hành chính hoạt động chỉ với 50% công suất.
Chỉ số chất lượng không khí (AQI) ghi nhận mức 493 – mức nguy hại nghiêm trọng, cao gấp 30 lần giới hạn an toàn của Tổ chức Y tế thế giới (WHO). Hàm lượng bụi mịn PM2.5 trong không khí, vốn là nguyên nhân gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, đạt mức cao nhất trong năm nay.
Theo WHO, nồng độ PM2.5 trung bình trong 24 giờ không nên vượt quá 15 microgram/m³ hơn ba hoặc bốn ngày mỗi năm. Tuy nhiên, vào mùa đông, khói độc bao phủ Delhi thường xuyên, biến khu vực 33 triệu dân này thành một trong những nơi ô nhiễm nhất thế giới.
Ông Gopal Rai, Bộ trưởng Môi trường Delhi, cho biết chính quyền thành phố đã sẵn sàng triển khai kế hoạch khẩn cấp để tạo mưa nhân tạo, nhưng cáo buộc chính quyền trung ương trì hoãn phê duyệt. Tuy nhiên, nhiều nhà khoa học bày tỏ nghi ngờ về tính hiệu quả của kỹ thuật này, cho rằng nó chỉ mang tính thử nghiệm và không giải quyết được gốc rễ vấn đề.
Khói mù dày đặc tại Delhi mỗi mùa đông thường có liên quan đến các nguyên nhân sau: nhiệt điện than do nước này phụ thuộc vào than để sản xuất hơn một nửa sản lượng điện quốc gia; Khí giao thông và xây dựng do số lượng xe cộ khổng lồ và các công trình xây dựng không kiểm soát thải ra lượng lớn khí độc; Khói từ hoạt động đốt rơm rạ tại các bang lân cận như Punjab, Haryana và Uttar Pradesh tràn vào thủ đô. Lớp không khí lạnh mùa đông khiến các hạt bụi mịn bị giữ sát mặt đất, làm khói mù thêm trầm trọng; Pháo hoa truyền thống bị cấm từ năm 2017, nhưng quy định này không được thực thi chặt chẽ, đặc biệt trong dịp lễ hội Diwali.
Để giảm thiểu các tác hại do ô nhiễm không khí, chính quyền thành phố đã thực hiện nhiều biện pháp khẩn cấp như đóng cửa trường học và chuyển sang học trực tuyến, hạn hoạt động của xe tải và cấm các công trình xây dựng không thiết yếu, phun nước và quét bụi bằng máy móc để giảm thiểu ô nhiễm từ bụi mịn. Tuy nhiên, tình hình ô nhiễm vẫn rất nghiêm trọng, không chỉ ở Delhi mà còn ở nhiều thành phố khác như Gurugram, Mumbai và Bengaluru.
Tạo mưa nhân tạo là kỹ thuật sử dụng các chất hóa học như bạc iodide hoặc muối để kích thích mây tạo mưa. Tuy nhiên, hiệu quả của kỹ thuật này vẫn gây tranh cãi. Một số nhà khoa học lo ngại về ảnh hưởng môi trường và cho rằng giải pháp này chỉ mang tính tình thế, không giải quyết tận gốc nguyên nhân gây ô nhiễm.
Ngoài các yếu tố kỹ thuật, vấn đề lớn nhất là mâu thuẫn chính trị giữa chính quyền bang Delhi (do Đảng Aam Aadmi kiểm soát) và chính quyền trung ương (do Đảng BJP điều hành). Bộ trưởng Môi trường Delhi cáo buộc Thủ tướng Narendra Modi và các quan chức trung ương không hành động quyết liệt.
Ô nhiễm không khí tại Delhi không chỉ là vấn đề môi trường mà còn là thách thức về chính sách và quản trị. Khi các giải pháp chỉ mang tính tạm thời, gốc rễ của cuộc khủng hoảng, từ đốt nhiên liệu hóa thạch đến quản lý yếu kém, vẫn chưa được giải quyết triệt để thì tình trạng ô nhiễm tại Delhi dự báo sẽ còn tiếp diễn.
