Vào mùa đông, chúng ta dường như khó có thể tránh khỏi những cơn ho và hắt hơi. Nhưng tại sao mọi người lại dễ bị bệnh nhiễm trùng này hơn trong những tháng lạnh?
Tiến sĩ Libby Richards, Phó giáo sư điều dưỡng có kiến thức nền tảng về sức khỏe cộng đồng tại Đại học Purdue (Mỹ), cho biết nhiều loại virus, bao gồm cả virushino - thủ phạm thông thường gây ra cảm lạnh thông thường - và bệnh cúm, vẫn lây nhiễm lâu hơn và nhân lên nhanh hơn ở nhiệt độ lạnh.
Virus lây truyền dễ dàng hơn khi trời lạnh
Theo The Conversation, thời tiết lạnh có thể làm thay đổi lớp màng ngoài của virus cúm, khiến lớp màng này rắn và đàn hồi hơn. Các nhà khoa học tin rằng lớp màng này giúp việc lây truyền virus từ người sang người dễ dàng hơn.
Không chỉ có không khí lạnh mùa đông mới gây ra vấn đề này. Không khí khô khi nhiệt độ thấp có liên quan việc bùng phát dịch cúm. Nghiên cứu của Viện Y tế Quốc gia Mỹ cho thấy không khí khô của mùa đông sẽ giúp virus cúm có khả năng lây nhiễm lâu hơn.
Hệ thống miễn dịch của con người phản ứng như thế nào khi thời tiết lạnh giá cũng rất quan trọng. Hít phải không khí lạnh có thể ảnh hưởng xấu đến phản ứng miễn dịch trong đường hô hấp. Điều này khiến virus dễ dàng xâm nhập. Đó là lý do che mũi và miệng bằng khăn quàng ấm có thể ngăn ngừa virus hiệu quả.
Virus thường dễ lây truyền nhanh hơn trong thời tiết lạnh. Ảnh: Arabiaweather.
Ngoài ra, thông thường mọi người nhận được ít ánh sáng mặt trời hơn vào mùa đông. Đó là vấn đề quan trọng vì đây là nguồn cung cấp vitamin D chính, rất cần thiết cho sức khỏe hệ miễn dịch.
Bên cạnh đó, hoạt động thể chất cũng có xu hướng giảm trong mùa đông. Mọi người thường trì hoãn tập thể dục trong điều kiện có tuyết hoặc nhiệt độ quá thấp. Thay vào đó, mọi người dành nhiều thời gian hơn ở trong nhà. Điều đó có nghĩa là tiếp xúc gần hơn với những người khác, làm tăng nguy cơ virus lây lan.
Các virus đường hô hấp thường lây lan trong bán kính khoảng 2 m của người bị nhiễm bệnh. Khi bạn ở trong nhà, rất có thể bạn và người thân ở gần nhau dưới 2 m.
Ngoài ra, thời tiết lạnh làm khô mắt và các màng nhầy trong mũi, cổ họng. Vì virus gây cảm lạnh và cúm thường được hít vào, chúng có thể dễ dàng bám vào những đoạn bị khô và suy yếu này.
Theo kênh thông tin thời tiết The Weather Channel (Mỹ) , không khí lạnh, khô vào mùa đông cũng có thể gây kích ứng đường hô hấp của những người mắc bệnh hô hấp mạn tính như hen suyễn hoặc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD). Điều này có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng của họ và khiến họ dễ mắc các bệnh nhiễm trùng như cảm lạnh thông thường, viêm phổi và cúm.
Vì sao bạn nên tiêm phòng cúm mỗi năm?
Mùa cúm mỗi năm đều khác nhau và virus cúm cũng ảnh hưởng mỗi người khác nhau. Một trong những biến chứng nguy hiểm của bệnh cúm là viêm phổi, có thể xảy ra khi cơ thể đang làm việc chăm chỉ để chống lại bệnh cúm. Điều này đặc biệt nguy hiểm ở người lớn tuổi, trẻ nhỏ và những người có hệ thống miễn dịch không hoạt động tốt, chẳng hạn trường hợp đang hóa trị hoặc cấy ghép.
Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC), nền tảng của việc phòng ngừa cúm là tiêm phòng. CDC khuyến cáo mọi người từ 6 tháng tuổi trở lên, những người không có chống chỉ định với vaccine, hãy tiêm phòng cúm.
Khi bạn tiêm phòng cúm, cơ thể nhận ra virus cúm không hoạt động như kẻ xâm lược ngoại lai. Điều này không nguy hiểm, nó giúp hệ thống miễn dịch phát triển các kháng thể để tấn công virus cúm khi tiếp xúc trong tương lai. Phản ứng miễn dịch tự nhiên này có thể khiến một số người bị sốt nhẹ, đau đầu hoặc đau nhức toàn thân sau tiêm. Những tác dụng phụ này có thể bị nhầm lẫn với bệnh cúm, nhưng trên thực tế có thể là phản ứng bình thường của cơ thể đối với việc tiêm phòng.
Tiêm phòng mỗi năm là cách hiệu quả giúp giảm thiểu nguy cơ nhiễm virus cúm. Ảnh: Scientificamerica.
Nguyên tắc phòng cúm vào mùa đông
Điều quan trọng nhát là bạn vẫn nên có những biện pháp phòng ngừa để tăng miễn dịch và ngăn nhiễm cúm trong mùa đông nói riêng và suốt cả năm nói chung. Các nguyên tắc bao gồm:
- Rửa tay thường xuyên.
- Tránh chạm tay vào mặt, điều mà mọi người thường làm 9-23 lần/giờ.
- Uống đủ nước. Tám ly nước mỗi ngày là mục tiêu tốt, nhưng có thể ít hoặc nhiều hơn tùy thuộc vào lối sống và cơ thể của mỗi người.
- Có chế độ ăn uống cân bằng. Các loại rau có lá màu xanh đậm rất giàu vitamin hỗ trợ hệ miễn dịch; trứng, sữa tăng cường, cá hồi và cá ngừ có vitamin D.
- Duy trì hoạt động thể chất, ngay cả trong mùa đông.
- Thường xuyên lau chùi các bề mặt cứng, dễ tiếp xúc trong nhà.
- Nếu bạn thường xuyên bị khô mũi, họng vào mùa đông, có thể sử dụng máy tạo độ ẩm trong nhà.
- Tiêm vaccine cúm.
Theo Medical News Today, CDC khuyến cáo nếu bị cảm cúm, bạn nên ở nhà và tránh tiếp xúc với người khác. Khi bị cúm, bạn nên súc miệng, uống nhiều nước, xông mũi đúng cách để giảm các triệu chứng, uống thuốc khi bị sốt.
Đặc biệt, bạn nên gọi cho bác sĩ nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, bao gồm: khó thở; đau ngực hoặc đau bụng dai dẳng; đau hoặc yếu cơ nghiêm trọng; co giật; khó đi tiểu; sốt hoặc ho tái phát; chóng mặt dai dẳng; bệnh nền mạn tính nặng thêm.