Ba thôn Bắc Tiến, Tân Tiến, Mộc Hải có 500 hộ dân với gần 2.000 nhân khẩu; ngoài ra, thôn Bắc Tiến còn có 1 trường mầm non với 200 cháu học bán trú và 1 trường THCS. Những ngày này, nhắc tới nguồn nước, người dân các thôn nói trên đều lắc đầu, ngao ngán… Có những hộ dân khoan giếng sâu đến 60m nhưng vẫn không có nguồn nước ngọt. Bác Phan Văn Trâm (70 tuổi, thôn Bắc Tiến) chia sẻ: “Làng này đã khoan không biết bao nhiêu giếng mà đều bị nhiễm phèn, không thể dùng được. Từ đời cha ông đã phải dùng nước mưa và nước từ giếng đất”.
| Giếng đất dại cỏ mọc um tùm |
Giếng đất do từng cụm dân cư góp tiền thuê máy đào rộng 700-800m2, sâu 1,5m, dùng để chứa nước được dẫn về từ đập Lả và cống Cầu Đất. Nước chảy qua hệ thống kênh dọc đường làng dẫn vào giếng đất và bà con đặt máy bơm hút nước về phục vụ sinh hoạt. ở 3 thôn có 14 giếng đất như thế. Có những giếng được bà con góp kinh phí xây bao xung quanh nhưng cũng có những giếng um tùm cỏ dại, không hề có rào chắn, nước đục ngầu.
Theo một số người dân, tình trạng này diễn ra đã hàng chục năm, cơ quan có thẩm quyền đã về kiểm tra chất lượng nước nhưng vẫn chưa có biện pháp xử lý. Khi chúng tôi mục sở thị đập Lả và cống Cầu Đất, rác thải, xác động vật chết trôi nổi trên mặt nước, mùi hôi thối bốc lên nồng nặc.
Cô Bùi Thị Cẩm Tú - Phó hiệu trưởng Trường Mầm non Thạch Ngọc cho biết: “Trước đây, hàng ngày đến trường, mỗi cô xách theo 1 can nước sạch để phục vụ nhu cầu của các cháu, nay xã hỗ trợ xây dựng bể chứa nước mưa nên đỡ hơn. Chúng tôi mong có đủ nguồn nước sạch để đảm bảo an toàn vệ sinh cho các cháu”.
Ông Nguyễn Xuân Mão - Trạm trưởng Trạm Y tế xã Thạch Ngọc cho biết: “Khá nhiều người dân 3 thôn Bắc Tiến, Tân Tiến, Mộc Hải bị nhiễm các bệnh da liễu. Với nguồn nước ô nhiễm, có thể dùng Cloramin B để khử khuẩn nhưng Trạm Y tế xã cũng không có để cấp cho bà con. Chỉ vào mùa lũ, khi huyện cấp phát, chúng tôi mới có Cloramin B đáp ứng nhu cầu người dân”.
|
Nước sau khi dẫn từ đập Lả và cống Cầu Đất về được lóng ở giếng đất trước khi bà con bơm về dùng |
Đáng nói là khoảng 10-15% gia đình nghèo chưa có điều kiện xây bể chứa nước vẫn phải ngậm ngùi dùng nước giếng đất. Những xô nước vàng khè, đôi khi còn bốc mùi vẫn phải sử dụng để rửa rau, vò gạo, tắm giặt… Bà Lê Thị Thu (Bắc Tiến) thở dài: “Dân ở đây đại khổ vì nước. Mùa mưa còn đỡ chứ mùa khô dùng nước giếng đất, khi nước giếng cạn thì kéo xe chở xô, thùng sang thôn khác cách mấy cây số xin nước”.
Nước dẫn từ kênh mương về, những tưởng chỉ dành cho tưới tiêu nhưng ở một xã phía Tây Thạch Hà với hơn 2.000 nhân khẩu vẫn lấy đó làm nguồn nước chính dùng cho sinh hoạt. Anh Nguyễn Văn Sáu – Chủ tịch UBND xã Thạch Ngọc cho hay: “Nhiều hộ dân phải sử dụng nguồn nước không đảm bảo vệ sinh nhưng do kinh phí eo hẹp, việc xây dựng hệ thống nước sạch cho hàng trăm gia đình là vượt tầm của địa phương. Trước mắt, để giải quyết vấn đề này, UBND xã đều tuyên truyền, vận động người dân xây bể chứa nước; không vứt rác thải bừa bãi ra kênh, mương… Huy động xóm, đoàn thể ra quân thu gom rác thải, nạo vét kênh mương”.
Điều mong mỏi của hàng nghìn người dân Thạch Ngọc là cơ quan chức năng tiến hành khảo sát, đánh giá khoa học về những hệ lụy khi sử dụng nguồn nước này. Từ đó, sớm có những biện pháp cụ thể giúp dân “giải khát”, đặc biệt là trong mùa khô. Về lâu dài, cần có dự án đầu tư xây dựng nhà máy nước sạch phục vụ nhu cầu người dân.