Cả nước cắt giảm được bao nhiêu biên chế 3 năm qua?

Giảm hơn 23.000 chỉ tiêu biên chế

Theo báo cáo Chính phủ gửi Quốc hội về việc thực hiện các nghị quyết chất vấn trong lĩnh vực nội vụ, công tác tinh giản biên chế giai đoạn 2022-2026 đã đạt nhiều kết quả rõ rệt, cả về số lượng lẫn chất lượng.

Cụ thể, biên chế công chức giảm 5.381 người, tương ứng 5,03% so với năm 2021; biên chế viên chức hưởng lương từ ngân sách giảm 18.119 người, tương ứng 15,17% - cao hơn 5 điểm phần trăm so với mục tiêu Bộ Chính trị yêu cầu.

Như vậy, sau hơn ba năm triển khai, cả hai chỉ tiêu giảm biên chế công chức và viên chức đều đạt và vượt kế hoạch. Đây là kết quả của việc Chính phủ và các địa phương thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp: giao biên chế theo vị trí việc làm, đẩy mạnh phân cấp, gắn tinh giản với sắp xếp bộ máy và chuyển đổi mô hình hoạt động của đơn vị sự nghiệp công lập.

Bên cạnh đó, tỷ lệ đơn vị sự nghiệp công lập tự chủ chi thường xuyên đạt khoảng 29%, góp phần giảm chi ngân sách, đồng thời tạo động lực đổi mới quản trị, tăng hiệu quả hoạt động của khu vực công.

Gần 143.000 người rời bộ máy trong cuộc "đại sắp xếp"

Tính đến ngày 28/9, tổng số người đã được giải quyết chế độ tinh giản là 142.746 người theo Nghị định 178/2024/NĐ-CP.

Con số này bao gồm cán bộ, công chức, viên chức và người lao động hợp đồng trong các cơ quan, đơn vị công lập được tinh giản do dôi dư, sắp xếp lại tổ chức, hoặc không đáp ứng tiêu chuẩn vị trí việc làm. Các hình thức chủ yếu là nghỉ hưu trước tuổi, thôi việc, chuyển công tác hoặc chấm dứt hợp đồng theo chế độ.

Báo cáo nêu rõ, việc tinh giản được thực hiện đồng bộ với sắp xếp bộ máy hành chính, tinh gọn đầu mối, đặc biệt trong bối cảnh chuyển đổi mô hình chính quyền địa phương hai cấp và đẩy mạnh tự chủ trong lĩnh vực sự nghiệp công.

Công tác quản lý biên chế công chức, viên chức được siết chặt. Tất cả các bộ, ngành, địa phương đều không giao vượt tổng biên chế được Thủ tướng phê duyệt, đồng thời rà soát, cắt giảm các vị trí chồng chéo, không còn phù hợp với yêu cầu công việc.

Giáo dục: quy mô lớn nhất, thách thức nhiều nhất

Ngành giáo dục chiếm hơn 70% tổng số viên chức hưởng lương ngân sách, vì vậy luôn là trọng tâm trong quá trình tinh giản.

Báo cáo của Chính phủ cho biết, nhiều địa phương chưa tuyển dụng hết số biên chế giáo viên được giao. Tính đến năm học 2023-2024, còn thiếu 60.598 biên chế giáo viên, tương ứng 5,5% so với chỉ tiêu, chủ yếu tập trung ở các cấp học mầm non và tiểu học.

Nguyên nhân được xác định là do tốc độ tăng dân số và quy mô lớp học ở các đô thị, khu công nghiệp tăng nhanh hơn khả năng bố trí biên chế; trong khi ở một số vùng lại thừa cục bộ. Một số địa phương chưa kịp tuyển dụng giáo viên thay thế người nghỉ hưu, hoặc chưa cân đối hợp lý giữa các cấp học.

Chính phủ yêu cầu Bộ Nội vụ và Bộ Giáo dục và Đào tạo phối hợp với các địa phương triển khai 5 nhóm giải pháp đồng bộ: Tuyển đủ biên chế giáo viên được giao; Rà soát, sắp xếp lại mạng lưới trường lớp; Cơ cấu lại đội ngũ, điều chuyển giáo viên từ nơi thừa sang nơi thiếu; Tăng tỷ lệ giáo viên hưởng lương từ nguồn thu sự nghiệp; Kiểm soát chặt tỷ lệ biên chế, không vượt định mức Bộ Giáo dục quy định.

Chính phủ cũng dự báo, việc thực hiện Nghị quyết 217 và 218/QH15 (tháng 6/2025) về phổ cập giáo dục mầm non và miễn học phí cho học sinh phổ thông sẽ làm tăng nhu cầu giáo viên trong những năm tới, đòi hỏi phải cân đối giữa tinh giản và bổ sung biên chế hợp lý.

Tiếp tục tinh giản theo hướng bền vững

Dù đạt được kết quả rõ rệt, Chính phủ đánh giá công tác tinh giản biên chế vẫn đối mặt nhiều thách thức trong giai đoạn 2025-2026.

Một số lĩnh vực như giáo dục, y tế, an sinh xã hội có tính đặc thù cao, khối lượng công việc lớn, trong khi nhu cầu tinh giản phải bảo đảm đúng chỉ tiêu Bộ Chính trị đề ra. Điều này đòi hỏi tinh giản không chỉ giảm về số lượng, mà phải chuyển mạnh sang tinh giản theo chất lượng và hiệu quả.

Theo báo cáo, vẫn còn tình trạng chưa đồng đều giữa các địa phương: nơi giảm mạnh, nơi lại giữ biên chế dự phòng; có đơn vị giảm được số lượng nhưng chưa cơ cấu lại đội ngũ cho phù hợp vị trí việc làm.

Ngoài ra, một số cơ quan gặp khó trong xác định vị trí việc làm chuẩn, chưa hoàn thiện cơ sở dữ liệu và tiêu chí đánh giá, khiến việc sắp xếp, tuyển dụng, tinh giản chưa thực sự gắn với yêu cầu công việc thực tế.

Chính phủ yêu cầu các bộ, ngành, địa phương chuyển trọng tâm tinh giản từ "cắt giảm biên chế" sang "tái cấu trúc bộ máy và đội ngũ". Trong đó, có một số nhiệm vụ trọng tâm như sau:

Thứ nhất, hoàn thiện thể chế và hướng dẫn cụ thể về vị trí việc làm để làm căn cứ xác định số lượng người làm việc trong từng đơn vị;

Thứ hai, đẩy mạnh cơ chế tự chủ tài chính đối với các đơn vị sự nghiệp công lập, từng bước giảm chi thường xuyên từ ngân sách, khuyến khích chuyển đổi sang mô hình tự chủ, xã hội hóa;

Thứ ba, gắn tinh giản với chuyển đổi số và cải cách hành chính, hướng tới hệ thống cơ quan nhà nước hoạt động trên nền tảng dữ liệu, quy trình điện tử, giảm khâu trung gian;

Thứ tư, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và đánh giá hiệu quả tinh giản, bảo đảm người ra khỏi biên chế là đúng đối tượng, không để xảy ra tình trạng hợp thức hóa hình thức.

Giai đoạn 2025-2026, Chính phủ sẽ tiếp tục triển khai Nghị định số 154/2025/NĐ-CP ngày 15/6/2025 thay thế Nghị định 29/2023/NĐ-CP, mở rộng đối tượng tinh giản, bổ sung các tiêu chí khuyến khích đơn vị, cá nhân chủ động sắp xếp, tinh gọn bộ máy và ứng dụng công nghệ trong quản lý nhân sự.

Bộ Nội vụ được giao rà soát, ban hành thông tư hướng dẫn xác định số lượng người làm việc theo vị trí việc làm trong các đơn vị sự nghiệp, làm cơ sở để thực hiện tinh giản thống nhất trên toàn quốc.

Chính phủ khẳng định, mục tiêu giai đoạn tới là tinh giản biên chế bền vững, nghĩa là không chỉ giảm người, mà phải giảm chồng chéo, tăng năng suất, nâng cao chất lượng phục vụ người dân và doanh nghiệp. Tinh giản sẽ gắn với đổi mới cơ chế quản lý công vụ, chuyển đổi số, nâng cao kỷ luật, kỷ cương và trách nhiệm giải trình của cán bộ, công chức, viên chức.