Những ngày qua, bà con nông dân thôn Thuận Mỹ - xã Tiên Điền ra đồng thu hoạch lạc vụ thu đông (trái vụ) chủ yếu nhằm sử dụng làm giống cho sản xuất lạc vụ xuân năm 2026. Thay vì niềm vui được mùa như nhiều năm trước thì vụ lạc này năng suất sụt giảm, chất lượng kém khiến người trồng thất thu.
Bà Phan Thị Anh (thôn Thuận Mỹ, xã Tiên Điền) khom người nhổ từng khóm lạc lên nhưng chỉ thấy lác đác vài củ dưới lớp rễ dày đặc. Bóc thử nhiều củ lạc bên trong hạt nhỏ, thậm chí lạc không có nhân.
“Vụ lạc này, tôi sản xuất 3 sào, nhưng thu hoạch chỉ toàn lá và rễ. Thông thường lạc thu đông ở đây cho năng suất khá cao từ 1 - 1,2 tạ/sào, giờ may lắm cũng chỉ được 5 kg/sào” – bà Anh ngán ngẩm nói.
Tương tự, chị Phan Thị Phúc ở thôn Thuận Mỹ sản xuất 3 sào lạc vụ thu đông, tăng hơn 1 sào so với năm trước để làm giống cho sản xuất lạc vụ xuân năm 2026. Thế nhưng, toàn bộ diện tích trên mất mùa, lạc hầu như không có củ. Giờ thu hoạch về chủ yếu phơi khô xay nhỏ để làm thức ăn cho gia súc.
Chị Phúc cho biết: “Hằng năm, nhờ vụ lạc này mà gia đình tôi luôn chủ động được nguồn lạc giống cho vụ tiếp theo nhưng hiện tôi đã phải bỏ ra 6,5 triệu đồng mua 1 tạ lạc để chuẩn bị gieo trỉa cho 1 ha lạc vụ xuân 2026”.
Được biết, vụ lạc thu đông năm nay, bà con nông dân thôn Thuận Mỹ được Dự án KOPIA do Hàn Quốc tài trợ 100% giống lạc L14 trên diện tích hơn 4ha nhằm nâng cao chất lượng, giá trị lạc giống. Ngoài dự án hỗ trợ trong quá trình sản xuất, người dân còn phải đầu tư mỗi sào từ 500 – 700 nghìn đồng thuê máy làm đất, đầu tư phân bón và bỏ công chăm sóc. Với năng suất, sản lượng ước tính trên thì người dân trồng lạc ở đây gần như “ trắng tay”.
Nguyên nhân lạc thu đông mất mùa được nhận định do đầu vụ gặp phải thời tiết bất lợi. Sau gieo trỉa được 12 ngày thì toàn bộ diện tích lạc thu đông bị bão số 10 (ngày 26/9) cuốn bay màng nilon được phủ trước đó nhằm giúp giữ ẩm, hạn chế cỏ dại và tăng năng suất cho cây lạc. Khi cây lạc không còn được phủ nilon dẫn đến đổ ngã, lớp đất mặt màu mỡ bị nước mưa cuốn trôi ảnh hưởng rất lớn đến quá trình sinh trưởng; tạo cơ hội cho cây cỏ phát triển, sâu bệnh và chuột phá hoại…
Nhiều hộ dân trồng lạc cho rằng, sau bão số 10, thời tiết vẫn tiếp tục diễn biến phức tạp, mưa kéo dài khiến việc khôi phục sản xuất gặp nhiều khó khăn. Chờ khi thời tiết thuận lợi, bà con nông dân mới tập trung ra đồng “cứu” lạc bằng các biện pháp chăm bón, sử dụng thuốc phân bón, kích rễ, vun đất tạo luống nhưng kết quả không được như mong đợi.
Vụ lạc xuân hằng năm toàn thôn Thuận Mỹ, xã Tiên Điền luôn duy trì hơn 60ha. Đây là vùng đất pha cát ven biển, khí hậu phù hợp, thuận lợi cho cây lạc sinh trưởng và phát triển. Hầu hết người dân sản xuất lạc "trái vụ" là để làm giống cho sản xuất vụ lạc vụ xuân 2026. Việc chủ động sản xuất lạc giống sẽ góp phần giảm tình trạng sử dụng giống mua trôi nổi trên thị trường, giúp giảm chi phí đầu vào trong sản xuất vụ xuân tiếp theo. Theo đánh giá, chất lượng giống lạc này rất tốt, tỉ lệ nảy mầm hằng năm đạt gần 100%.
Theo nhận định của bà con nông dân, với năng suất, sản lượng lạc thu đông thất bát ít nhiều sẽ ảnh hưởng đến sản xuất lạc vụ xuân năm 2026 – đây là vụ sản xuất chính trong năm bởi người dân sẽ lo ngại đầu tư. Trong khi đó, giá cả chi phí đầu vào hiện khá cao, nhất là lạc giống tăng hơn 15% so với năm trước.
“Nông dân chúng tôi rất mong chính quyền xã Tiên Điền quan tâm xem xét có chính sách hỗ trợ về giống, phân bón... cho người dân để tiếp tục sản xuất, đảm bảo theo kế hoạch đề ra” - bà Biện Thị Tình ở thôn Thuận Mỹ này tỏ.