Theo Công văn số 2034 ngày 5/5/2025 của Bộ Nội vụ, việc xây dựng phương án tinh giản 20% biên chế đến năm 2030 không áp dụng đối với viên chức đang làm việc trong các đơn vị sự nghiệp công lập thuộc ngành giáo dục và y tế.
Đây là hai lĩnh vực được xác định cần giữ ổn định và tiếp tục bổ sung nhân lực phù hợp để bảo đảm cung cấp dịch vụ công thiết yếu.
Thay vào đó, việc tinh giản 20% tổng biên chế giai đoạn 2024-2030 sẽ tập trung vào khối hành chính nhà nước, các cơ quan quản lý nhà nước ở trung ương và địa phương, nhất là những đơn vị có tổ chức bộ máy cồng kềnh, chồng chéo chức năng, hiệu quả hoạt động thấp.
Các nhóm đối tượng trong diện xem xét tinh giản gồm: người có năng lực hạn chế, không đáp ứng yêu cầu vị trí việc làm; người làm việc ở các vị trí dôi dư sau sắp xếp tổ chức; người tự nguyện tinh giản; người không hoàn thành nhiệm vụ trong hai năm liên tiếp.
Đối với các đơn vị sự nghiệp công lập, việc sắp xếp và tinh gọn bộ máy vẫn được tiến hành, nhưng cần căn cứ vào đặc thù ngành nghề. Riêng giáo dục và y tế - nơi đang thiếu hụt nhân lực ở nhiều địa phương - sẽ không thực hiện tinh giản cứng nhắc theo tỷ lệ.
Giáo dục và y tế là hai lĩnh vực cung cấp dịch vụ công thiết yếu, liên quan trực tiếp đến đời sống người dân. Tinh giản không đúng cách có thể dẫn đến thiếu hụt nhân lực, ảnh hưởng đến chất lượng dạy học và khám, chữa bệnh. Do đó, việc tinh giản ở các ngành này chủ yếu tập trung vào cơ cấu tổ chức, loại bỏ vị trí việc làm không còn phù hợp hoặc chồng chéo, chứ không phải cắt giảm nhân lực tuyến đầu.
Mặc dù không nằm trong diện phải tinh giản biên chế 20%, ngành giáo dục và y tế vẫn được định hướng cơ cấu lại đội ngũ để nâng cao chất lượng dịch vụ công. Việc này bao gồm rà soát, sắp xếp lại tổ chức bộ máy, loại bỏ vị trí việc làm không còn phù hợp hoặc chồng chéo, và áp dụng hợp đồng theo vị trí việc làm với tiêu chí đầu vào rõ ràng hơn.
Theo thống kê của Bộ Nội vụ, tính đến cuối năm 2023, cả nước có khoảng 1,8 triệu viên chức, trong đó hơn 700.000 người làm việc tại các đơn vị sự nghiệp thuộc ngành y tế và giáo dục.
Từ năm 2020 đến 2022, ngành giáo dục và y tế ghi nhận hơn 28.000 viên chức xin nghỉ việc, phần lớn do áp lực công việc, thu nhập thấp và điều kiện làm việc khó khăn.
Riêng trong giáo dục, nhiều địa phương vẫn đang thiếu giáo viên, đặc biệt ở bậc mầm non và tiểu học.
Ở ngành y tế, tình trạng thiếu nhân lực tại tuyến cơ sở cũng diễn ra phổ biến, nhất là sau dịch Covid-19.