Mỹ phê duyệt thuốc ngừa HIV đầu tiên trên thế giới

Mỹ vừa phê duyệt lenacapavir, loại thuốc đầu tiên trên thế giới có thể ngăn ngừa HIV bằng hai mũi tiêm mỗi năm.

Quyết định được Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) công bố ngày 19/6. Đây là bước tiến lớn trong cuộc chiến kéo dài hàng thập kỷ nhằm kiểm soát đại dịch toàn cầu, mở ra cơ hội bảo vệ hàng triệu người, dù khả năng tiếp cận vẫn còn là một dấu hỏi lớn.

"Điều này thực sự có thể chấm dứt sự lây truyền HIV", Greg Millett, giám đốc chính sách công tại Quỹ nghiên cứu AIDS (amfAR), đánh giá.

Khác với vaccine truyền thống, lenacapavir là thuốc kháng virus, hoạt động bằng cách duy trì nồng độ thuốc trong cơ thể đủ cao để tiêu diệt bất kỳ virus nào xâm nhập. Thuốc cho thấy hiệu quả 96% trong việc bảo vệ phụ nữ dị tính, 100% đối với nhóm nam quan hệ đồng giới và người đa dạng giới, theo hai nghiên cứu của hãng sản xuất Gilead Sciences. Đây là kết quả vượt trội so với các thuốc PrEP dạng viên uống hàng ngày.

Lenacapavir mở ra hướng mới cho phòng ngừa HIV, là bước ngoặt cho ngành y tế toàn cầu, vốn đang gặp khó khăn vì suy giảm đầu tư vào các chương trình chống HIV. Tiến sĩ David Ho, nhà khoa học tiên phong trong điều trị HIV tại Đại học Columbia, gọi đây là "đột phá lớn".

Trước đó, lenacapavir đã được FDA phê duyệt vào năm 2022 cho điều trị HIV ở bệnh nhân kháng thuốc. Khi thử nghiệm mở rộng, các nhà khoa học phát hiện thuốc có hai đặc tính nổi bật: tồn tại lâu trong cơ thể và can thiệp hiệu quả vào quá trình sao chép của virus. Đây là tiền đề để Gilead chuyển hướng phát triển thuốc từ điều trị sang phòng ngừa.

Thuốc lenacapvir tại một cơ sở sản xuất ở La Verne, California, tháng 6/2025. Ảnh: Gilead Sciences
Thuốc lenacapvir tại một cơ sở sản xuất ở La Verne, California, tháng 6/2025. Ảnh: Gilead Sciences

Vaccine phòng HIV đến nay vẫn chưa đạt hiệu quả rõ rệt sau hơn 40 năm nghiên cứu. Trong khi đó, lenacapavir cho thấy khả năng phòng ngừa rất mạnh mẽ. Điều này khiến các nhà khoa học gặp khó khăn khi thiết kế thử nghiệm lâm sàng cho vaccine mới, bởi không thể yêu cầu người tham gia từ bỏ một lựa chọn bảo vệ đã được chứng minh hiệu quả.

Tiềm năng khoa học của lenacapavir cũng bị đe dọa bởi những rào cản thực tế. Người bệnh cần đến cơ sở y tế để được tiêm thuốc, phải xét nghiệm HIV trước mỗi lần tiêm. Bên cạnh đó, chi phí sử dụng vẫn là một rào cản lớn. Dù Gilead cam kết cung cấp lenacapavir với giá tương đương các thuốc PrEP hiện nay, mức giá vẫn có thể vượt ngoài khả năng chi trả của hàng triệu người ở các quốc gia thu nhập thấp.

Việc cắt giảm ngân sách cho các chương trình y tế toàn cầu như USAID và PEPFAR khiến hạ tầng phân phối thuốc bị đe dọa. Kevin Frost, Tổng giám đốc amfAR, cảnh báo: "Chúng ta vừa chế tạo được chiếc máy bay tốt nhất thế giới, nhưng thật không may đã phá hủy tất cả đường băng".

Để khắc phục, Gilead đã cấp phép sản xuất thuốc miễn phí bản quyền cho sáu công ty tại 120 quốc gia đang phát triển. Đồng thời, các chuyên gia kêu gọi nghiên cứu dạng lenacapavir tự tiêm, như insulin, để vượt qua rào cản y tế ở vùng sâu vùng xa.

Hui Yang, Giám đốc Quỹ Toàn cầu Phòng chống HIV, Lao và Sốt rét, nhận định: "Thuốc tác dụng kéo dài như lenacapavir có thể giúp tăng tuân thủ và mở rộng phạm vi tiếp cận. Đây là cơ hội để tăng tốc phòng ngừa HIV trong thập kỷ tới".

vnexpress.net

Đọc thêm

Đưa y dược cổ truyền phát triển đúng tầm

Đưa y dược cổ truyền phát triển đúng tầm

Phó Thủ tướng Lê Thành Long nhấn mạnh vai trò của y dược cổ truyền, một bộ phận quan trọng của nền y học Việt Nam, với tứ chẩn (vọng, văn, vấn, thiết – 4 phương pháp khám bệnh cơ bản trong y học cổ truyền).
11 nhóm được hưởng 100% chi phí khám, chữa bệnh

11 nhóm được hưởng 100% chi phí khám, chữa bệnh

Theo quy định tại Khoản 3 Điều 12 và Điểm a Điều 22 Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Bảo hiểm y tế (Luật số: 51/2024/QH15 ngày 27 tháng 11 năm 2024), 11 nhóm được hưởng 100% chi phí khám, chữa bệnh kể từ 1/7/2025.
Nở rộ tình trạng spa, thẩm mỹ viện không phép

Nở rộ tình trạng spa, thẩm mỹ viện không phép

Trên địa bàn thị xã Kỳ Anh (Hà Tĩnh) thời gian qua, tình trạng các spa, thẩm mỹ viện hoạt động thẩm mỹ xâm lấn không phép mọc lên tràn lan. Điều này tiềm ẩn nhiều rủi ro cho người dân khi sử dụng dịch vụ làm đẹp.
Sống khỏe cùng BHT: Dấu hiệu nhận biết bệnh suy tim, cách phòng tránh

Sống khỏe cùng BHT: Dấu hiệu nhận biết bệnh suy tim, cách phòng tránh

Suy tim là bệnh lý nguy hiểm, có tỉ lệ mắc cao và khó điều trị dứt điểm. Đặc biệt là trong những ngày nắng nóng, bệnh suy tim càng trở nên nguy hiểm hơn. Các dấu hiệu nhận biết, cách điều trị và phòng tránh? Bác sĩ Trần Văn Cường - Bệnh viện Đại học Y Hà Nội sẽ tư vấn trong chương trình Sống khỏe cùng BHT.
Thức ăn chế biến sẵn - tiện lợi có đi liền tiềm ẩn rủi ro?

Thức ăn chế biến sẵn - tiện lợi có đi liền tiềm ẩn rủi ro?

Nhiều năm trở lại đây, thực phẩm chế biến sẵn được tiêu thụ ngày càng nhiều bởi sự tiện lợi, giá cả phải chăng và khẩu vị tương đối phù hợp với nhiều người dân Hà Tĩnh. Song, đằng sau sự tiện lợi đó liệu có tiềm ẩn những rủi ro về an toàn thực phẩm.
Ẩn họa từ đồ ăn gắn mác "nội địa Trung"

Ẩn họa từ đồ ăn gắn mác "nội địa Trung"

Đồ ăn vặt “nội địa Trung” xuất hiện ngày càng phổ biến ở các chợ mạng, quầy tạp hóa tại Hà Tĩnh nhưng phần lớn không có tem nhãn phụ bằng tiếng Việt, tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây hại sức khỏe.
Sống khỏe cùng BHT: Khắc phục chứng rối loạn ngôn ngữ ở trẻ nhỏ

Sống khỏe cùng BHT: Khắc phục chứng rối loạn ngôn ngữ ở trẻ nhỏ

Trẻ bị rối loạn ngôn ngữ sẽ gặp khó khăn trong giao tiếp bằng lời nói, bày tỏ ý tưởng, cảm xúc với người xung quanh. Vậy đâu là các dấu hiệu nhận biết? Cách khắc phục chứng rối loạn ngôn ngữ ở trẻ ra sao? Bác sĩ Bùi Thị Tiến - Phòng khám Âm ngữ trị liệu, Khoa Y học cổ truyền – Phục hồi chức năng (Bệnh viện Đa khoa TTH Hà Tĩnh) sẽ tư vấn trong chương trình Sống khỏe cùng BHT.
Người mang ánh sáng trở về

Người mang ánh sáng trở về

Với bác sĩ chuyên khoa II Võ Tá Thiện - Giám đốc Bệnh viện Đa khoa Sài Gòn Hà Tĩnh, ca phẫu thuật không chỉ là nhiệm vụ y khoa, mà còn là một hành trình giúp bệnh nhân “nhìn lại cuộc đời” theo đúng nghĩa đen.
Chuyện sau những tia xạ chữa ung thư ở Hà Tĩnh

Chuyện sau những tia xạ chữa ung thư ở Hà Tĩnh

Trung tâm Xạ trị kỹ thuật cao - BVĐK tỉnh Hà Tĩnh đang từng ngày viết nên những câu chuyện hồi sinh từ lòng tin, từ nội lực ngành y tế địa phương và từ sự đồng hành của y học hiện đại.