Video: Những cây bàng di sản hơn 160 năm tuổi ở Côn Đảo.
Trong 79 cây thuộc họ bàng, bằng lăng, thị và điệp bèo ở huyện Côn Đảo (Bà Rịa – Vũng Tàu) có giá trị lịch sử văn hóa, được Hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam công nhận danh hiệu “Cây di sản Việt Nam” vào năm 2012 có tới 53 cây bàng cổ thụ. Trong ảnh: Những cây bàng cổ thụ ở đường Tôn Đức Thắng.
Không ai biết chính xác cây bàng được trồng vào thời gian nào nhưng kể từ khi thực dân Pháp chiếm được Côn Đảo và xây dựng hệ thống nhà tù – nơi từng được gọi là “địa ngục trần gian” vào năm 1862 thì cây bàng đã có mặt. Với cách tính như vậy, tới nay, những cây bàng ở Côn Đảo đã trên 160 năm tuổi.
Tuyến đường Tôn Đức Thắng có 19 cây bàng di sản, đường Lê Duẩn 11 cây, di tích trại Phú Hải và di tích trại Phú Sơn (thuộc hệ thống nhà tù Côn Đảo) lần lượt có 8 và 7 cây, di tích nhà Chúa Đảo có 8 cây. Trong ảnh: Những cây bàng cổ thụ ở đường Tôn Đức Thắng - đối diện di tích lịch sử Cầu tàu 914 (nơi 914 tù nhân chính trị đã hy sinh khi xây dựng cầu tàu)
Hình ảnh cây bàng cổ thụ rất thân thuộc và gần gũi với người dân Côn Đảo. Không chỉ góp phần làm giảm cái nóng oi ả của mùa hè mà những cây bàng cổ thụ còn che mưa, chắn sóng, chở che cho người dân Côn Đảo, nhất là mùa gió chướng (bắt đầu từ tháng 11 đến hết tháng 2 hằng năm).
Không những thế, cây bàng cổ thụ còn chứng kiến lịch sử thăng trầm của vùng đất này, từ việc đàn áp dã man các chiến sĩ cách mạng, chí sỹ yêu nước cho tới tinh thần trung kiên, bất khuất cùng sức mạnh ý chí, nghị lực của những người tù Côn Đảo và cả giây phút ngày Côn Đảo được giải phóng. Trong ảnh: Những cây bàng cổ thụ ở đường Lê Duẩn - ngay trước di tích nhà Chúa Đảo.
Theo những câu chuyện các tù nhân Côn Đảo kể lại, mỗi lần được cai ngục cho ra ngoài, họ thường tìm cách hái lá non, nhặt quả bàng và giấu trong người hoặc ngậm trong miệng, đưa vào phòng giam chia cho mọi người cùng ăn. Lá bàng, quả bàng với người tù Côn Đảo như rau xanh, thực phẩm giúp chống chọi với cơn đói. Trong ảnh: Cây bàng ở Trại Phú Hải, thuộc hệ thống nhà tù Côn Đảo.
Lá bàng còn giúp vết thương từ đòn roi tra tấn do bọn thực dân, đế quốc, tay sai gây ra trên người chiến sĩ cách mạng bớt mưng mủ. Đặc biệt, lá bàng khô được những tù nhân Côn Đảo đốt để làm mực, truyền tin cho nhau. Gốc của cây bàng có nhiều ngóc ngách như những "hộp thư liên lạc bí mật" được các tù nhân làm nơi cất giấu thư từ liên lạc. Trong ảnh: Cây bàng ở Trại Phú Sơn, thuộc hệ thống nhà tù Côn Đảo.
Tuy hứng chịu nắng gió, mưa bão khắc nghiệt nhưng cây bàng ở Côn Đảo vẫn dẻo dai, vững chãi và xanh tốt.
Theo người dân địa phương, khí hậu, thời tiết, môi trường đặc trưng ở Côn Đảo đã khiến cây bàng ở đây có gốc rộng, vỏ cây xù xì, gân guốc hơn bàng trồng ở đất liền.
Ở Côn Đảo, bên cạnh những di tích lịch sử nổi tiếng như hệ thống nhà tù Côn Đảo, nghĩa trang Hàng Dương, bảo tàng Côn Đảo, cầu tàu 914, miếu bà Phi Yến, cầu Ma Thiên Lãnh, nhà Chúa Đảo... những cây bàng cổ thụ được vinh danh là “cây di sản Việt Nam” cũng được du khách tìm tới chiêm ngưỡng.
Ngoài việc tỏa bóng mát, cây bàng còn đem lại giá trị kinh tế rất lớn cho người dân Côn Đảo khi từ lâu, hạt bàng đã trở thành đặc sản của vùng đất này. Mỗi kg bàng thành phẩm có giá từ 400 - 600 nghìn đồng.
Trải qua bao thăng trầm của lịch sử, cây bàng vẫn sừng sững giữa đất trời Côn Đảo và người dân nơi đây luôn nhắc đến cây bàng với niềm tự hào.